تغذیه نوزاد با شیر خشک و تهیه آن | گهوارک

چنانچه ابتدا برای نوزادم شیر خشک شروع کرده باشم، می‌توانم ازاین‌پس به او شیر خودم را بدهم؟

بله هرچند جایگزین کردن شیر مادر به‌جای شیر خشک نسبت به حالت عکس آن سخت‌تر است. اگر چنین تصمیمی دارید، باید هرچه سریع‌تر قبل از اینکه نوزاد به شیر خوردن از شیشه عادت کند، آن را عملی کنید؛ زیرا شیر خیلی سریع‌تر از پستانک شیشه بیرون می‌آید و همچنین برای نوزاد مکیدن این پستانک خیلی آسان‌تر از مکیدن پستان مادر هست. با این تصمیم باید برای تحریک تولید شیرتان اقدام کنید. برای بالا بردن سطح تولید شیر خود کاملاً استراحت کنید، رژیم غذایی سالم و مفیدی داشته باشید و در طول روزبه میزان زیادی مایعات بنوشید و مرتب نوزاد را با پستان خود تغذیه نمایید؛ و اگر به شیر خشک نیاز است و یا احساس می‌کنید کودکتان گرسنه است، شیر خشک را با قاشق یا فنجان به او بدهید و شیشه و پستانک را از نوزاد بگیرید، زیرا گرفتن شیشه و پستانک در موفّقت شما به شیردهی کمک بسیاری می‌کند.

آیا می‌توانم برکنار شیر خودم نوزادم را با شیر خشک هم تغذیه کنم؟

شیر خشک را هرگز نمی‌توان جایگزین شیر مادر کرد، چون مزیّت‌های تغذیه با شیر مادر در شیر خشک وجود ندارد. اگر به هر دلیلی مجبورید شیر خشک را جایگزین شیر مادر کنید، توصیه می‌شود قبل از هفته سوم تولّد نباشد. اگر زودتر از این موعد به نوزاد شیر بدهید بین روش مکیدن سر پستان وسرشیشه گیج می‌شود و درنتیجه با هردو مشکل خواهد داشت. اگر دیرتر از این موعد به او شیردهید، حتّی اگر داخل شیشه را با شیر خود پرکنید بازهم او از گرفتن سر شیشه امتناع خواهد کرد. چنانچه نوزاد فقط با شیر خودتان تغذیه می‌کند و وزن نمی‌گیرد تنها با توصیه پزشک می‌توانید به‌عنوان مکمل برای او شیر خشک را شروع کنید. امّا در این مورد نباید شیر خشک را به حدی استفاده کنید که جایگزین شیر خودتان شود. اگر سرکار می‌روید در صورت توصیه پزشک در طول روزبه نوزادتان شیر خشک داده شود و به هنگام شب که او با خودتان است، فقط با شیر خودتان تغذیه‌اش کنید؛ امّا تا زمانی که مادر شیرش به‌اندازه کافی موجود هست و نوزاد خوب رشد می‌کند، برای جلوگیری از کم شدن ذخیره شیر مادر نباید به نوزاد شیر خشک داد. برای مادران شاغل توصیه مهم این است که شیر خود را بدوشند در ساعاتی که در منزل حضور ندارند، شیرخوار را با شیر خودشان و به‌وسیله فنجان یا قاشق تغذیه نمایند و یا با استفاده از مرخصی شیردهی، جهت تغذیه شیرخوار خود مراجعه و یا با توصیه پزش تغذیه کمکی را زودتر شروع کنند.

چه باید کرد تا نوزاد شیشه را بپذیرد؟

شیشه و سرشیشِ بوی بدن مادر را نمی‌دهند. به این علّت نوزاد آن را پس می‌زند. توصیه می‌شود شیشه به شیرخوار داده نشود و در صورت توصیه پزشک، بهتر است فرد دیگری به‌جای مادر به نوزادشیشه دهد تا مانع از گیج شدن نوزاد شود. چون نوزاد می‌فهمد یا وجود اینکه در آغوش مادرش است، شیشه بوی او را نمی‌دهد. اگر بعد از تلاش بازهم نوزاد سرشیشِ را پس زد، می‌توانید نوع سرشیشِ را عوض کنید. اگر به نظر رسید از طعم شیر خشک خوشش نمی‌آید بهتر است شیر خودتان را بدوشید و در شیشه بریزید. دردادن شیشه به نوزاد عجله نداشته باشید. بعد از همه تلاش‌ها، چنانچه نوزاد بازهم شیشه را نپذیرفت، باید از فنجان یا قاشق برای شیر دادن به او استفاده کنید. حتّی گاهی برای نوزادان هم می‌شود از این روش استفاده کرد، امّا توجه داشته باشید که همیشه باید تمام لوازم موردنیاز را استریل کنید.

آیا قبل و یا بعد از شیردهی با پستان باید به نوزاد شیشه داد؟

شیشه برای نوزاد مناسب نیست و هرگز توصیه نمی‌شود. در صورت توصیه پزشک کودکان، بهتر است بعدازاینکه نوزاد از هر دو پستان شما تغذیه کرد، به او شیر خشک بدهید. اگر ابتدا به او شیر خشک دهید، او تا حد سیر شدن شیشه می‌خورد و از طرفی چون مکیدن پستان سخت‌تر از مکیدن شیشه است، از خوردن شیر شما امتناع می‌کند. چون نوزاد کمتر پستان مادر را مک می‌زند، تحریک پستان‌ها برای تولید شیر کمتر می‌شود. بدین ترتیب ذخیره شیر تولیدی کاهش می‌یابد و ممکن است سبب قطع شیراز پستان مادر شود.

 آیا راهی برای افزایش تحریک تولید شیر وجود دارد؟

بله چنانچه تغذیه نوزاد با شیر خودتان را تا بیش از یک هفته به تعویق انداخته‌اید، باید از یک وسیله مکمل استفاده کنید. این وسیله می‌تواند لیوان یا ظرف دیگری باشد که از شیر خشک پر و در کنار مادر قرار داده می‌شود.  لوله بسیار باریکی دارد که یک انتهای آن در لیوان و انتهای دیگر آن روی نوک پستانتان قرار می‌گیرد. نوک پستان را همراه با این لوله روی دهان نوزادتان قرار بدهید، همان‌طور که نوزاد نوک پستانتان را مک می‌زند از آن لوله باریک شیر خشک می‌خورد. از طرفی پستان شما هم برای تولید شیر تحریک می‌شود. از این وسیله مادرخوانده‌ها هم می‌توانند استفاده کنند. این روش را «ایجاد شیردهی» می‌نامند و بسیاری از مادرانی که از شیرخوارگاه یا مراکز دیگر نوزادی را به فرزندخواندگی گرفته‌اند، با روش فوق توانسته‌اند تولید شیر داشته و نوزاد را با شیر خودشان تغذیه کنند.

تغذیه نوزاد با شیر خشک

آیا شیر خشک انواع مختلفی دارد، بهترین نوع آن کدام است؟

شیرخشک‌ها معمولاً ازلحاظ محتوی و مزه باهم متفاوت هستند. برخی از شیر خشک‌های گیاهی هم در بازار موجود است. بهتر است در انتخاب نوع شیر خشک با پزشک متخصّص مشورت کنید.

آیا می‌توانم نوع شیر خشک نوزادم را عوض کنم؟

این کار زیاد توصیه نمی‌شود، چون فرایند گوارش نوزاد هنوز کامل نیست. بهتر است نوزاد از همان ابتدای تغذیه به یک نوع شیر خشک عادت کند. حتّی ممکن است از مزه شیر خشک جدید خوشش نیاید. امّا اگر نگران رشد نوزادتان بودید، می‌توانید با پزشک کودکان درباره تعویض نوع شیر خشک برای بهبود رشد نوزاد، مشورت کنید. 

آیا می‌توان چیزی به شیر خشک اضافه کرد؟

به‌هیچ‌وجه، ممکن است پزشک تجویز کند مقداری شکر قهوه‌ای به شیر خشک اضافه کنید. این ماده باعث رفع یبوست می‌شود، امّا برای دندانها مضر است و ممکن است نوزاد را به طعم بسیار شیرین عادت دهد؛ بنابراین استفاده از این شکر باید بسیار به‌ندرت صورت گیرد. 

آیا می‌توان شیشه شیر نوزاد را در ما کروفر گرم کرد؟

خیر، اشعه ما کروفر چربی موجود در شیر را زودتر از بقیه مواد آن داغ می‌کند، بنابراین ذرات چربی موجود در شیر ممکن است باعث ایجاد سوختگی در نوزاد شود. بافت لطیف دهان و گلوی نوزاد در اثر سوختگی ممکن است متورّم شود. جلوِ جریان هوا را بگیرد و بدین ترتیب باعث ایجاد خفگی شود.

چگونه شیشه شیر نوزاد را تمیز کنم؟

وسایل موردنیاز در تغذیه با شیر خشک را با آب گرم و صابون باید شست. شیشه‌ها، کلاهک سرشیشِ ها و حلقه‌هایی که شیشه را به سرشیشِ پیچ می‌کنند را باید برس کشید. داخل سرشیشِ رابه بیرون برگردانید و با مقداری نمک و انگشت خود داخل آن را بشویید تا شیری که در این قسمت ته نشین شده است، کاملاً پاک شود. سپس آن را زیر آب بشویید تا نمک‌ها کاملاً پاک گردند.

آیا وسایل موردنیاز را باید استریل کرد؟

بله به خاطر جلوگیری از ابتلای نوزاد به اسهال و استفراغ، باید تمام این وسایل را استریل کرد. استریل کردن با آب سرد و با استفاده از مواد شیمیایی (به شکل قرص و یا به شکل مایع استریل) استریل کننده‌های بخار _ که برای استریل کردن شیشه شیر نوزاد ساخته‌شده‌اند که یا نوع برقی هستند ویانوعی که در داخل ما کروفر قرار می‌گیرد.

جوشاندن شیشه‌ها در آب جوش به مدّت ده دقیقه و جوشاندن سرشیشِ ها به مدت چهار دقیقه ممکن است شیر در این روش ته‌نشین شده پاک نشود، امّا در مواقع اضطراری و فوری روش مناسبی است.

چگونه باید شیر خشک را آماده کرد؟

چند عدد شیشه شیر را باهم آماده کنید. در طول 24 ساعت نوزاد شما به ازای هر یک کیلوگرم وزنش به 150 میلی‌لیتر شیر خشک نیاز دارد. چنانچه نوزاد در یک نوبت تغذیه تمام شیرموجوددریک شیشه را خورد، نوبت بعدی مقدار بیشتری برای او آماده کنید. شیر خشک تا 24 ساعت در یخچال باد مای 5 درجه سانتی‌گراد نگه‌داشته می‌شود. 

روش آماده کردن شیر خشک در پارچ

همیشه در ابتدا دست‌هایتان را بشویید. پارچ، قاشق، چاقو و قیف را از داخل دستگاه استریل کننده بردارید. آنها را نشویید. هر نوبت که شیشه ها را آماده می‌کنید، از آبی که تازه جوشانده‌اید استفاده کنید و اگر آب جوشیده شده در هر نوبت اضافه آمد، آن را بیرون بریزید.

چه وسایلی لازم است؟

دستگاه استریل کننده

پارچ مدرّج، قیف، چاقو و قاشق

شیر خشک همراه پیمانه

هشت عدد شیشه و سرشیشِه