حرف زدن کودک

كودكان معمولا بايد تا پايان 2 سالگي بتوانند 25 لغت را ادا كنند.

این لغت‌ها و اصطلاحات شامل اسامی بعضی از اسباب‌بازی‌ها، غذاها، حیوانات و همچنین عنوان مهم‌ترین اعضای خانواده مانند پدر و مادر هستند. با آشنایی با این كلمات می‌توان كودكانی را كه ممكن است در آینده دچار مشكلات كلامی باشند از همین سنین پایین شناسایی كرد و درصورت لزوم به درمان آن‌ها پرداخت. كودكانی كه دیر شروع به صحبت كردن می‌كنند یا نسبت به سن خود لغات كمی را ياد گرفته اند معمولا دچار مشكلاتی هستند كه از دید والدین آن‌ها پنهان مانده است. برای مثال یك كودك كه از لحاظ شنوایی دچار مشكل است به‌طور حتم مهارت‌های كلامی ضعیفی خواهد داشت یا كودكان مبتلا به اوتیسم از نظر گفتاری نسبت به همسالان خود عقب‌تر هستند.

نگراني
25 لغت فوق در اصل قسمتی از 310 كلمه‌ای است كه باید در دایره لغت كودكان تا زمان رسیدن آن‌ها به 3 سالگی قرار بگیرد. والدین می‌توانند ظرف مدت 10 دقیقه این كلمه‌ها را بررسی كنند و براساس آن‌ها میزان پیشرفت كودك‌شان را تخمین بزنند. از بین این 310 لغت هر كودك 3 ساله معمولا با 150 كلمه آشنایی دارد. به اعتقاد كارشناسان كودكان كم‌ سن و سالی كه بین 75 تا 225 كلمه را بلدند در وضعیت نرمالی به سر می‌برد. اما زمانی كه تعداد این كلمات به كمتر از 50 برسد، آن‌گاه باید در مورد رشد كلامی و به‌دنبال آن در مورد رشد فكری و مغزی كودكان نگران بود.

بلد نبودن 25 لغت
نكته: اگر یك كودک تا پایان 24 ماهگی خود اكثر این لغات را نمی‌داند یا استفاده نمی‌كند، سرعت یادگیری گفتار در او پایین است.
البته بعضی از كودكان با این كه رشد مغزی طبیعی دارند و روند تكاملی آن‌ها به‌صورت معمول ادامه دارد، ممكن است دیرتر از دیگران شروع به صحبت كردن كنند. درصد زیادی از این كودكان حداكثر با چند ماه تاخیر خود را به وضعیت طبیعی می‌رسانند و این عقب ماندگی كوچك را جبران می‌كنند.
نگرانی اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد كه یك كودك به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند كم‌شنوایی یا اوتیسم سرعت یادگیری پایینی داشته باشد. در این مواقع می‌توان با توجه به قابلیت‌های گفتاری كودكان این موارد را شناسایی كرد و قبل از آن‌كه كودك با مشكلات بزرگ‌تری مواجه شود درصدد برطرف كردن آن‌ها اقدام كرد. اما اگر یك كودك تا رسیدن به 5/2 سالگی هنوز هم نتواند اكثر این كلمات را بیان كند، حتما باید به یك متخصص گفتاردرمانی ارجاع داده شود.

تقریبا 20 درصد از كودكان 2 ساله نسبت به هم‌سن و سال‌های خود رشد گفتاری ضعیف‌تری دارند و از آن‌ها عقب‌تر هستند. از این میزان بین 50 تا 75 درصد مشكل زیادی ندارند و حداكثر ظرف مدت چند ماه خود را به هم سن و سال‌های‌شان می‌رسانند ولي در بقیه موارد كودكان دچار مشكلات ماندگار هستند و نیاز به كمك دارند.كودكانی كه دیر به حرف زدن درمی‌آیند معمولا در انجام كارهای ساده دیگر مانند گوش دادن به لغت‌ها، جملات و عددها هم مشكل دارند و نمی‌توانند به خوبی آن‌ها را بعد از شما تكرار كنند.
توجه: تلويزيون جاي صحبت كلامي و رو در رو با فرزند را نگرفته و تكرار كلمات توسط فرزند شما و اصلاح آن توسط شما موثر خواهد بود.

كمك به كودک
در صورت نگراني به پزشك مراجعه نماييد.

صداهای قبل از تکلم

دکتر فرهت میگوید: در دو سه هفته اول زندگی صداهای کودک در موارد مختلف یکسان و یکنواخت است. این صداها جنبه بازیابی دارد و با اراده و آگاهی انجام نمی‌شود. اما به مرور زمان بین گریه کودک و وضعیت او ارتباط برقرار می‌شود. به نحوی که مادر از طریق لحن گریه کودک می‌تواند به گرسنگی، خواب آلودگی یا نیازهای دیگر او پی ببرد. می‌توان گفت که کودک از حدود سه ماهگی با ایجاد صدا به نحوی با محیط پیرامون خود رابطه برقرار می‌کند. ضمن اینکه اطلاعات کودک در مورد وضعیت خود بیشتر از شناخت او از صداها و اصوات است. با بزرگتر شدن كودك شنوایی و آگاهی او از صداها بیشتر می‌شود.
کودک از ماه سوم به بعد کم کم خود را با این صداها سرگرم می‌کند و از این به بعد قان و قون کردن کودک شروع می‌شود و از ماه ششم به بعد بطور فزاینده‌ای صداها را تقلید و تکرار می‌کند. صدای کودک از حدود یک سالگی کم کم شبیه تکلم بزرگسالان می‌شود. کودک در اواخر سال اول زندگی مجموعا دو سه کلمه یاد می‌گیرد، ولی قبل از بیان اولین کلمه بسیاری از صداها، حالات عاطفی و تغییرات چهره و چند کلمه ساده مانند بابا و ماما را درک می‌کند. کودک در حدود نه ماهگی نسبت به اسم خود و کلمه‌های نه و نکن، عکس العمل نشان می‌دهد و شروع به تقلید صداها می‌کند.

اولین کلمه‌ها

کودک در اواخر سال اول زندگي کوشش می‌کند کلمه و صداهایی را که می‌شنود تقلید کند. در حدود یک سالگی کودک یکی دو کلمه معنی‌دار را بیان می‌کند. از پانزده ماهگی به بعد بسرعت به تعداد واژه‌ها افزوده می‌شود و این واژه‌ها چند برابر می‌شوند. کودک در 15 تا 24 ماهگی حدود 50 واژه را یاد می‌گیرد و از این به بعد به موضوع تکلم آگاهی پیدا می‌کند. یعنی می‌فهمد که هر چیز نامی ‌دارد و اشتیاق به کسب مهارت در سخن گفتن افزايش پيدا مي كند و کودک روز به روز لغات بیشتری را فرا می‌گیرد.
کودک در دو سال اول زندگی شیفته حرکت و تغییر است. بنابراین اولین لغاتی که کودک بکار می‌برد، مربوط به چیزهایی است که حرکت می‌کند. کودک قبل از همه، اسامی‌ و سپس فعل و سرانجام قيد و صفت را فرا می‌گیرد. از نظر دکتر احمد شاه فرهت اطرافیان کودک نیز باید تمرین را با کلمه‌های مورد علاقه کودک و نامهایی که بیشتر از همه سر و کار دارند شروع کنند و جمله سازی نیز بسیار ساده و با استفاده از همان گروه کلمه‌ها و اسامی ‌می‌باشند. تا قبل از سه سالگی اصرار در سخن گفتن کودک لزومی‌ ندارد. چون ممکن است مشکلات دیگری از جمله لکنت زبان را به دنبال داشته باشد.

اولین جمله‌ها

در ابتدا جمله هاي كودک یک کلمه‌ای است. در حدود دو سالگی کودک می‌تواند جمله‌های کوتاه دو کلمه‌ای و سه کلمه‌ای را ادا کند. کودک مرتبا کلمه‌های یشتری را یاد می‌گیرد و تمایل به ارتباط با دیگران در او افزایش می‌یابد. کودک در حدود سی ماهگی 300 تا 400 کلمه می‌داند. در سه سالگی مقدار زیادی از زبان را در نتیجه تقلید و تکرار فراوان می‌فهمد و حرف می‌زند و گنجینه لغات او سریعا افزایش می‌یابد. نیز مانند سایر مهارتها در کودکان مختلف فرق می‌کند. بعضی کودکان کمی ‌جلوتر و یکی دو ماه قبل از یک سالگی تکلم می‌کند. برای کودکانی که تا 18 ماهگی هنوز زبان باز نکرده و ارتباطی با اطرافیان و محیط برقرار نکرده باشند و یا تا بیست و چهار ماهگی کلمه‌ای نگفته و دلیل منطقي نیز برای حرف نزدن او در دست نباشد، باید با گفتار درمان مشورت نمود. زیرا با توجه به دوره‌های حساس رشد، اگر کودک به موقع زبان باز نکند عقب ماندگی‌های غیر قابل جبران بوجود خواهد آمد.

توجه: سال دوم زندگی برای شد گویایی کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بازی در هنگام حرف زدن
دکتر فرهت میگوید فرآیند آموزش حرف زدن به كودک خود را تا آن‌جا كه ممكن است لذت‌ بخش كنید. در این زمان نه تنها حرف بزنید و صدا بسازید بلكه دائما او را لمس‌كنید، در آغوش بگیرید، با او بازی كرده و در تمام موارد ارتباط چشمی خود را با كودک حفظ كنید.

بلند حرف زدن با كودک
با انجام كارهاي روزمره صبحت كردن با كودک را فراموش نكنيد.

ريتم مناسب در حرف زدن

موقع حرف زدن با كودک، اداي جملات با یك ریتم یا آهنگ باشد. كودكان كلماتی را كه به‌صورت شعرگونه برای‌شان گفته می‌شود بهتر به خاطر می‌سپارند و همچنین بهتر می‌توانند آن‌ها را در جملات به كار ببرند. هنگام حرف زدن از حركت هم استفاده كنید، زيرا به كار گرفتن همزمان چشم و گوش كودكان تاثیر كلمات را بیشتر می‌كند.

تمرین با كودک
از هر فرصتی برای به سخن درآوردن كودک خود استفاده كنید و در پاسخ صبور باشيد.

درست حرف زدن
در جواب كودک از جملات و كلماتي كه براي كودک مفهوم و معنا دارد استفاده كنيد.

رعایت نوبت در صحبت كردن

زمانی كه كودک حرف می‌زند با تمام وجود به او گوش بدهید و منتظر باشید تا او سخنش را تمام كند، سپس شما حرف بزنید، سوال بپرسید و سعی كنید منتظر جواب بمانید.