ممکن است اصطلاح "آغوز" در زمینههای مختلف با معانی متفاوتی به کار رود. در حوزه شیردهی و بارداری، آغوز اشاره به اولین شیری دارد که پس از زایمان توسط مادر تولید میشود و قبل از شروع تولید شیر معمولی (شیر مادر) است. آغوز، که به انگلیسی Colostrum نیز شناخته میشود، شیری است که در روزهای نخست پس از زایمان ترشح میشود و دارای ویژگیهای خاص و مهمی است:
آغوز نقش حیاتی در انتقال ایمنی از مادر به نوزاد دارد. آنتیبادیها و سایر فاکتورهای ایمنی موجود در آغوز به محافظت از نوزاد در برابر بیماریهای مختلف کمک میکنند. همچنین، این شیر اولیه به راهاندازی سیستم گوارش نوزاد کمک میکند و به آنها کمک میکند تا به طور مؤثرتری مواد مغذی را جذب کنند.
آغوز غنی از سلول های فعال ایمنولوژیکی، آنتی بادی ها و سایر پروتئین های حفاظتی است.آغوز علاوه بر اینکه به عنوان اولین واکسیناسیون نوزاد عمل می کند، او را در برابر بسیاری از عفونتها حفاظت مینماید و به تنظیم سیستم ایمنی در حال تکامل بدن نوزاد کمک می کند و حاوی فاکتورهای رشد است که به تکامل و عملکرد موثر روده نوزاد کمک میکند و ورود میکرو ارگانیسم ها و آلرژن ها را به بدن نوزاد مشکلتر می کند.
آغوز به مقدار کم که مناسب با نیاز نوزاد است ترشح می شود و عمل دفع را در نوزاد تحریک میکند بهطوری که مکونیوم سریع از روده خارج می شود که این عمل به خروج موادی که سبب زردی نوزاد می شوند کمک نموده و لذا احتمال زرد شدن نوزادان را کاهش می دهد.
آغوز نوزاد چیست و چگونه ایجاد می شود
آغوز نوزاد، که به آن «مکونیوم» هم گفته میشود، اولین مدفوع نوزاد پس از تولد است. این ماده چسبناک، غلیظ، و به رنگ سبز تیره یا سیاه است و از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار است. آغوز از تجمع موادی که در دوران جنینی در روده جمع میشوند، تشکیل شده است. در ادامه به توضیح نحوه ایجاد آغوز و ترکیبات آن میپردازیم.
آغوز شامل موادی است که در دوران جنینی وارد دستگاه گوارش جنین میشوند، از جمله:
آغوز از حدود هفتههای اولیه دوران جنینی شروع به تشکیل شدن میکند و تا زمان تولد در رودههای جنین جمع میشود. این فرایند بخشی از توسعه طبیعی دستگاه گوارش جنین است و به عنوان نخستین مرحله آمادهسازی رودهها برای هضم غذا پس از تولد عمل میکند.
تخلیه آغوز یکی از نخستین نشانههای مهم سلامت نوزاد است و معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد رخ میدهد. این روند به پاکسازی دستگاه گوارش نوزاد از مواد جمعشده در دوران جنینی کمک میکند و معمولاً قبل از شروع هضم شیر مادر یا فرمولهای شیر نوزاد اتفاق میافتد.
تخلیه نکردن آغوز در این بازه زمانی میتواند نشاندهنده مشکلات پزشکی باشد و باید به پزشک مراجعه شود. بنابراین، مشاهده آغوز نه تنها طبیعی است بلکه نشانه خوبی از آغاز سالم زندگی نوزاد محسوب میشود.
بدن مادر به گرم نگهداشتن مطلوب نوزاد کمک می کند که بویژه برای نوزادان کوچک و کم وزن هنگام تولد اهمیت دارد.همچنین نوزاد استرس کمتری دارد، آرام تر است و تنفس و ضربان قلب او پایدارتر است. نوزاد ابتدا در معرض باکتری های بدن مادر که اکثرا برای او مضر نیستند قرار می گیرد و با عوامل ایمنی موجود در شیر مادر حفاظت می شود، باکتری های بدن مادر جایگزین باکتری های روده و پوست نوزاد شده و با باکتری های مضرتر کارکنان بهداشتی و محیط رقابت می کند و لذا از بروز عفونت های ناشی از آنها پیشگیری می کند.
لمس کردن، به دهان گرفتن و مکیدن پستان، ترشح اکسی توسین را در مادر تحریک مینماید که ضمن اینکه جریان یافتن شیر از پستان و ترشح سایر هورمون هایی که موجب احساس آرامش و راحتی مادر می شوند را تحریک میکند، سبب انقباض رحم می شود که این امر به خروج جفت و کاهش خونریزی پس از زایمان کمک می کند.
تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و تغذیه اولیه با آغوز با کاهش مرگ و میر در ماه اول عمر ارتباط دارد، همچنین با افزایش تغذیه انحصاری با شیر مادر و افزایش طول مدت تغذیه با شیر مادر در ماه های بعدی نیز ارتباط دارد .
توصیه میشود که شیردهی با آغوز به محض امکان پس از زایمان شروع شود، زیرا اولین ساعات و روزها پس از زایمان برای برقراری ارتباط بین مادر و نوزاد و آغاز موفقیتآمیز شیردهی بسیار مهم است. این اولین تغذیهها بنیانی برای سلامت طولانیمدت نوزاد میگذارند و از نظر ایمنی بدن نوزاد بسیار حیاتی هستند.
.png){kind=icon}
