شب ادراری کودکان

شب ادراری کودکان و علت های آن

شب ادراری کودکان: علل، تشخیص و راه‌حل‌ها

شب ادراری یا انورز شبانه (Nocturnal Enuresis) یکی از مشکلات شایع در کودکان است که معمولاً با عدم کنترل ادرار در خواب شناخته می‌شود. این مشکل می‌تواند به دلیل‌های مختلفی رخ دهد و تأثیرات روانی و اجتماعی بر کودک و خانواده او داشته باشد. در ادامه به بررسی علل، تشخیص و راه‌حل‌های شب ادراری در کودکان پرداخته شده است.

علل شب ادراری در کودکان

1. تأخیر در رشد مثانه:

   • برخی کودکان ممکن است نسبت به همسالان خود دارای مثانه کوچکتری باشند یا رشد مثانه آن‌ها با تأخیر همراه باشد.

2. عوامل ژنتیکی:

   • اگر یکی یا هر دو والدین سابقه شب ادراری داشته باشند، احتمال ابتلای کودک به این مشکل بیشتر است.

3. تولید زیاد ادرار در شب:

   • برخی کودکان ممکن است به دلیل تولید بیش از حد ادرار در شب دچار شب ادراری شوند. این می‌تواند به دلیل عدم ترشح کافی هورمون آنتی‌دیورتیک باشد که تولید ادرار را در شب کاهش می‌دهد.

4. عوامل روانی و استرس:

   • استرس‌های عاطفی، تغییرات در زندگی (مانند تولد یک نوزاد جدید، شروع مدرسه یا تغییر مکان زندگی) می‌توانند به شب ادراری منجر شوند.

5. خواب عمیق:

   • کودکانی که خواب عمیق دارند، ممکن است نتوانند به موقع برای ادرار کردن بیدار شوند.

6. عفونت‌های ادراری:

   • عفونت‌های ادراری می‌توانند باعث تحریک مثانه و شب ادراری شوند.

7. یبوست:

   • یبوست می‌تواند به مثانه فشار بیاورد و باعث شب ادراری شود.

تشخیص شب ادراری در کودکان

1. مصاحبه با والدین:

   • پزشک از والدین سوالاتی درباره تاریخچه شب ادراری کودک، الگوی خواب و ادرار، استرس‌ها و عوامل محرک می‌پرسد.

2. معاینه فیزیکی:

   • بررسی علائم بالینی و معاینه جسمانی کودک برای اطمینان از عدم وجود مشکلات فیزیکی.

3. آزمایش ادرار:

   • آزمایش ادرار برای بررسی عفونت‌ها یا مشکلات دیگر مرتبط با ادرار.

4. آزمایش‌های تکمیلی:

   • در موارد خاص، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند سونوگرافی برای بررسی ساختار مثانه و کلیه‌ها انجام شود.

راه‌حل‌ها و درمان شب ادراری در کودکان

1. تغییرات رفتاری:

   • کاهش مصرف مایعات قبل از خواب: محدود کردن مصرف مایعات در ساعات قبل از خواب می‌تواند به کاهش شب ادراری کمک کند.
   • تشویق به ادرار کردن قبل از خواب: کودک را تشویق کنید که قبل از خواب حتماً به توالت برود.
   • استفاده از جدول پاداش: برای هر شب خشک، کودک را با ستاره‌ها یا نشانه‌های دیگر تشویق کنید.

2. تمرین‌های مثانه:

   • تقویت عضلات مثانه: تمرین‌های مخصوص برای تقویت عضلات مثانه و افزایش ظرفیت آن می‌تواند مؤثر باشد.

3. دارو درمانی:

   • استفاده از داروها: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند دسموپرسین (Desmopressin) یا اکسی‌بوتینین (Oxybutynin) را تجویز کند.

4. استفاده از آلارم شب ادراری:

   • آلارم‌های شب ادراری: دستگاه‌هایی که با شروع ادرار کردن در خواب، بیدار می‌شوند و کودک را برای رفتن به توالت هشدار می‌دهند.

5. مدیریت استرس:

   • حمایت عاطفی: ایجاد محیطی آرام و بدون استرس برای کودک و استفاده از روش‌های کاهش استرس مانند بازی‌های آرامش‌بخش و تمرین‌های تنفس.

6. مراجعه به متخصص:

   • مشاوره با پزشک: در صورت عدم بهبود با روش‌های خانگی، مشاوره با پزشک یا متخصص اورولوژیست کودکان ضروری است.

یکی از مشکلات بسیاری از افراد، خصوصاً کودکان است. پس اگر فرزند شما هنوز هم با وجود بزرگ شدن گاهاً رختخواب خود را خیس می‌کند، نگران نباشید. شب ادراری امری ناخودآگاه است و فرد بر آن اراده‌ای ندارد. در واقع این مشکل زمانی بروز می‌کند که مثانه فرد در طول خواب آنقدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیر‌ارادی خارج می‌کند.

تذکر : البته حس پر بودن مثانه آنقدر زیاد نیست که فرد را از خواب بیدار کند تا ادرار را دفع کند.

دلایل شب ادراری :

می توان به وجود اختلال در هورمون‌های بدن، مشکل مثانه، نا آرامی هنگام خواب، مصرف دارویی خاص، مشکلات روانی و یا ژنتیک اشاره کرد، اما یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار دیگر تغذیه است. برخی مواد غذایی هستند که بهتر است آنها را در طول شب و چند ساعت پیش از خواب مصرف نکرد.

دکتر فرهت می گوید : والدین چند ساعت پیش از خواب به فرزند خود اجازه نوشیدن شیر یا سایر لبنیات را ندهند. طبق تحقیقاتی که توسط مؤسسات پزشکی صورت گرفته، ثابت شده است که رابطه‌ای قوی میان مصرف شیر و مواد لبنی پیش از خواب و شب ادراری وجود دارد. در واقع کودکانی که پیش از خواب شیر یا ماده لبنی دیگری مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض شب ادراری قرار دارند.

کافئین و شكلات و اثرات آنها :

همانطور كه می دانید کافئین ماده‌ای ادرار آور است و غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند تولید ادرار را افزایش می‌دهند. پس بهتر است که انتهای شب، از مصرف هر ماده غذایی کافئین‌دار خودداری شود. شکلات نیز حاوی کافئین است. به همین دلیل هم در افزایش ادرار موثر است، اما باید بدانید که میزان کافئین در همه شکلات‌ها یکسان نیست. معمولاً بر روی بسته‌های شکلات یا نوشیدنی‌های شکلاتی میزان کافئین موجود در آن درج شده است. به همین دلیل هم توصیه می‌شود پیش از مصرف شکلات و سایر محصولات وابسته به آن، حتماً اطلاعات مندرج بر آن را بخوانید.

مصرف مواد غذایی خاص :

هر انسانی دارای خصوصیات فیزیکی خاصی است و بدن او نسبت به هر غذایی واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. ممکن است فرزند شما نیز به غذاهای خاصی حساس باشد و مصرف آن مواد غذایی منجر به شب ادراری او شود. برای اینکه بهتر بتوانید غذاهایی که فرزندتان به آنها حساس است را بشناسید، بهتر است تا چندین روز هر ماده غذایی که فرزندتان می‌خورد را در دفترچه‌ای یادداشت کنید. هرگاه فرزندتان در طول شب دچار شب ادراری شد، به آن دفترچه مراجعه کنید و ببینید در طول آن روز کودک چه ماده غذایی را بیشتر یا پیش از خواب مصرف کرده است. برخی از مواد غذایی که ممکن است کودکان به آن واکنش نشان دهند ممکن است ذرت، تخم مرغ، گندم و سویا باشد.

11 فرمان برای جلوگیری از شب ادراری

• نوشیدن مایعات را قبل از خواب کودک محدود کنید. بعد از شام نوشیدن حداکثر یک لیوان آب کافی است.
• از دادن نوشیدنی های حاوی کافئین مانند کولا یا چای به کودک خوددداری کنید. این نوشابه ها تولید ادرار را زیاد می کنند.
• کودک را پیش از خواب به توالت بفرستید. اگر مثانه اش پر نیست، مجبورش نکنید آن را خالی کند. این کار باعث می شود رختخوابش را خیس کند، زیرا در کار مثانه اختلال به وجود می اورد.
• شب ها چراغ توالت را روشن بگذارید . گاه ترس از تاریکی باعث می شود، کودک رختخوابش را ترک نکند.
• محدود کردن مصرف مایعات در طول روز هیچ کمکی به بهبود شب ادراری نمی کند. محدود کردن مایعات باید حداکثر دو تا سه ساعت قبل از خواب کودک باشد.
• والدین باید سعی کنند با آرامش و صبر با کودکان برخورد کنند.
• والدین باید از توبیخ و تنبیه کودک خودداری کنند و بدانند شب ادراری یک عمل زشت نیست.
• بیدار کردن کودک در فاصله های معین برای ادرار کردن.
• گذاشتن دستگاه شب رنگ در رختخواب کودک و بیدار شدن او با ایجاد صدا.
• به کودک اجازه دهید که بداند وی مقصر نیست. به او کمک کنید که ملحفه های خیس را بردارد، اما این را تنبیه به حساب نیاورید بلکه حمایت کننده وی باشید.
• تهیه و نصب ورقه ای بالای سر کودک که در آن شب های خیس کردن با رنگ قرمز یادداشت شود و همچنین کودک برای شب هایی که جای خود را خیس نکرده است مورد تشویق قرار بگیرد.

نتیجه‌گیری

شب ادراری در کودکان یک مشکل شایع است که می‌تواند تأثیرات روانی و اجتماعی قابل توجهی داشته باشد. با تشخیص دقیق و استفاده از روش‌های مختلف درمانی، می‌توان به کودک کمک کرد تا این مشکل را پشت سر بگذارد. مشاوره با پزشک و پیگیری راه‌حل‌های توصیه شده می‌تواند به بهبود سریع‌تر و کارآمدتر کمک کند.