چگونگی مراقبت از بدن نوزاد:

مراقبت از بدن نوزاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نقش مهمی در سلامت و رشد او دارد. نوزادان به دلیل حساسیت و ناپختگی سیستم ایمنی، نیاز به توجه ویژه‌ای در مراقبت روزانه دارند. در ادامه به بررسی نکات مهم و راهنمایی‌های جامع برای مراقبت از بدن نوزاد پرداخته شده است.

1. حمام کردن نوزاد

1. زمان و دفعات حمام:

   • نوزادان نیازی به حمام روزانه ندارند. دو تا سه بار در هفته کافی است، مگر در مواقعی که نوزاد کثیف یا عرق کرده باشد.

2. دمای آب:

   • دمای آب حمام باید حدود 37 تا 38 درجه سانتی‌گراد باشد. برای اطمینان از دمای مناسب، می‌توانید از دماسنج استفاده کنید یا با قسمت داخلی مچ دست دمای آب را بررسی کنید.

3. استفاده از محصولات ملایم:

   • از صابون‌ها و شامپوهای ملایم و بدون عطر که مخصوص نوزادان هستند استفاده کنید.

4. حمام اسفنجی برای نوزادان تازه متولد شده:

   • تا زمانی که بند ناف نیفتاده است، نوزاد را با یک اسفنج نرم و آب گرم تمیز کنید.

2. مراقبت از پوست نوزاد

1. مرطوب‌کننده‌ها:

   • بعد از حمام، از لوسیون‌ها یا کرم‌های مخصوص نوزادان برای مرطوب کردن پوست استفاده کنید. این کار به حفظ نرمی و رطوبت پوست کمک می‌کند.

2. پوشک:

   • پوشک نوزاد را به طور منظم تعویض کنید تا از بروز جوش و التهاب پوستی جلوگیری شود. استفاده از کرم‌های محافظ مانند کرم زینک اکسید می‌تواند مفید باشد.

3. لباس مناسب:

   • لباس‌های نرم، نخی و با اندازه مناسب انتخاب کنید تا پوست نوزاد تحریک نشود. لباس‌ها را قبل از استفاده با شوینده‌های ملایم و بدون عطر بشویید.

3. مراقبت از بند ناف

1. تمیز نگه داشتن:

   • بند ناف را تمیز و خشک نگه دارید. از مالیدن الکل یا مواد ضدعفونی‌کننده بر روی بند ناف خودداری کنید، مگر اینکه پزشک توصیه کند.

2. پوشک مناسب:

   • پوشک را به گونه‌ای قرار دهید که بند ناف بیرون از پوشک باشد تا خشک بماند و سریع‌تر بیفتد.

4. مراقبت از ناخن‌های نوزاد

1. کوتاه کردن ناخن‌ها:

   • ناخن‌های نوزاد را با استفاده از قیچی مخصوص نوزادان یا ناخن‌گیر نرم کوتاه کنید تا از خراشیدن صورت و بدن خود جلوگیری شود.

2. زمان مناسب:

   • بهترین زمان برای کوتاه کردن ناخن‌های نوزاد وقتی است که او خوابیده یا بسیار آرام است.

5. مراقبت از دهان و لثه‌ها

1. تمیز کردن لثه‌ها:

   • حتی قبل از درآمدن دندان‌ها، لثه‌های نوزاد را با یک پارچه نرم و مرطوب تمیز کنید.

2. آب دادن بعد از شیر:

   • پس از هر بار شیر دادن، کمی آب جوشیده و سرد شده به نوزاد بدهید تا باقی‌مانده شیر از دهان او شسته شود.

6. مراقبت از چشم‌ها و گوش‌ها

1. تمیز کردن چشم‌ها:

   • با استفاده از یک پارچه نرم و مرطوب، به آرامی چشم‌های نوزاد را از داخل به بیرون تمیز کنید. از پنبه استفاده نکنید زیرا ممکن است الیاف آن وارد چشم نوزاد شود.

2. تمیز کردن گوش‌ها:

   • گوش‌های نوزاد را با یک پارچه نرم و مرطوب تمیز کنید. از وارد کردن گوش‌پاک‌کن یا هر جسم خارجی به داخل گوش خودداری کنید.

7. مراقبت از بینی

1. تمیز کردن بینی:
   • در صورت نیاز از دستگاه‌های مخصوص مکش بینی نوزاد استفاده کنید تا مخاط بینی او را خارج کنید. استفاده از سرم نمکی نیز می‌تواند به تمیز کردن بینی کمک کند.

پوسته ريزي پوست سر کودک

پوسته ريزي پوست سر اگر چه منظره زيبايي ندارد اختلالي شايع و بي خطر است. ممكن است كودک شما مختصري پوسته خشك شبيه شوره سر داشته باشد و يا ممكن است در مواردي اين پوسته ريزي شديد بوده و پوسته ها كاملا ضخيم، چرب و زرد رنگ باشند و يا حالت كبره داشته باشند. اين اختلال ممكن است بين دو هفتگي تا سه ماهگي ديده شود و معمولا بعد از چندين ماه خود بخود بر طرف مي گردد و به نظر مي رسد كه بعداز 6 تا 7 ماهگي ديده نمي شود. از نظر دکتر فرهت علت به وجود امدن اين پوسته ها آنست كه غدد سباسه موجود در پوست سر بيش از حد چربي ترشح مي كنند و اين چربي ها مبدل به پوسته هايي خشك مي شوند و دچار ریزش میشوند. بسياري از كارشناسان معتقدند كه ترشح بيش از حد هورمون ها در مادر و رسيدن آن به جنين هنگام تولد موجب فعال شدن بيش از حد غدد سباسه مي شود. وقتي پس از چند ماه سطح هورمون ها در بدن كودک پايين مي آيد، اين اختلال نيز از بين مي رود.

دکتر فرهت میگوید براي برداشتن پوسته ها بهترين راه آنست كه دوبار در هفته روغن هاي مخصوص كودک يا روغن هاي گياهي مانند روغن زيتون را روي سر كودک بماليد و 15 دقيقه صبر كنيد سپس موهاي او را شانه كنيد تا پوسته ها بريزند. سپس سر او را با يك شامپو ملايم مخصوص بچه بشوييد. بعضي از پزشكان توصيه مي كنند كه شامپو را به مدت 20 دقيقه روي سر كودک نگهداريد (و يا تا وقتي كه بچه مي تواند تحمل كند) و سپس سر او را با يك پارچه يا حوله نرم ماساژ دهيد. اين اختلال رفته رفته بطور خودبخود از بين مي رود ولي اگر اين حالت تا چندين ماه ادامه يافت و يا شدت پيدا كرد و به ساير قسمت هاي بدن انتشار يافت، با يك متخصص اطفال مشورت كنيد. ممكن است پزشک يك شامپوي دارويي تجويز كند.

كوتاه كردن ناخن های کودک

ناخن هاي كودک نرم تر و تا شونده تر از ناخن هاي شماست ولي اشتباه نكنيد؛ كودكان ناخن هاي تيزي دارند. اگر ناخن هاي كودک را به موقع نگيريد ممكن است هنگام دست و پا زدن صورت شما يا خودش را زخمي كند. شايد لازم باشد اين كار را در اولين روزهاي بازگشت به خانه انجام دهيد. از نظر دکتر احمد شاه فرهت ناخن هاي دست نوزاد خيلي بسرعت رشد مي كنند و ممكن است لازم باشد چند بار در هفته ناخن هاي او را كوتاه كنيد. سرعت رشد ناخن هاي پا از ناخن هاي دست كمتر است.

آسان ترين راه كوتاه كردن ناخن هاي دست كودک با استفاده از قيچي مخصوص كودكان است. نوك اين قيچي هاي ناخنگير گرد است و تيز نبودن آن كمك مي كند تا در صورت تكان خوردن به كودک آسيب نرسد. مي توانيد از ناخن گير مخصوص كودک نيز استفاده كنيد، در اينصورت بايد خيلي دقت كنيد كه پوست يا حتي گوشت نوک انگشت كودک بطور اتفاقي در آن گير نكند. بهتر است همراه يك نفر ديگر نسبت به انجام اين كار اقدام كنيد. يكي از شما دو نفر كودک را نگه مي دارد و يا مانع حركت زياد او مي شود و نفر ديگر ناخن ها را كوتاه مي كند. يك روش ديگر اين است كه هنگام شير خوردن و يا موقعي كه كودک در خواب است نسبت به چيدن ناخن هايش اقدام كنيد زيرا آرامتر است. هنگام چيدن ناخن، نوک انگشت كودک را از لبه ناخن دور كنيد تا در ناخن گير يا قيچي گير نكند و در عين حال دست او را محكم نگه داريد.

محل بریدن بند ناف

بند ناف نوزاد بعد از تولد از نزديكي بدن بسته شده و بطور بدون دردي بريده مي شود. محل بريدگي بايد تا آنجا كه ممكن است تميز و خشك نگه داشته شود. معمولا مدت يك هفته تا 10 روز طول مي كشد تا بند ناف خشک شود و بيفتد. ترميم محل افتادن بند ناف ممكن است چند روز طول بکشد. موقع افتادن بند ناف ممكن است پوشک كمي خوني شود، اين امر طبيعي است. پوشک را زير بند ناف ببنديد تا جريان هوا براي خشك كردن آن كافي باشد و ادرار با آن تماس نداشته باشد. مادام كه بند ناف نيفتاده است از حمام وان استفاده نكنيد. درهواي گرم بهتر آنست كه تنها يك پوشک و يك تي شرت آزاد به نوزاد بپوشانيد تا هوا جريان كافي داشته باشد و خشك شدن بند ناف تسريع شود. تا وقتيكه بند ناف نيفتاده است از پوشاندن زير پوشهاي سرهمي بپرهيزيد.

براي مراقبت در منزل دست اندركاران امور بهداشتي همواره توصيه مي كنند كه قاعده بند ناف را با يک سواب پنبه اي (مانند گوش پاك كن) يا يك تكه گاز آغشته به الكل روزي يک يا دو بار تميز كنيد. بسياري از پزشكان به اين روش عقيده دارند ولي بعضي نيز امروزه معتقدند كه بهتر است بدون هيچ اقدامي صبر كنيم تا بند ناف بخودي خود خشک شود. اگر شما نمي دانيد كه چه كنيد بهتر است با پزشک كودک خود صحبت كنيد. (اين سوال خوبي است كه مي توانيد آن را در ويزيت اول بپرسيد). علائم عفونت اگر چه نادرند عبارتند از تورم يا قرمزي، جمع شدن چرك در قاعده بند ناف و تب. بنابراين اگر ناف كودک قرمز و ملتهب شد يا شروع به آب دادن كرد با پزشک وي تماس بگيريد.

شستشوي ناحيه تناسلي در دختران به روش صحیح

ناحيه تناسلي دختران را مي توان تنها با يك دستمال مرطوب در هنگام تعويض پوشک و يا استحمام تميز كرد و در اين حال بايد مراقب بود كه دستمال از جلو به عقب كشيده شود نه از عقب به جلو تا ميكروب هاي ناحيه مقعد وارد واژن نشوند. ممكن است در هفته هاي اول ناحيه تناسلي قرمز و متورم شود و يا ترشحات بيرنگ، سفيد و يا كمي خوني ديده شود كه تمام اين حالات طبيعي است و در نتيجه هورمون هاي مادر هنگام بارداري بوجود مي آيد. اگر اين علائم بعداز شش هفته اول پس از تولد از بين نرود بايد با پزشک متخصص اطفال مشورت كنيد.

شستشوي ناحيه تناسلي در پسران ختنه شده به روش صحیح

تنها كاري كه بايد در مورد موضعي كه به تازگي ختنه شده است انجام دهيد آنست كه پوست ناحيه را با آب و صابون بشوئيد درست مانند ساير قسمت هاي پوست بدن. بهتر است از سائيدن و ايجاد كف در ناحيه آلت تناسلي پسران چه ختنه شده و چه بدون ختنه  بپرهيزيد زيرا پوست اين ناحيه را خشک مي كند و باعث تحريک آن مي شود. در چند روز اول پس از عمل ختنه، آلت تناسلي ممكن است كاملا قرمز باشد و ترشحي زرد رنگ داشته باشد. اين در واقع علامت خوبي است و نشان مي دهد كه سير بهبود طبيعي است. عليرغم آنكه محل ختنه كمتر احتمال دارد كه عفونت كند علائم عفونت عبارتند از قرمزي پايدار، تورم سر آلت و زخم هايي كه با ترشحات زرد رنگ و خشك بسته شده است. در صورت مشاهده هر يک از اين علائم فورا به پزشک اطلاع دهيد.

شستشوي ناحيه تناسلي در پسران ختنه نشده به روش صحیح

هنگام تميز كردن يا شستن آلت تناسلي كه ختنه نشده باشد سعي كنيد پره پوس يا پوست حشفه را نكشيد. چندين ماه يا حتي سال طول مي كشد تا پره پوس از آلت تناسلي جدا شود. پس از جدا شدن پره پوس و هنگامی كه كاملا بتوان آن را كشيد (اگر نخواهيد كودک را ختنه كنيد بهتر است زمان آنرا از پزشک كودكتان بپرسيد) بايد گاهي آن را بكشيد و انتهاي آلت را كه زير آن قرار گرفته است به آرامي ولي با سرعت از ماده مومي شكل سفيد رنگي كه بطور طبيعي در اين محل تشكيل مي شود تميز كنيد.

نتیجه‌گیری

مراقبت از بدن نوزاد نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای است. با رعایت نکات فوق و استفاده از محصولات مناسب، می‌توانید به حفظ سلامت و بهداشت نوزاد خود کمک کنید. همچنین، در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده مانند التهاب شدید، جوش‌های پوستی یا تب، حتماً با پزشک مشورت کنید.