عفونت مجاری ادراری در کودکان:

عفونت مجاری ادراری (UTI) در کودکان یک مشکل شایع است که می‌تواند بر هر بخشی از دستگاه ادراری از جمله کلیه‌ها، مثانه و مجاری ادرار تاثیر بگذارد. تشخیص و درمان به موقع این عفونت برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است. در ادامه به بررسی علائم، علل، تشخیص و درمان عفونت مجاری ادراری در کودکان پرداخته شده است.

علائم عفونت مجاری ادراری در کودکان

علائم عفونت مجاری ادراری در کودکان می‌تواند بسته به سن کودک و محل عفونت متفاوت باشد. برخی از علائم شامل:

1. نوزادان و کودکان خردسال:

   • تب بدون دلیل مشخص
   • تحریک‌پذیری و بی‌قراری
   • استفراغ و اسهال
   • بی‌اشتهایی
   • ادرار بدبو یا کدر

2. کودکان بزرگ‌تر:

   • درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
   • تکرر ادرار یا احساس نیاز فوری به ادرار کردن
   • درد در ناحیه پایین شکم یا پشت
   • ادرار بدبو یا کدر
   • وجود خون در ادرار
   • تب و لرز

علل عفونت مجاری ادراری

1. عوامل باکتریایی:

   • باکتری‌های معمولی که از روده به مجاری ادراری راه پیدا می‌کنند، مانند اشریشیا کلی (E. coli).

2. عوامل آناتومیک:

   • ناهنجاری‌های آناتومیک دستگاه ادراری که می‌توانند به تجمع ادرار و ایجاد عفونت کمک کنند.

3. عوامل رفتاری:

   • نگه داشتن طولانی مدت ادرار
   • استفاده نادرست از پوشک یا عدم تمیز کردن صحیح ناحیه تناسلی

4. سیستم ایمنی ضعیف:

   • کودکان با سیستم ایمنی ضعیف‌تر ممکن است مستعدتر به عفونت‌های ادراری باشند.

تشخیص عفونت مجاری ادراری

1. معاینه بالینی:

   • پزشک با بررسی علائم و معاینه فیزیکی کودک، به تشخیص اولیه می‌پردازد.

2. آزمایش ادرار:

   • نمونه ادرار برای بررسی وجود باکتری، خون و سلول‌های سفید خون آزمایش می‌شود. این کار می‌تواند شامل آزمایش ادرار و کشت ادرار باشد.

3. تصویربرداری:

   • در برخی موارد، به ویژه اگر کودک عفونت‌های مکرر دارد یا ناهنجاری‌های آناتومیک مشکوک هستند، تصویربرداری از دستگاه ادراری مانند سونوگرافی یا سیستویورتروگرام می‌تواند ضروری باشد.

درمان عفونت مجاری ادراری

1. آنتی‌بیوتیک‌ها:

   • درمان اصلی عفونت مجاری ادراری استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها است. پزشک نوع و مدت زمان مصرف آنتی‌بیوتیک را براساس شدت عفونت و نتایج کشت ادرار تعیین می‌کند.
   • آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً به صورت خوراکی تجویز می‌شوند، اما در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به تزریق وریدی داشته باشند.

2. مدیریت علائم:

   • مصرف مایعات: افزایش مصرف مایعات به شستشوی مجاری ادراری و کاهش غلظت باکتری‌ها کمک می‌کند.
   • مسکن‌ها: در صورت وجود درد، استفاده از مسکن‌های مناسب برای کودکان مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.

3. پیگیری و مراقبت‌های بعدی:

   • پس از پایان دوره درمان، پیگیری منظم توسط پزشک ضروری است تا از بهبودی کامل اطمینان حاصل شود و از بروز عفونت‌های مکرر جلوگیری شود.
   • در موارد عفونت‌های مکرر یا شدید، پزشک ممکن است ارزیابی‌های اضافی و مراقبت‌های پیشگیرانه بیشتری را توصیه کند.

پیشگیری از عفونت مجاری ادراری

1. رعایت بهداشت مناسب:

   • تمیز کردن صحیح ناحیه تناسلی کودکان، به ویژه در دختران، از جلو به عقب برای جلوگیری از انتقال باکتری‌های روده به مجاری ادراری.
   • تعویض مکرر پوشک در نوزادان و کودکان خردسال.

2. مصرف مایعات:

   • تشویق کودکان به مصرف مایعات کافی، به ویژه آب، برای شستشوی مجاری ادراری.

3. عادات ادراری سالم:

   • تشویق کودکان به ادرار کردن منظم و عدم نگه داشتن طولانی مدت ادرار.

4. پوشیدن لباس‌های مناسب:

   • پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد و اجتناب از لباس‌های تنگ و نایلونی که می‌توانند محیط مرطوبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد کنند.

تعريف: عفونت مجاری ادراری به معنی عفونت مثانه، جالب، و ساير قسمت های سيستم ادراری مثل لگنچه کليوی می باشد.
نكات:
شيوع اين بيماری به طور قابل ملاحظه ای با سن و جنس ارتباط دارد.
UTI در نوزادان ختنه نشده شايعتر است، ولی بعد از دوره نوزادی در دختران شيوع بيشتری دارد.
2/5 درصد دختران در گروه سنی 11-7 سال مبتلا به اين بيماری می شوند. UTI در اين سنين در پسران کاملا نادر است.
50% احتمال عود مجدد در دختران وجود دارد.
راه رسيدن باکتری به مجاری ادراری در دوره نوزادی جريان خون و در ساير سنين از راه صعود از پيشابراه ( مجرای خارجی ادرار ) به طرف بالا می باشد.
تشخيص و درمان صحيح و کامل آن به ويژه درکودکان زير 3 سال از اهميت زيادی برخوردار است، زيرا تشخيص آن مشکل بوده و خطر ابتلا و درگيری کليه و نارسايي آن زياد است.
دخترها بيشتر از پسرها به عفونت ادراری مبتلا ميشوند زيرا پيشابراه در دختران کوتاه تر و ميکروبها راحت تر به داخل مثانه راه می يابند.

عوامل ایجاد کننده:
شایعترین ارگانیسم ها عبارتند از: اشرشيا کولی (E.coli)، کلبسيلا، پروتئوس، استافيلوکوک، ويروس ها

عوامل زمینه ساز:
1- تاخير در ختنه نوزاد
2-تخليه ناکافی مثانه
3- ريفلاکس (پس زدن ) ادرار از مثانه به طرف بالا به دليل اختلالات آناتوميکی يا التهاب مثانه.
4-مصرف برخی از داروها

علائم شايع:
1- در شيرخوار: تب، کاهش وزن، عدم وزن گيری، تهوع، استفراغ، اسهال و زردی.
2- در کودکان بزرگتر: تکرر ادرار، سوزش و درد در حين ادرار کردن، دل درد، بی اختياری ادراری، شب ادراری بدون سابقه فاميلی، ادرار بدبو.
3- در صورت درگيری مجاری فوقانی ادراری: علاوه بر علائم گفته شده در صورت درگيری مجاری فوقانی ادراری علائم زير نيز ديده می شود: تب و لرز، درد پهلوها، هماچوری (وجود خون در ادرار).
با مشاهده علائمی همچون تب و يا جيغ کشيدن بچه به هنگام ادرار کردن ( اگر نوزاد می باشد ) و بيقراری حتما شک در عفونت ادراری کرده و فورا به پزشک مراجعه نماييد.

تشخيص:
1- کشت ادرار، با استفاده از روش های مختلف از جمله کيسه ادراری، سونداژ و نمونه وسط ادرار
2- تجزيه ادرار، يعنی بررسی وجود باکتری در ادرار، وجود گلبول سفيد در ادرار و ...
3- استفاده ازروش های تشخيصی نظير: سونوگرافی کليه و مجاری ادراری و سی تی اسکن کليه و پيلوگرافی وريدی.

درمان:
دکتر فرهت میگوید: درمان بيماری با آنتی بيوتيکهای مناسب انجام می شود. نوع آنتی بيوتيک بر اساس نتيجه و پاسخ کشت ادرار است.

توصيههای بهداشتی:
1) طول دوره درمان را کامل کنيد.
2) 1 تا 2 هفته بعد از اتمام داروها مجددا نمونه ادرار جهت کشت گرفته شود تا از درمان کامل عفونت اطمينان حاصل کنيد.
3) کودک را به مصرف زياد مايعات مثل آب، چای کمرنگ، آب سيب و مايعات ديگر تشويق کنيد تا عفونت دفع شود.
4) اجازه ندهيد فرزندتان ادرار خود را به مدت طولانی نگه دارد و يا آن را کاملا تخليه نکند.
5) تا حد امکان از پوشيدن لباس های تنگ و چسبان و يا پلاستيکی به کودک خودداری نماييد. لباس نخی ترجيح داده می شود زيرا کمتر رطوبت را به خود نگه می دارد.
6) لباس های کودک را با لباس ديگری که آلودگی بيشتری دارند نشوييد.
7) قبل از تعويض پوشک و يا شستن محل ادرار و مدفوع کودکتان، حتما دست های خود را بشوييد.
8) هميشه در هنگام شستن فرزندتان ابتدا محل ادرار و سپس محل مدفوع او را بشوييد. اين کار مانع انتقال ميکروب های روده به مجرای ادرار کودک می شود.
9) از يبوست کودکتان پيشگيری کنيد، زيرا احتمال عفونت ادراری بالا میرود.
10) در صورت عود های مکرر عفونت ادراری، با پزشک متخصص بيماری های کليوی کودکان مشورت کنيد، تا شناسايي علت بيماری، از پيگيری آن دست برنداريد.

نکات پایانی

عفونت مجاری ادراری در کودکان نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد تا از عوارض جدی جلوگیری شود. با رعایت نکات بهداشتی و پیگیری منظم توسط پزشک، می‌توان از بروز عفونت‌های مکرر جلوگیری کرد و سلامت کودکان را حفظ کرد. در صورت مشاهده علائم مشکوک، به سرعت با پزشک مشورت کنید تا اقدامات لازم انجام شود.