تغذیه نوزاد نارس با شیر مادر

توصيه مي‌شود مادر در دوران بارداري به همراه همسرش توسط پزشک كودكان ويزيت شده و درباره مزاياي شير مادر در سلامت كودك ذهن مادر آماده شود تا در تغذيه فرزندش موثر باشد. همچنين بايد از برجسته بودن نوك سينه مادر مطمئن شد. آكادمي طب كودكان آمريكا در بيانيه خود مي‌گويد همه نوزادان نارس بايد از شير مادر خود تغذیه كنند. نوزادان نارسي كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند به عفونت‌هاي بيمارستاني و عوارض گوارشي كمتر مبتلا مي‌شوند. تغذيه با شیر مادر موجب تظیم قند خون نوزاد و پیشگیری از زردي نوزادان نارس شود.

تغذیه نوزاد با شیر مادر یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که به تأمین سلامتی نوزاد در دوران نخستین زندگی کمک می‌کند. شیر مادر حاوی تمام مواد مغذی لازم برای رشد نوزاد در چند ماه اول زندگی است و همچنین دارای آنتی‌بادی‌ها و سایر فاکتورهای ایمنی است که به محافظت نوزاد از بیماری‌ها کمک می‌کند.

مزایای شیردهی با شیر مادر

1. تغذیه کامل: شیر مادر شامل ترکیباتی است که برای توسعه مغز، رشد فیزیکی و سیستم ایمنی نوزاد حیاتی هستند.
2. حمایت ایمنی: شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌ها و سایر مواد محافظتی است که نوزاد را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند.
3. هضم آسان: شیر مادر به راحتی هضم می‌شود، که برای سیستم گوارش نوپای نوزاد ایده‌آل است.
4. تقویت پیوند مادر و کودک: شیردهی فرصتی برای تقویت ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد فراهم می‌کند.
5. کاهش خطر بیماری‌ها: تحقیقات نشان داده‌اند که شیردهی می‌تواند خطر بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و انواع خاصی از سرطان‌ها را کاهش دهد.

دستورالعمل‌های شیردهی

• زمانبندی شیردهی: توصیه می‌شود که شیردهی به صورت تقاضا انجام شود، یعنی هر زمان که نوزاد نشانه‌های گرسنگی نشان می‌دهد. در اولین ماه‌ها، این ممکن است به معنای شیردهی هر دو تا سه ساعت باشد، شب و روز.
• مدت زمان شیردهی: هر دوره شیردهی ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد، اما این زمان می‌تواند بسته به نیازهای نوزاد و شرایط مختلف متفاوت باشد.
• پوزیشن شیردهی: موقعیت‌های مختلفی برای شیردهی وجود دارد که می‌تواند برای راحتی هر دو طرف مناسب باشد. مشاوره با یک مشاور شیردهی می‌تواند به یافتن بهترین پوزیشن کمک کند.

آغاز تغذیه با شیر مادر در همان روز اول

مادراني كه در بیمارستان بستري بوده يا نوزادشان در بخش مراقبت‌هاي ويژه بستري است، بايد شيرشان را 6 تا 12 ساعت بعد با پمپ الكتريكي بدوشند و هر 6 تا 8 ساعت اين كار را تكرار كنند. مادراني كه نوزاد نارس به دنيا مي‌آورند اكثرا روزهاي اول با كاهش شيرمواجه هستند و فقط چند قطره شير از سينه‌شان خارج مي‌شود كه نبايد نگران و ناامید باشند زيرا با تغذیه خوب، استراحت، تجويز مكمل‌ها و تماس پوست مادر با پوست نوزاد شير اين مادران افزايش مي‌يابد.

افزایش شیر مادر با شنبلیله

شیر در صورتی تولید می‌شود كه كودك شیر بخورد و میزان شیری كه می‌خورد به بدن می‌فهماند كه چه مقدار شیر نیاز دارد. دمپيريدون و متوكلوپراميد به عنوان شيرافزا در افزايش شير مادر بسيار موثر است. شيرافزاهاي گياهي مانند شنبليله هم ظرف مدت 24 تا 72 ساعت در بيشتر مادران شير را زياد كرده است. مادراني كه از چاي سبز همراه شنبليله، رازيانه و برگ تمشك استفاده كرده بودند، نسبت به آنهايي كه فقط چاي معمولي نوشيده بودند، شيرشان تقريبا دوبرابر شده بود.

چرا شیر مادر برای نوزادان نارس مهم است ؟

شیر مادر برای رشد و نمو مطلوب نوزادان مهم است و برای نوزادان نارس اهمیت بیشتری دارد. علاوه بر خواص کلی شیر مادر از جمله داشتن مواد ضد میکروبی از دسته‌های مختلف، مواد ضد التهابی و سهل الهضم بودن آنها، شیر مادرانی که نوزاد نارس به دنیا آورده‌اند، با شیر مادرانی که نوزاد آنها به موقع متولد شده، متفاوت است. به طور کلی میزان پروتئین شیر مادران نوزادان نارس بیش از مادران نوزادان رسیده است.

عوامل مهمی مانند DHA (یک اسید چرب حیاتی برای رشد سالم مغز و چشم) و ایمونوگلوبولین G (یک آنتی بادی)،که از مادر به جنین از طریق جفت در طول بارداری منتقل می‌شوند. از آنجایی که نوزاد زودتر به دنیا می‌آید، نوزادان نارس نمیتوانند این فاکتورهای مهم را به طور کامل در رحم دریافت کرد، اما شیر مادران نوزادان نارس حاوی چربی و مواد معدنی مانند سدیم، کلر، منیزیم و آهن و ایمونوگلوبولین ترشحی بیشتری نسبت به شیر مادرانی که نوزاد رسیده دارند.

به همین دلیل است که برای نوزادان با وزن کم تولد، شیر مادر خود آنها بهترین شیر است چرا که نوزادان نارس به پروتئین بیشتری نیاز دارند، به ویژه در خلال ماه‌های اول شیردهی این اختلاف بیشتر است.توجه داشته باشید که نوزادان با وزن تولد کم علاوه بر تغذیه با شیر مادر باید آهن، ویتامین‌های E,C,D,A و اسید فولیک و ویتامین‌های گروه B را نیز دریافت کنند.

نوزادان نارس همچنین دارای دستگاه گوارش نابالغ هستند که می تواند باعث مشکلاتی در هضم و جذب مواد مغذی شود، بنابراین آنها به غذایی نیاز دارند که پردازش روده ظریف آنها آسان باشد. شیر مادر حاوی آنزیم‌هایی است که به هضم غذای کودک شما کمک می‌کند و همچنین فاکتور رشد اپیدرمی دارد که به نوبه خود به بلوغ روده او کمک می کند. 

شیر مادر برای نوزادان نارس به قدری مهم است که اگر مادران خود به هر دلیلی نتوانند در ابتدا شیر کافی برای آنها فراهم کنند، ممکن است به جای شیرخشک، شیر اهدا کننده سایر مادران شیرده برای تغذیه نوزاد نارس استفاده شود.

نکات کلیدی در شیردهی نوزاد نارس

از مهمترین مواردی که در بهبود روند رشد نوزاد نارس بسیار اهمیت دارد برقراری ارتباط عاطفی میان کودک و مادرش است. تماس بلافاصله بعد از زايمان بين مادر و نوزاد نارس و استنشاق شير مادر نقش مثبت در تغذيه نوزاد نارس دارد.
هنگامي كه نوزاد در تماس با پوست شكم و سينه مادر قرار مي‌گيرد، اغلب بدون كمك، سينه مادر را پيدا كرده وتغذيه و مكيدن را شروع مي‌كند بنابراین تماس پوستی در ساعت‌های اول بسیار مهم است. تغذيه با شير مادر در حال حاضر يك ساعت بعد از تولد در نظر گرفته شده است. حتی اگر نوزاد نارس در كنار مادر نباشد باید شير مادر دوشيده و با قطره‌چكان داده شود.
هرچه شيرخوار از سينه مادر بیشتر تغذيه كند شير مادر به همان نسبت بيشتر مي‌شود. تغذيه نوزاد بر اساس ميل نوزاد تنظيم‌كننده تغذيه است. حجم شير مادر از روز سوم بیشتر شده و قند خون تنظيم و زردي نوزاد كمتر مي‌شود. پستانک يا گول‌زنك يا بطري شير براي نوزاد ممنوع است و برای نوزاد نارس در صورت ضعف مکیدن باید از فنجان، قاشق، قطره‌چكان يا سرنگ برای رساندن مكمل به شيرخوار استفاده ‌شود.

◀ برای دریافت نوبت و مشاوره با بهترین پزشکان متخصص کودکان به این صفحه مراجعه کنید

موانع و چالش‌های شیردهی

گاهی اوقات، شیردهی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. مشکلاتی مانند درد نوک پستان، انسداد مجاری شیر، یا عفونت‌ها مانند ماستیت ممکن است بروز کند. در این موارد، مراجعه به متخصصان سلامت مانند مشاور شیردهی، پزشک یا پرستار می‌تواند به حل مشکلات کمک کند.

در صورتی که شیردهی امکان‌پذیر نیست یا کافی نیست، استفاده از شیر خشک نیز گزینه‌ای است که باید تحت نظر پزشک انجام شود تا اطمینان حاصل شود که نیازهای تغذیه‌ای نوزاد به خوبی برآورده می‌شوند