از بدو تولد نوزاد تا ترخیص | گهوارک

تولد نوزاد

 بلافاصله پس از تولد نوزاد آپگار او را تعیین می کنند و قد و وزنش را اندازه می گیرند

در صورت طبیعی بودن این موارد نوزاد را برای شیر خوردن نزد مادرش می برند .

  همچنین نوزاد میزان معینی ویتامین K دریافت می کند ، زیرا ویتامین K برای انعقاد

خون در بدن ضروری است . این ویتامین در بدن افراد بزرگسال ساخته می شود ، اما

چون باکتریهای مورد نیاز برای ساختن این ویتامین هنوز در روده نوزادان وجود ندارد ،

گاهی امکان خونریزی بیش می آید که در نتیجه آسیب های جدی بر مغز و بافت های

دیگر نوزادان وارد می شود .

  از بروز این بیماری که هموراژیک یا بیماری خونریزی دهنده نامیده می شود ، می توان با

دادن مقدار معینی ویتامین K به نوزاد چه از طریق خوراندن قطره خوراکی و چه از طریق

تزریق آن ، جلوگیری کرد. 

  

  نوزاد با قوه بینایی خود ظرف چند روز اول بعد از تولدش به والدین خود نگاه می کند .

نوزادان از همان بدو تولد تمام حواس پنجگانه خود را به کار می گیرند . او به صدای مادر

خود توجه می کنند ، زیرا قبل از تولد هم با این صدا مأنوس بوده است .مطالعات نشان

می دهند که نوزادان سه روزه انواعی از لبخندهای متفاوت را یاد می گیرند . آنها بوی شیر

مادر خود را ازشیر مادر دیگر تشخیص می دهند . نوزادان از دیدن صورت افراد خوششان

می آید . در حدود ۶ هفتگی لبخندهایواقعی نوزادان آغاز می شود . لبخندهای روزهای

اول بعد از تولد غریزی هستند ، اما امروزه پزشکان بسیاری معتقدند که نوزادان چند روزه

هم می توانند لبخند حقیقی بزنند ؛ مثلا در جواب لبخند شما همان طور که می توانند

حرکات صورت شما را تقلید کند مثلا زبانشان را از دهانشان خارج کنند .

 آپگار چیست ؟

  این لغت از اسم دکتر ویرجینا آپگار گرفته شده است که ارزیابی سلامت نوزاد بلافاصل

پس از تولدش می باشد . این ارزیابی یک دقیقه پس از تولد توسط دکتر با ماما انجام

می گیرد و سپس ۵ دقیقه بعد تکرار می شود و اگر نیاز باشد ، در فواصل زمانی معینی

دوباره تکرار می شود . امروز برای نیاز به کمک یا احیای نوزاد از آپگار کمتر استفاده می

شود و نوزاد را از روی رنگ ، تنفس و قلب احیا می کنند . 

 اندازه نوزاد

  برخی از نوزادان جثه ریز دارند و برخی دیگر درشت جثه اند . بعضی از آنها کم مو و عده

دیگر پرمو هستند . شکل سر نوزادان متفاوت است که به طول مدت زایمان و روش آن

بستگی دارد . نوزاد که سن حاملگی آن کامل یا رسیده باشد ، به صورت متوسط ۳/۲

کیلوگرم وزن ۳۵ سانتی متر دور سر و ۵۰ سانتی متر قد خواهد داشت . 

  شکل نوزاد

  در روزهای اول نوزاد بسیار شکل عوض می کند حتی گاهی این مسأله سبب نگرانی

والدین می شود . گاهی ممکن است شکل نوزاد به نظر شما عجیب و غریب بیاید یا حتی

به نظرتان بیاید که او نقصی در چهره دارد . اما باید دانست که این حالات طبیعی هستند

و شكل نوزاد با رشد او تغییر می یابد . نوزاد به تغذیه و گرم نگاه داشته شدن نیاز دارد .

نوزاد با درجه حرارت ۲۴ درجه سانتیگراد اتاق ، به یک لایه پوشش نخی نیاز دارد . اما

خود او هم به مهارت ها و واکنش هایی مجهز است . او می تواند تا شعاع ۲۵ - ۲۰

سانتی متر را به خوبی ببیند . ماهیچه های چشم او تعادل ندارند و ممکن است

چشمانش لوچ شوند ، اما این مشکل در مدت کوتاهی برطرف می شود .

چشمانش نمی تواند به خوبی کودکان بزرگتر فواصل دور را ببیند.او می تواند به خوبی بشنود .

حس چشایی او فعال است . او عمل مکیدن را بلد است ، وقتی که انگشتتان را به کام او می

زنید بلافاصله واکنش مکیدن را انجام می دهد .

  واکنش جستجو کردن

  اگر چانه نوزاد را لمس کنید ، او به انگشت شما بر می گردد و دهانش را باز می کند ،

این واکنش به او در امر تغذیه کمک می کند .

 واکنش یکه خوردن ( مورو )

  چنانچه سر نوزاد را به سمت عقب رها کنید ، دستها و پاهایش به سمت بیرون ناگهان

از هم باز می شوند ، گویی که او در حال افتادن است .

  واکنش قدم برداشتن

  چنانچه نوزاد را به حالت راست نگاه دارید طوری که پاهایش سطح سختی را لمس

کنند ، او ادای قدم برداشتن را در می آورد هر چند هنوز قادر به راه رفتن نیست .

  واکنش گرفتن

  کف دست نوزاد را با یکی از انگشتان خود لمس کنید . او انگشت شما را محکم می

گیرد .

  علت معاینه نوزاد

  قبل از ترک بیمارستان ، برای اطمینان از سلامتی کامل نوزاد و منتفی بودن ناهنجاری

های جسمی ، پزشک نوزاد را معاینه می کند .

  چنانچه زایمان در خانه صورت گرفته باشد ، چند ساعت بعد از تولد ، ماما یا پزشک باید

نوزاد را معاینه کند .

   مواردی که مورد معاینه قرار می گیرند عبارتند از :

   سر: شکل و اندازه سر نوزاد

  قلب و ریه ها : برای اطمینان یافت از سلامت ریه ها و صدای طبیعی قلب ، از گوشی

پزشکی استفاده می شود .

  دهان : داخل دهان معاینه می شود تا از کامل بودن رشد کام نوزاد اطمینان حاصل شود .

  شکم : اعضای داخلی شکم از روی شکم مورد معاینه قرار می گیرند تا از اندازه طبیعی

آنها اطمينان حاصل شود . کشاله ران هم باید در مورد باد فتق معاینه شود . پزشک در

مورد اجابت مزاج نوزاد از مادر سوال می کند ؛ چنانچه پاسخ منفی باشد ، مجرای مدفوع

مورد معاینه قرار می گیرد . 

   تست گاتری

   نمونه کمی از خون در ۱۰ روز اول پس از تولد از پاشنه پای نوزاد گرفته می شود . این

نمونه برای آزمایش کمبودتیروئید و فنیل کتونوریا ( کمبودی در ترکیب شیمیایی بدن ) به

کار می رود . چنانچه این کمبودها درمان نشود ، بهرشد جسمی و ذهنی کودک صدمه می

زند .

   اندام تناسلی: اندام بیرونی تناسلی توسط پزشک معاینه می شوند .

   لگن : پزشک برای اطمینان یافتن از داخل بودن سر استخوان ران به لگن ، ران نوزاد را

به طرف درون فشار میدهد وسپس به طرف بیرون می کشد .

   ستون فقرات : پزشک با دست کشیدن بر امتداد ستون فقرات ، از طبیعی بودن آن

اطلاع حاصل می کند .   

 

   علت لکه های بدن نوزاد

   گردش خون نوزادان به طور کامل رشد نیافته است ؛ به این علت خون در یک قسمت

تحتانی بدن می تواند جمع شودو بدین ترتیب قسمت بالایی بدن ممکن است رنگ

پریده به نظر آید . ممکن است لکه های قرمز یا ارغوانی درقسمت پشت گردن گهگاه در

جاهای دیگر بدن بخصوص روی پلکها دیده شود . اما نباید نگران آنها بود ، چون

کاملاطبیعی هستند و کم کم ناپدید می شوند .

   علت چسبندگی چشم های نوزاد

   وقتی ملتحمه چشمها عفونت می کند ، باعث ایجاد ترشح یا چرک می شود ( ورم

ملتحمه چشم ) و به همین دلیل چشمها حالت چسبندگی پیدا می کند . این حالت در

نوزادان متداول است ، زیرا در حین زایمان وقتی نوزاد از مسیر واژن عبور می کند ،

میکروبهای این مسیر را دریافت می کند ، مجرای اشکی نوزادان به طور کامل رشد نیافته

است ،بنابراین آنها مانند کودکان بزرگتر نمی توانند از شر باکتریها خلاص شوند . در حالت

خفیف ورم ملتحمه چشم ، بایدپلکها را پنبه یا گاز آغشته به محلول نمکی استریل تمیز

کنید ؛ بدین ترتیب که به آرامی از طرف بیرونی به طرف بینی پلکها را تمیز نمایید .

استفاده از پماد یا قطره های آنتی بیوتیک باید با تجویز پزشک باشد ، اما در صور داشتن

ترشح زیاد چشم ، حتما با پزشک خود تماس بگیرید ، چون عفونت ملتحمه در نوزادان

خطرناک است و می تواندسبب از دست دادن بینایی نوزاد شود و بر عکس کودکان بزرگتر

، علت آن سرما خوردگی نیست .

   علت پوسته پوسته شدن یا خشکی پوست نوزاد

   اکثر نوزادان بخصوص چند روز بعد از تولد پوست خشکی دارند . معمولا این حالت

بیشتر روی پاها و مچ پاها دیده می شود ، اما می تواند در جاهای دیگر مثلا در قسمت

تحتانی که پوشک نوزاد بسته می شود هم دیده شود ،نوزادانی که چند روز بعد از موعد

مقرر متولد می شوند ، معمولا پوستشان خشک تر است ؛ اما با استفاده از لوسیونهای

لطیف یا کرم بعد از استحمام ، این حالت خشکی بهتر می شود . از استفاده مواد دیگر

خودداری کنید ، زیرا حالت خشکی را بدتر می کنند .

   زردی ( یرقان )

   زردی خفیف ( زردی رنگ پوست و یا سفیدی چشمها ) در نوزادان دوسه روزه طبیعی

است . علت آن است که کبدنوزاد هنوز به طور کامل رشد نیافته است که بتواند از عهده

بیلیرون بر آید . ( رنگ دانه های زرد را بیلیروبین می نامند که توسط گلبولهای قرمز خون

تولید می شوند ) . احتمال زردی در نوزادانی که قبل از موعد مقرر به دنیامی آیند ، بیشتر

می باشد زیرا کبد آنان نارسیده تر است . معمولا زردی بعد از یک یا دو هفته متوقف می

شود .

   در موارد زیر حتما با پزشک خود تماس بگیرید :

   زردی روز اول .

   زردی همراه با کم خونی .

   زردی همراه با ادرار قرمز یا زرد رنگ .

   زردی همراه با مدفوع سفید رنگ .

   زردی همراه با شیر نخوردن .

   زردی همراه باکبودی پوست بدن .

   زردی که بیشتر از یک الی دو هفته طول کشیده باشد .

   زردی نوزاد که مادر آن گروه خون 0 و یا Rh منفی داشته باشد .

   زردی که بلافاصله ایجاد شده باشد .

   ختنه

   در اسلام توصیه شده و از نظر پزشکی دیده شده است که ختنه شانس عفونت ادراری را

دو برابر کاهش می دهد .در مورد ختنه ، اختلاف نظر وجود دارد ، اما بهتر است .

  در دوره نوزادی ختنه انجام شود .

  بعد از ۲۹ ساعت اول انجام شود .

  در صورت بیماری خونریزی دهنده در خانواده و نوزاد تست های انعقادی انجام شود ،

اما برای تمام نوزادان توصیه نمی شود .

  نیازی به بیهوشی عمومی نیست .

  تفاوت بین روش حلقه یا نوع جراحی نیست ، اما کسانی که با روش حلقه تجربه داشته

باشد ، این روش ساده ترمی باشد.

   پیوند عاطفی با نوزاد

   میل عاطفی که والدین به نوزادشان دارند ، باعث ایجاد این پیوند بین آنها می شود .

این پیوند می تواند قبل از تولدهنگامی که مادر جنین خود را در صفحه مانیتور در حین

سونوگرافی می بیند و یا ضربه های جنین را در شکم خوداحساس می کند و یا هنگامی

که صدای ضربان قلب جنین را در معاینه پیش از زایمان می شنود ، شکل بگیرد . بسیاری

از والدین بیان می دارند که به محض تولد نوزادشان به او عشق ورزیده اند ، اما این

پیوند عاطفی همیشه هم به این سرعت برقرار نمی شود .

   نکات ضروری که والدین باید بدانند :

   *چنانچه تمایل زیادی نسبت به نوزادتان ندارید ، فردی غیر طبیعی یا فاقد صلاحیت

نیستید . یک تحقیق نشان میدهدکه تنها دوسوم مادران جوشش احساسی ناگهانی را

نسبت به نوزاد خود تجربه کرده اند ( این احساس در مادراندوقلوها کمتر دیده

می شود ، زیرا خو گرفتن به بیش از یک تازه وارد در یک زمان کار دشواری

است . ) .

   *چنانچه پیوند عاطفی نوظهوری را با نوزادتان حس نمی کنید ، علت آن ممکن است

خستگی ، کم خونی یا بیماری ویا به علت بیماری نوزاد باشد . هر وقت توانستيد

، نوزادتان را دردست بگیرید و در صورت امکان به خودتان نزدیکش کنید . چنانچه

احساس خیلی کمی به او پیدا کردید ، آرام باشید و سعی کنید به او لبخند بزنید . او

به شما نیاز دارد و سرانجام به شما پاسخ می دهد .

   *چنانچه اولین تجربه را از زایمان داشته باشید ، احساسات مختلفی نسبت به والدین

شدن بر شما چیره می شود .نگران نباشید ، این حالت کاملا طبیعی است . اگر

احساس اضطراب و افسردگی پیدا کردید ، باید با ماما يا پزشکخود موضوع را در میان

بگذارید .

   *والدینی که نوزادشان به بخش مراقبتهای ویژه منتقل می شوند یا مادرانی که سزارین

شده اند و یا زایمان دشواری داشته اند ، اغلب در این مورد که جداشدن زود هنگام

آنها از نوزادشان به پیوند عاطفی شان لطمه می زند ، نگرانندو این امر باعث ایجاد تأخیر

در برقراری این پیوند عاطفی می شود . لحظات اولیه تماس با نوزاد ، برای والدین حالت

خجالتی به وجود می آید که باعث می شود آنها این فرصتها را از دست بدهند و برقراری

این پیوند به تأخیر بیفتد؛اما امروز تمامی نوزادان در اتاق زایمان روی شکم مادر قرار داده

و در همان ساعت اول با پستان مادر تغذیه می شوند ،حتی در مادرانی که سزارین شده اند .

   *شیردهی با پستان سبب ارتباط عاطفی نوزاد و مادر می شود ، اما همیشه برای ایجاد

پیوند عاطفی ضروری نیست .اثبات این امر این است که پدران و مادرانی که با

شیشه به نوزادشان شیر میدهند و والدین اختیاری ، به خوبی به نوزاد خود پیوند عاطفی

برقرار می کنند . شیردهی با پستان باعث می شود مادر نوزاد خود را در آغوش

بگیرد ، ارتباط چشمی با او برقرار کند ، با او صحبت نماید و او را بشناسد . این مسأله به

نوزاد هم کمک می کند تا صدا و چهره مادرش را بشناسد . این مکالمه دو نفره

نقش مهمی در رشد نوزاد دارد . تمامی این موارد در روش غیر از شیردهی باپستان هم

صورت می پذیرند .

   *بودن مادر با نوزاد در تمام لحظات ، باعث ایجاد سریع پیوند عاطفی می شود ؛ اما

انجام این کار ضروری نیست .معمولا چنانچه خود مادر در تمام لحظات از نوزادش

مراقبت کند ، برای نوزاد احساس امنیت بیشتری برقرارمی شود . در بیمارستان ، بسیاری

از والدين مدام سراغ نوزادشان را می گیرند که الان کجاست و با چه کسی است

.چنانچه تمایل ندارید ، نیازی نیست احساس کنید که باید در تمام لحظات همراه دائمی

نوزادتان باشید . اگر فرددیگری برای مدتی از نوزادتان نگهداری می کند ، این

بدان معنا نیست که غریزه مادری شما کم شده است ؛ بنابراین نباید احساس گناه کنید

.نوزادی که تازه متولد شده است ، جایگاه راحت خود یعنی رحم مادر را به تازگی

ترک کرده است و اکنون نیاز داردکه مادرش او را لمس کند و همچنین به گرما ، نگاه و

صدای مادرش نیاز دارد . بنابراین ، مهم است که او را در بغل بگیرید . او

همچنین نیاز دارد که تحریک شود ، می توان این تحریک را با ارتباط چشمی و لبخند

ایجاد کرد . در برخی از فرهنگها ، کاملا طبیعی است که مادرعملا در تمام مدت

نوزادش را در ماههای اول با خود حمل کند . شما مجورنیستید این کار را انجام دهید و

نیازی نیست که تمام مدت او را بغل گیرید . نوزاد گاهی به خواب می رود و

شمامی توانید همان موقع بخوابید .

   *صحبت کردن مادر با نوزاد از همان روزهای اول بسیار مهم است . محتوای آنچه می

گوید ممکن است چندان مهم نباشد زیرا در این مرحله صدای مادر به تنهایی

نقش مهمی در رشد نوزاد دارد . به زودی هرچه او آشنا تر می شود وبا گفتگوها خو می

گیرد ، در این زمان محتوای آنچه می گوید ، اهمیت می یابد . به او لبخند بزنید

. به نظر می رسدنوزادان لبخند أفراد را درک می کنند . در ابتدا ممکن است لبخند زدن به

نوزادی که پاسخ شما را نمی دهد کاردشواری باشد ، اما خیلی زود در می یابید

که او هم به شما لبخند می زند .

   ترخیص از بیمارستان

   آیا لازم است که ماما ، خودم و نوزادم را در خانه معاینه کند ؟

   مامای شما در همان روزهای اول اطمینان می باید که شما و نوزادتان سلامت هستید .

او در دو روز اول شما را معاینه می کند و چنانچه لازم باشد ، این معاینات ادامه می یابد .

شما می توانید درباره نوزادتان از او سوال کنید ؛ مثلا درمورد تغذیه و حمام کردن او و

همچنین درباره هرچیزی که به بهبودی زودتر شما کمک کند . مددکار بهداشت نیز با

شماملاقات می کند . او پرستار یا مامایی است که درباره بهداشت خانواده آموزش دیده

است . ممکن است قبل اززایمان نیز با او ملاقات کرده باشید . او می تواند شما را با

مسائل مربوط به سلامت و رشد روز به روز نوزادتان آشنا ونموداری از رشد کودکتان در

طول چند سال اول تهیه نماید . 

   آیا وقتی به خانه برگردم ، قادرم کارهای روزمره عادی را انجام دهم ؟

   تلاش نکنید تا دقیقا همان روشی را که قبل از مادر شدن داشته اید ، ادامه دهید ؛ مثلا

تهیه غذاهای مفصل و یاداشتن خانه ای بسیار تمیز و کاملا آراسته ، اکنون مجبورید خود

را با این واقعیت سازگار کنید که شما و نوزادتان دردرجه اول اهمیت قرار دارید و ممکن

است برای دیگر کارهای روزمره به کمک نیاز داشته باشید ، همسر شما و یادوستان می

توانند بعضی از ملزومات نوزاد شما مثل پوشک را آماده و برای خود شما هم غذایی تهیه

کنند . 

   هر چند وقت باید دکتر خودم و پزشک اطفال را ملاقات کنم ؟

  این مسأله به وضعیت سلامت خود و نوزادتان بستگی دارد . ماما يا مددکار بهداشت

همیشه در دسترس شما هستندتا در برطرف کردن نگرانی هایی که هر روز برایتان به

وجود می آید ، به شما کمک کنند ، پزشک خانوادگی تان می تواند در درمان بیماریها به

شما کمک کند معاینات مربوط به نوزاد را انجام دهد ، رشد نوزادتان را مورد بررسی

قراردهد . قبل از ترک بیمارستان ، پزشک اطفال نوزادتان را معاینه می کند ، اما بعد از این

چنانچه نوزاد به مشکلی دچار شود که به مراقبتهای ویژه بیمارستان نیاز داشته باشد ، باید

دوباره به بیمارستان مراجعه کرد . در صورت سالم بودن نوزادتان ، توصیه می شود دو روز

بعد از ترخیص توسط پزشک ویزیت شود و تا یک سالگی ، هرماه ؛ سال دوم هردوماه و

سال سوم هر سه ماه از نظر میزان رشد کنترل شود . 

   من بسیار خسته ام حتی در بیمارستان ، چگونه می توانم وقتی به خانه برگشتم به این حالت خود غلبه کنم ؟

   داشتن احساس خستگی و اضطراب برای مادران ، طبیعی است . مادر شدن ، بزرگترین

تغیری است که در زندگی تجربه می کنید . برای کنار آمدن با این حس ، به گذشت زمان

نیاز دارید . مراقب خود باشید تا بتوانید راحت تر مراقب نوزادتان باشید .

   وقتی به خانه برگشتم ممکن است نتوانم از عهده این حالت روحی ام برآیم ، آیا نیازاست از کمک دیگران استفاده کنم ؟

   بله این فکر خوبی است . با دوستان ، همسایگان و متخصصان بهداشت صحبت کنید تا

بهتر بتوانید با این حس مادرشدن سازگار شوید و آن را بپذیرید . همسر شما هم ممکن

است بتواند مرخصی بگیرد و به شما کمک کند یا حتی پدر یا مادر بزرگ یا یک دوست

خوب هم می تواند به شما یاری رساند .

   آیا کشیدن سیگار به نوزاد صدمه می زند ؟

   بله ، استعمال دخانیات خطرات زیادی برای نوزاد به وجود می آورد . شما به عنوان والدین مسؤولید نوزادتان را

ازخطرات محافظت کنید . پدر و مادر شدن بهترین فرصت است برای این که سیگار کشیدن را ترک کنید و با این کاربه

همه اعضای خانواده منفعت برسانید . در نهایت ، تصمیم گیری با خود شماست ، چنانچه احساس کردید باید

سیگار بکشید ، لطفا از انجام این کار در اتاق نوزاد به شدت اجتناب کنید .

   دود سیگار نه تنها نیکوتین و جرم بلکه مونوکسید کربن ، آمونیاک ، سیانید و ترکیبات

شیمیایی دیگر را در بردارد که بیشتر آنها عامل ایجاد سرطان هستند .

   نزدیک به یک چهارم مرگ در خواب نوزادان ( سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ) مربوط به

نوزادانی است که در اتاق آنهااستعمال دخانیات انجام می گرفته است .

   در کودکانی که افراد سیگاری در خانواده آنها وجود دارد ، نسبت به کودکان دیگر ، کوتاه

قدی رایج تر است .

   کودکانی که یکی از والدینشان یا هردو سیگاری هستند ، احتمال ابتلا به آسم و

عفونتهای سینه در آنها بیشتر است .

   در کودکانی که والدین سیگاری دارند ، امکان بروز انواع آلرژی چهار برابر بیشتر از کودکان

دیگر است .

   عارضه چسبیدگی گوش ( عفونت مزمن گوش ) در بچه ها که می تواند به کری و

تضعیف قوه تکلم نیز منجر شود ، درنتیجه سیگار کشیدن والدین به وجود می آید و

حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد آتش سوزیها ، با سیگار و کبریت افراد سیگاری رخ می دهد.