نحوه درست شیردهی نوزاد

برای تغذیه نوزادی که در ابتدای زندگی فقط با شیر تغذیه می‌شود، یکی از مهم‌ترین کارها این است که بتوانید درست و ایده‌آل به او شیر بدهید. چند حالت مختلف برای شیردهی مادر وجود دارد که مادر می‌تواند از این پوزیشن‌ها برای تغذیه نوزاد خود استفاده کند.

وضعیت‌های مختلف شیر دادن نوزاد

الف) وضعیت گهواره‌ای (معمولی): متداول‌ترین وضعیت یعنی مدل سنتی یا گهواره‌ای را توضیح می‌دهیم:

ابتدا دست‌هایمان را با آب و صابون می‌شوئیم و سپس در وضعیتی آسوده قرار می‌گیریم. (اگر وضعیت مناسبی نداشته باشید، شیردهی، شما را خسته و کلافه خواهد ساخت.) شیرخوار را به‌گونه‌ای در آغوش بگیرید که سرش در خمیدگی آرنج قرار بگیرد و با کف همان دست، باسن نوزاد را نگه دارید، نوزاد را کاملاً روی سینه برگردانید که سینه و شکم نوزاد به‌طرف سینه و شکم شما قرار بگیرد. برای این‌که وزن پستان از روی شانه نوزاد برداشته شود و راه هوایی برای او بازگردد، چهار انگشت دست دیگر را کاملاً ته پستان ببرید و آن را با انگشت شست، بالا نگه‌دارید. نکته مهم در شیر دادن این است که شیرخوار باید نوک و هاله قهوه‌ای پستان را تا آنجا که ممکن است به دهان ببرد و آن را بمکد. در صورتی که لب‌هایش غنچه باشد و فقط نوک سینه را بمکد، نوک سینه را زخم می‌کند، هوا را می‌بلعد و شیر کافی نخواهد نوشید. برای جلوگیری از این اتفاق شایع، در شروع شیردهی با نوک پستان، لب شیرخوار را مرتباً لمس می‌کنیم و منتظر می‌شویم تا شیرخوار دهانش را باز کند و آنگاه به‌سرعت نوک پستان و هاله قهوه‌ای را در دهانش قرار می‌دهیم. در این صورت اگر از نیم رخ نگاه بیندازیم، چانه نوزاد به پستان مادر چسبیده یا نزدیک به آن است و اگر هاله قهوه‌ای دیده شود، بیشتر در بخش بالای هاله قهوه‌ای است تا در پایین آن؛ مادر نیز در این وضعیت دردی احساس نخواهد کرد.

ب) گهواریه‌ای متقابل:

این روش شبیه روش قبلی است. شیرخوار به پهلو و رو به مادر قرار می‌گیرد و مادر قاعده سر، گردن و قسمت بالای پشت شیرخوار را با کف دست خود حمایت می‌کند و او را به پستان طرف مقابل می‌گذارد. به عنوان مثال در صورت شیر دادن از پستان چپ، شانه و پشت شیرخوار با ساعد دست راست مادر حمایت می‌شود و مادر می‌تواند به راحتی با دست چپ خود پستان چپ را نگه دارد. این روش به خصوص در ماه اول تولد، برای شیرخواران نارس و بیمار که توانایی کافی برای کنترل سرشان ندارند و یا شیردهی در موارد آزردگی و زخم نوک پستان به کار می‌رود.

ج) خوابانیدن به پهلو:

 این روش بخصوص برای مادرانی که سزارین شده‌اند، مفید است. در این روش سر و بدن نوزاد در امتداد یک خط مستقیم است، صورت او روبروی پستان مادر و بینی‌اش مقابل نوک پستان قرار می‌گیرد. بدن نوزاد در تماس نزدیک با بدن مادر است و پشت او با دست مادر حمایت می‌شود.

د) وضعیت زیر بغلی:

 دراین روش، شیرخوار به پهلو یا پشت، روی بالش بین بازو و قفسه سینه مادر(زیر بغل) قرار می‌گیرد به طوری که پاهای شیرخوار در زیربغل و به طرف پشت مادر باشد و مادر با کف دست خود، قاعده سر و گردن شیرخوار را نگه داشته و با ساعد خود بدن او را حمایت می‌کند.به طور کلی شیردهی باید در وضعیتی انجام شود که مادر و شیرخوار هر دو راحت باشند و در این وضعیت خسته نشوند. اگر هنگام شیردهی احساس درد در نوک پستان داشتید و یا متوجه شدید که شیرخوار مقدار کافی از هاله قهوه‌ای را نگرفته است، باید به یکی از روش‌های زیر پستان را از دهان شیرخوار خارج کنید و دوباره تلاش کنید تا پستان را به شکل صحیح در دهان بگیرد:

چانه شیرخوار را به سمت پایین فشار دهید.

با انگشت، قسمتی از پستان را که نزدیک به لب بالایی شیرخوار است را به طرف پایین فشار دهید.

انگشت کوچک و پاکیزه خود را از گوشه دهان شیرخوار وارد دهانش کنید.

نحوه درست نگه‌داشتن پستان

 مادر باید سینه‌اش را طوری در دست بگیرد که گرفتن نوک و هاله آن برای نوزاد آسان‌تر باشد و نیز وزن آن از چانه نوزاد برداشته شود. یک روش برای نگه‌داشتن سینه به این طریق است که مادر انگشت شست را بالای سینه و سایر انگشتان دست را به‌صورت چسبیده به قفسه سینه خود بگذارد، با فشار ملایمی که انگشت شست به بالای سینه وارد می‌کند، سبب بالا آمدن نوک آن و گرفتن بهتر پستان توسط نوزاد می‌شود. باید دقت داشته باشید که انگشتان روی هالهٔ قهوه‌ای قرار نگیرد و تا حد امکان از هاله دور باشد، چون می‌تواند سبب اختلال درگرفتن صحیح نسج کافی سینه توسط نوزاد شود. با باز شدن سوراخ‌های خروجی بینی در حین شیر خوردن، وی به‌راحتی نقش می‌کشد. نیازی به عقب کشیدن سینه از بینی برای نفس کشیدن نوزاد نیست. در صورت نگران بودن از این وضعیت می‌توان باسن نوزاد راکمی به‌طرف خود و بالا حرکت داد تا بینی مختصری از سینه، دورتر قرار بگیرد. به این روش «C- Hold» گفته می‌شود، یعنی شست روی سینه و چهار انگشت زیر آن قرار می‌گیرد. در این شرایط همان‌طور که اشاره شد، باید انگشتان در عقب و بافاصله از هاله بخصوص در قسمت زیرین سینه باشند، حتی مادرانی که سینه‌های کوچک دارند در هفته‌های اول شیردهی با نگه‌داشتن سینه خود به نوزاد کمک کرده و همچنین دریافتن وضعیت بهتر موفق‌تر خواهند بود. سینه اکثر مادران در هفته‌های اول شیردهی بیش از همیشه بزرگ است و نگه‌داشتن آن، کار را آسان‌تر می‌کند. چون دیدن قسمت زیرین هاله برای مادران مشکل است. نحوه نگه‌داشتن سینه به‌صورت سیگار یا مانند قیچی (V-Hold) اگرچه سال‌ها مورداستفاده بوده، امّا معایبی نیز دارد. ایراد این روش که نوک سینه بین انگشت سبابه و انگشت وسط واقع می‌شود، آن است که این دو انگشت آن‌طور که انگشت شست در نحوه C-hold باز می‌شود، نمی‌تواند از هم بازشوند، بنابراین ممکن است مزاحم پستان گرفتن نوزاد باشد و نگذارند که پستان تا آنجایی که باید، وارد دهان نوزاد شود؛ که این مسئله خود سبب زخم نوک سینه هم می‌شود. بعلاوه فشار دوانگشت، ممکن است مجاری شیر را مسدود کند. نوزاد را باید تشویق کرد که دهان خود را کاملاً باز کند تا سینه به عمق دهان او برود، به‌این‌ترتیب او خواهد توانست سینه را به‌خوبی بگیرد.