مراقبت از نوزاد در منزل ، تغذیه با شیر مادر

در کلاس‌هایی که برای مادران باردار در طول دوره بارداری برگزار می‌گردد نحوه نگهداری از نوزاد در

منزل توضیح داده می‌شود. وقتي نوزاد از بيمارستان مرخص مي‌شود، تشكيل پرونده در مراكز بهداشتي

درماني و انجام مراقبت‌ها فرصت مناسبي است كه مادر سؤالات و يا نگراني‌هايي را كه دارد با پرسنل

بهداشتي مطرح نموده و در مورد آنها توصيه‌ هاي لازم را دريافت نمايد. همچنين از وضعيت رشد و

نمو كودك مطلع شود.

توصيه مي­شود، نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی بطور انحصاری از شیر مادر تغذیه شود. نخستين

شير به نام «كلستروم» يا «آغوز» ناميده مي‌شود. آغوز در روزهاي اول شيردهي توليد مي‌شود، زرد رنگ

و مختصر غليظ‌تر نسبت به شير رسيده مي‌باشد. ميزان ترشح آغوز كم است، ولي براي برآورده كردن

نياز شيرخوار در روزهاي اول كفايت مي‌كند. آغوز مناسب‌ ترين غذا براي كودك در روزهاي اول تولد

مي­باشد، زيرا حاوي غلظت بالاي پروتئين و ساير مواد مغذي است، همچنين غني از عوامل ضد باكتريال

است كه كودك را در برابر عفونت­هاي تنفسي و بيماري­ هاي اسهالي محافظت مي‌نمايد. به تدریج که نیاز

نوزاد بیشتر می‌شود، مقدار شیر هم زیادتر می‌شود. انتظار مي‌رود بعد از حدود 3 الي 4 روز ميزان شير

مادر افزايش چشمگيري پيدا كند. شیردهی بايد بر اساس میل و نیاز نوزاد در شرایط مناسب انجام

شود، بطوري كه زمان شروع و مدت شيردهي بايد توسط شيرخوار تعيين شود. اين نكته مهم است كه

بايد هر زمان كه نوزاد بخواهد به او شير داده شود. همانطور كه مي‌دانيم شير مادر بهترين غذايي است

كه خداوند متعال براي شيرخوار در نظر گرفته است و هيچ غذا يا نوشيدني ديگري جايگزين شير مادر

نخواهد شد.

ترفند های مراقبت از نوزاد که لازم است والدین و پرستار کودک بدانند

  ترفند های مراقبت از نوزاد tricks for child careشامل روش هایی هستند که تجربه نگهداری از

کودک را برای والدین و پرستار کودک راحت تر می نماید.  معمولا پدر و مادر شدن یک اتفاق هیجان

انگیز است که در عین حال می تواند اندکی ترسناک باشد.  همواره والدین بهترین چیزها را برای

فرزندانشان می خواهند بنابراین لازم است برای انجام بهترین کارها و گرفتن سودمند ترین تصمیمات،

والدین و پرستاران کودک از راهنمایی افراد با تجربه و متخصص استفاده نمایند و این ترفند ها را در

پرورش کودکشان استفاده نمایند.

  ترفندهای مراقبت از نوزاد در مورد تغذیه  :

  شیر مادر استریل و عاری از هرگونه آلودگی است . اگر برای شیردهی به نوزاد از یک شیردوش دستی

استفاده می کنید کافیست در شبانه روز یکبار آن را بشویید و ظرف شیر را  می توان به مدت 24 ساعت

در یخچال نگهداری نمایید.

  بهتر است در هنگام تهیه وعده های غذایی حجم بیشتری از غذا را آماده نمایید و مقدار اضافه را در

فریزر منجمد کنید تا در اوقاتی که تمام وقت خود را به کودک اختصاص داده اید غذای آماده داشته

باشید. همچنین استفاده از دستورات غذایی ساده و مغذی که نیاز زیادی به پخت و پز نداشته باشد در

شرایط بحرانی برای والدین یک نجات دهنده محسوب می شود .

برخی از بطری ها و ظروف غذای کودک را می توان در مایکروویو قرار داد و برای گرم کردن غذا یا

استرل از آن استفاده نمود. همیشه در هنگام خرید ظروف غذای کودک سعی کنید بهترین و سالم

ترین  مقاوم ترین مارک ها را انتخاب نمایید.

استفاده از کیف کولی برای حمل وسایل کودک بسیار راحت تر از کیف های یک طرفه است زیرا در

این حالت والدین کمتر خسته می شوند . همچنین تعداد وسایل بیشتری در داخل کیف کولی وسایل

کودک جا می گیرد . گاهی در برخی از کوله پشتی ها جیب های عایقی قرار دارد که می توان غذا یا

شیر گرم کودک را داخل آنها قرار داد و دیگر نگران سرد شدن غذای کودک نبود.

یکی از ترفند های مراقبت از نوزاد روی تخت کودک خود از یک لایه پلاستیک و غیر قابل نفوذ و سپس یک ملحفه

استفاده کنید ، بنابراین در هنگام نیاز به تعویض ملحفه ها این کار راحت تر انجام می شود و دیگر نیازی به شستشوی

تشک اصلی زیر کودک نیست.

روزهای به خصوصی را در هفته تنها به وقت گذراندن با کودک خود اختصاص دهید و از مهمانی

رفتن و شلوغ نمودن خانه در این روزها اجتناب ورزید. همچنین  روز های مشخصی را به دیدار با

دوستان اختصاص داده شود. با  این کار از خستگی شدید و آشفتگی در محیط خانه جلوگیری می

نمایید.

اگر از دوستان نزدیک یا افراد خانواده کسی به دیدار شما می آید از او بخواهید تا در مرتب نمودن

خانه یا نگهداری از کودک به شما کمک کند. با این کار می توانید به ذخیره انرژی بپردازید و از فرصت

بوجود آمده استفاده نمایید.

همیشه یک دست لباس اضافی برای کودک و خودتان به همراه داشته باشید تا در صورت نیاز

بتوانید لباس ها را تعویض نمایید. می توانید این لباس ها را داخل یک ساک در ماشین نگهداری کنید

و در صورت استفاده نشدن آنها را با لباس های تازه جایگزین نمایید.

بهتر است محل خواب، بازی و … کودک در جاهایی مشخصی از خانه باشد. با این کار میتوان وقت

کمتری را صرف جمع آوری آَشفتگی ها نمود و خانه همواره تمیز خواهد ماند.

تماس پوست با پوست در روزهای اولیه تولد بسیار حیاتی است – برای تقویت پیوند بین کودک و

والدین استفاده شود.

سلامت و آرامش مادر همواره یکی از مهم ترین اولویت هاست که باید مد نظر قرار گیرد . تغذیه

مناسب مادر، داشتن خواب کافی ، نوشیدن آب به مقدار کافی و ماساژ پاهای مادر از مهم ترین مواردی

است که باید توسط اطرافیان مادر مورد توجه قرار گیرد.

برای تغذیه کودک ، تعویض پوشک و ساعات خواب کودک برنامه ای را تهیه نمایید و در اکثر مواقع از

این برنامه پیروی نمایید.

اگر تمایل دارید که کودک گاهی از یک بطری شیر یا مایعات بخورد ، بهتر است قبل از سه ماهگی و

در حدود 6 تا 8 هفتگی این کار را شروع نمایید.

از ترفند های مراقبت از نوزاد و اولین استحمام این است که بهتر است برای استحمام کودک بند ناف

افتاده باشد و ناف کاملاً بهبود یافته باشد (1-4 هفته) و همچنین محل ختنه بهبود یابد (1-2 هفته)  و

قبل از این مدت می توان از یک اسفنج و آب گرم برای شستشوی کودک استفاده نمود.

پس از شروع به استحمام کودک در حمام بهتر است دو یا سه بار در هفته در سال اول کودک را

استحمام نمایید. استحمام مکرر ممکن است سبب خشکی پوست شود.

بهتر است قبل از حمام تمام لوازم مورد نیاز کودک را آماده نمایید تا بعد از حمام بلافاصله او را

بپوشانید .حوله یا پتو،  پوشک و لباسهای تمیز را از قبل آماده نمایید.

ممکن است در طول شبانه روز فرصت کافی برای یک خواب کامل نداشته باشید اما بهتر است

وسواس را درمورد خواب کنار بگذارید و از هر فرصت بدست آمده جهت یک چرت یا خواب کوتاه

استفاده نمایید. با این کار به جای کمبود خواب شدید یا خستگی شدید کمتر احساس خواب آلودگی و

خستگی خواهید نمود.

مراقبت از کودک را نوبت بندی نمایید. یک شب نوبت مادر است  و شب دیگر نوبت پدر  است.

گاهی نیز یکی از والدین بنا به دلایل مختلف مانند ا اشتغال در خارج از منزل امکان مراقبت در شب یا

روز را ندارد که بهتر است  نوبت بندی به مراقبت در شب و روز تقسیم شود.

یک ضرب المثل قدیمی می گوید “وقتی کودک می خوابد شما هم  بخوابید” . این توصیه یکی از

بهترین  ترفند های مراقبت از نوزاد می باشد تا به تجدید قوا  و ذخیره انرژی بپردازند.

یکی از روش های آرام نمودن کودک استفاده از موزیک و پخش آهنگ های آرام در فضای خانه است

گوش دادن به موسیقی باعث می شود کودک با هوش تر شود و همچنین آرامش بیشتری را تجربه

خواهد نمود.

یکی از ترفند های مراقبت از نوزاد،  گرم نمودن لباس ها و لوازم کودک قبل از استفاده  است که می

تواند احساس بهتری را برای کودک ایجاد نماید. در صورت نیاز می توان با قرار دادن یک بطری آب گرم

در بین لباس ها یا پوشک کودک به گرم نمودن آنها پرداخت و سپس اقدام به استفاده از آن نمود.

بسیاری از پدران در روزهای اول پس از تولد کودک به دلیل ترس از اشتباه  کمتر از مادر درگیر کودک

و کارهای مربوط به او می شوند. مادران باید اجازه دهند همسرانشان بدون انتقاد و ترس از اشتباه در

مراقبت از کودک مشارکت نمایند .

گاهی لازم است از کار خود مرخصی بگیرید و در کنار فرزند خود بیشتر وقت بگذرانید. مخصوصا برای

والدینی که کودک آنها توسط پرستار کودک نگهداری می شود لازم است از فرصت های مرخصی

استفاده نمایند و مراقبت از کودک را شخصا برعهده بگیرند.

گاهی یکی از والدین می تواند با بیرون بردن کودک برای یک پیاده روی و فرصت مناسبی برای

دیگری ایجاد نماید تا به انجام کارهای عقب افتاده یا صرفا خواب بپردازد و زمان بیشتری برای

رسیدگی به امورات شخصی پیدا نماید.

توصیه های گیج کننده و نامطلوب اطرافیان را نادیده بگیرید و کاری را انجام دهید که بهترین کار

است. درست است که بهتر در پایان ، شما پدر و مادر هستید ، بنابراین تصمیم می گیرید که چه چیزی

بهتر است.

  ضرورت شیردهی با شیر مادر به نوزاد زودرس

  شیر مادر برای نوزادان زودرس، کالری، ‌پروتئین و ویتامین‌های اضافی به همراه دارد. علاوه بر این،

سلول‌های زندۀ موجود در شیر مادر که می‌توانند از کودکان در مقابل عفونت محافظت کنند، ممکن

است در مورد نوزادان زودرس اهمیت بیشتری داشته باشند. نوزادان زودرس ریسک بالاتری برای ابتلا

به عفونت دارند، زیرا یکی از نکات مهم این است که دستگاه ایمنی بدن آنها تکامل نیافته است. شیر

خشک‌ها و مکمل‌هایی به طور اختصاصی برای نوزادان زودرس وجود دارد، اما هیچ‌کدام نمی‌تواند

پادتن‌ها و دیگر عوامل ایمنی‌ای را برای نوزاد فراهم کند که در شیر شما وجود دارد و برای یک نوزاد

زودرس بسیار مفید است.

همچنین نوزادان زودرسی که در دوران رشد کامل خود با شیر مادر تغذیه شده‌اند، کمتر احتمال دارد

در نوجوانی به فشار خون بالا یا بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر دیگر مبتلا شوند. همین‌طور شیر مادر

در پیشگیری از انتروکولیت نکروزان در نوزادان زودرس مؤثر است. اما این موضوع که نوزادتان بتواند

فوراً پس از تولد از سینۀ شما شیر بخورد، با سن جنینی‌اش یعنی هفته‌ای از بارداری که کودک در آن

متولد شده و سلامت عمومی او در ارتباط است.

فرایند بسیاری از بیمارستان‌ها این است که تغذیۀ نوزادان خیلی زودرس با شیر دوشیده‌شدۀ مادر و

از طریق یک روش تغذیه با لولۀ تغذیه‌ای بینی و معده که گاواژ نامیده می‌شود انجام می‌گیرد. این کار

برای آن است که اطمینان حاصل شود اگر نوزاد برای مکیدن سینۀ مادر یا شیشه‌شیر خیلی زودرس

است، بتواند حداکثر مواد مغذی را دریافت کند. براى تغذیه از راه لولۀ معده، اصول بهداشتی در

دوشیدن و جمع‌آورى شیر دوشیده‌شده به دقت رعایت خواهد شد و شیر در ظروف تمیز شیشه‌ای یا

پلاستیكی در یخچال نگهداری می‌شود.

چگونگی شیردهی به نوزاد زودرس

تغذیه با شیر مادر در نوزادان زودرس با سن داخل رحمی بیشتر از ۳۲ هفته مثل تمام نوزادان دیگر

و در صورت مناسب بودن وضعیت بالینی مادر و نوزاد بعد از تولد، از سینۀ مادرشان شروع می‌شود. اما

در نوزادانی با سن داخل رحمی كمتر از ۳۲ هفته معمولاً شروع تغذیه با شیر دوشیده شدۀ مادر از

طریق سرنگ، قاشق، فنجان مخصوص نوزاد یا در صورت نیاز با لولۀ معده است. هر وعده تغذیه با لولۀ

معده به مدت ۲۰ تا ۲۵ دقیقه خواهد بود و تا زمانی كه شیرخوار در بیمارستان بستری است، مادر هم

در كنار او در بیمارستان می‌ماند. بهترین وضعیت بعد از اتمام تغذیه در نوزادان زودرس، خوابیده به

شكم یا به پهلوی راست و در نوزادان رسیده به پهلوی راست است.

والدین نوزادان زودرس با کارکنان بیمارستان که مراقبت از فرزندتان را به عهده دارند، همکاری

نزدیکی خواهند داشت تا طبق یک برنامه، شیر دوشیده‌شدۀ مادر به نوزاد داده شود. همچنین ممکن

است بسیاری از نوزادان زودرس به محض تولد، برای خوردن شیر مادرشان از سینه در بیمارستان

آمادگی نداشته باشند و تا زمانی که از طریق تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک، شروع به افزایش ‌وزن

نکرده‌اند، مرخص نخواهند شد.

اگر نوزادتان پس از تولد، هنوز برای شیر خوردن خیلی کوچک است، کار اول شما تحریک تولید شیر

در سینه و حفظ میزان تولید شیر خواهد بود. مؤثرترین و راحت‌ترین راه برای این کار استفاده از یک

شیردوش دو سر برای پمپ کردن و دوشیدن شیر است که پزشک و پرستاران در این کار به شما کمک

خواهند کرد. وقتی نوزادتان آمادۀ شیر خوردن از سینه شد، یادگیری سینه‌گیری و مکیدن برای او

می‌تواند دشوار باشد. بیشتر نوزادان رفلکس مکیدن، بلعیدن و تنفس را که برای تغذیه حیاتی است، تا

سن ۳۲ هفتگی جنینی خود که در رحم هستند، ندارند.

وقتی نوزادتان توانست شیر خوردن از سینه را آغاز کند، لازم است مادران به دفعات زیاد به آنها شیر

بدهند، گرچه ممکن است تا زمانی که کمی بزرگ‌تر می‌شوند و به موعد تعیین‌شدۀ زایمان شما و

تولدشان نزدیک‌تر ‌شوند، نتوانند شیر زیادی بخورند. به همین دلیل، شما باید پس از هر شیردهی،

همچنان شیرتان را بدوشید تا هم‌ سطح تولید شیرتان را بالا نگه دارید و هم بتوانید شیر لازم برای هر

گونه وعده‌های تغذیۀ مکمل با شیرتان را در شیشه‌شیر داشته باشید. برای نوزاد زودرس ممکن است

لازم باشد که شیوه‌های مختلف نگه داشتن سینه را امتحان کنید. پرستاران بیمارستان ممکن است

بتوانند در زمان شیردهی به شما کمک کنند. همچنین برای شروع به تغذیۀ کمکی با شیر خشک و

اطمینان از اینکه کودکتان فقط با خوردن شیر از سینه، شیر کافی و مورد نیازش را دریافت می‌کند یا

خیر می‌تواند کمی سخت باشد که لازم است با پزشکتان در این مورد مشورت کنید و از او کمک

بگیرید.

راهکارهای پیش‌بینی و فهمیدن گرسنگی نوزاد زودرس

یک قانون کلی در مراقبت از نوزادان زودرس محدود کردن میزان گریۀ آنها بر مبنای این تئوری است

که گریه کردن، انرژی‌ ای را که می‌تواند صرف رشد نوزاد شود هدر می‌دهد. البته وقتی بی‌صبرانه

منتظرید که نوزادتان گرسنگی یا ناراحتی‌اش را با گریه به شما بگوید، این نوع مراقبت سخت‌تر می‌شود،

بنابراین شما باید یاد بگیرید که گرسنگی فرزندتان را به مرور پیش‌بینی کنید. برخی از راهکارهای

موجود برای رفع این مشکل در بیمارستان و بعد از بردن کودکتان به خانه شامل موارد زیر است:

توجه به رفتار نوزاد :

شما می‌توانید با توجه دقیق به سرنخ‌های رفتاری فرزندتان شروع کنید.

برای به حداقل رساندن گریه‌ها و به حداکثر رساندن شیری که نوزاد می‌خورد، لازم است بفهمید که

کودکتان چه زمانی می‌خواهد شیر بخورد و چه زمانی برای وعدۀ شیردهی بعدی آماده خواهد بود.

وزن کردن نوزاد :

شما می‌توانید یک ترازوی دیجیتال بخرید تا بتوانید قبل و بعد از وعده‌های

شیردهی او را در خانه وزن کنید و ببینید چه میزان شیر خورده است. فقط ابتدا لازم است در مورد

شیوۀ وزن‌گیری نوزاد با پزشکتان مشورت کنید تا این کار را به روش درستش انجام دهید.

تعداد دفعات شیردهی :

تلاش کنید حدوداً هر دو تا سه ساعت یک بار، یعنی حداقل هشت بار در هر ۲۴ ساعت، به نوزاد شیر بدهید. این برنامه انعطاف‌پذیر است و اگر نوزادتان فقط دو ساعت پس  از شیر خوردن،‌ گرسنه به نظر می‌رسد، حتماً اجازه دهید دوباره شیر بخورد. بیدار کردن کودک برای شیر  خوردن هم اشکالی ندارد. در واقع، به هم زدن خواب کودک ممکن است باعث تحریک غریزۀ مکیدنش شود.

زندگی یک نوزاد زودرس نیز مثل تمام نوزادان دیگر چیزی بیشتر از شیر خوردن و خوابیدن نیست و هر زمانی که نوزادتان در حال شیر خوردن نیست، لازم است به این فکر کنید که چگونه او را با یک روش درست و راهکارهای موجود و مناسب، ترغیب به شیر خوردن کنید.