اولین لحظات زندگی نوزاد

 نوزاد با پشت سر گذاشتن مرحله جنینی و مراحل سختی

که حین زایمان رخ می‌دهد پا به عرصه وجود می‌گذارد. دقایق و س

اعت اول پس از تولد از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار است و آنچه در ساعت اول زندگی می‌گذرد بر بقا و رشد کودک و رابطه آینده والدین و فرزند بسیار اثرگذار است.

لحظه‌ی ورود نوزاد به دنیا یکی از شگفت‌انگیزترین لحظات در زندگی است و در طول فرایند زایمان، مجموعه‌ای از اتفاقات حیاتی رخ می‌دهد که هم برای مادر و هم برای نوزاد بسیار مهم هستند. در ادامه به توضیح مراحل و اتفاقات کلیدی که در لحظه ورود نوزاد به دنیا رخ می‌دهد، می‌پردازیم:

۱. مراحل زایمان

زایمان معمولاً در سه مرحله اصلی رخ می‌دهد:

• مرحله اول: این مرحله طولانی‌ترین مرحله زایمان است و شامل دوره‌های انقباض و گشادش سرویکس (دریچه رحم) می‌شود. این مرحله ممکن است چند ساعت طول بکشد.
• مرحله دوم: این مرحله شروع می‌شود زمانی که سرویکس کاملاً گشاد شده (حدود ۱۰ سانتی‌متر) و به نوزاد اجازه می‌دهد از کانال زایمان عبور کند. این مرحله با خروج کامل نوزاد به پایان می‌رسد.
• مرحله سوم: پس از تولد نوزاد، مرحله آخر زایمان شامل جدا شدن و دفع جفت است.

۲. خروج نوزاد

• تنفس اولیه: به محض تولد، نوزاد نفس‌های اولیه خود را می‌کشد. این اتفاق معمولاً پس از قطع اکسیژن از طریق جفت رخ می‌دهد. نفس کشیدن نوزاد باعث می‌شود که ریه‌های او باز شوند و هوا جایگزین مایعاتی شود که در دوران جنینی در ریه‌ها بوده‌اند.
• به دنیا آمدن: پزشک یا ماما نوزاد را بیرون می‌آورد و اطمینان حاصل می‌کند که مسیر تنفسی نوزاد پاک و باز است.

۳. تماس اولیه

• تماس پوست به پوست: به محض تولد، نوزادان اغلب روی سینه مادر قرار می‌گیرند تا اولین تماس پوست به پوست برقرار شود. این تماس می‌تواند به تقویت پیوند مادر و کودک کمک کرده و همچنین به آرامش نوزاد و تسهیل شیردهی اولیه کمک کند.

۴. بررسی‌های اولیه

• آزمایش Apgar: نوزادان معمولاً در دقیقه اول و پنجم پس از تولد مورد آزمایش Apgar قرار می‌گیرند، که وضعیت عمومی سلامت آنها را ارزیابی می‌کند. این آزمایش به سنجش واکنش‌های نوزاد به محیط جدید، از جمله تنفس، ضربان قلب، تون عضلانی، رفلکس‌ها و رنگ پوست می‌پردازد.

۵. دقایق اولیه پس از تولد

• شناسایی و نظارت: نوزاد برای شناسایی برچسب‌هایی دریافت می‌کند و تحت نظارت مداوم قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که به خوبی به محیط خارج از رحم وفق می‌یابد.

برای ارتقای سلامت مادر و نوزاد و ایجاد تحکیم دلبستگی مادرانه، برقراری تماس پوست با پوست و تلاقی نگاه به محض تولد و فراهم کردن امکان شروع تغذیه با شیرمادر طی ساعت اول عمر بسیار موثر است. وقتی نوزاد بلافاصله پس از تولد روی شکم مادر قرار می‌گیرد در ابتدا استراحتی توام با هوشیاری و آرامش دارد. در این زمان به ندرت گریه می‌کند و به نظر می‌رسد از تماشای چهره مادر خود لذت می‌برد.

دقایق و ساعات اول تولد، نوزاد در اوج هوشیاری است. چشم‌ها کاملا باز است و این زمان فرصت بی‌بدیلی برای برقراری ارتباط عاطفی مادر و نوزاد است. در واقع پیوند عاطفی نسبت به نوزاد برای والدین از دوره بارداری آغاز شده و بعد از چند ماه انتظار با اولین تلاقی نگاه و تماس مستقیم با نوزاد قوی‌تر می‌شود. هر چه پیوند عاطفی با نوزاد زودتر و قوی‌تر شکل بگیرد مراقبت از نوزاد دلپذیرتر و مطلوب‌تر می‌شود. به علاوه شیردهی و مادری کردن و تربیت فرزند با موفقیت بیشتری توام می‌شود و احتمال سوء رفتار با کودک کاهش می‌یابد. نهایتا اقدامات فوق روند ارتقای کامل کودک را تسریع کرده و استعدادهای بالقوه او را شکوفا می‌سازد.

تماس پوستی در ساعت اول پس از تولد حداقل به مدت 15 تا 20 دقیقه تاثیر بسزایی در شروع و تداوم شیردهی دارد، تجربه ثابت کرده است با این عمل حتی مادرانی که تصمیم نداشته‌اند به فرزندشان شیر بدهند به تغذیه شیرخوار با شیر خودشان ترغیب و علاقه‌مند شده‌اند. در ضمن از دیگر اثرات تماس پوستی در ساعت اول تولد این است که نوزاد گرم نگه داشته می‌شود و از افت دمای بدن او پیشگیری و تنفس و ضربان قلب او منظم می‌شود. از طرفی به دلیل آشنایی نوزاد با میکروب‌های بدن مادر دفاع بدن او بهتر می‌شود. مادرانی که در ساعت اول تولد نوزاد را در آغوش گرفته و شیردهی را شروع می‌کنند معمولا جریان شیر در آن‌ها بهتر و سریع‌تر برقرار می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهد که تغذیه با شیرمادر در طی ساعت اول زندگی سبب پیشگیری از 22 درصد موارد مرگ و میر نوزادان می‌شود. امروزه با وجود بیمارستان‌های دوست‌دار کودک و اتخاذ سیاست‌های اجرایی هم اتاقی مادر و نوزاد از همان ابتدا و بلافاصله بعد از زایمان (چه به روش طبیعی و چه به روش سزارین) تلاش می‌شود مادر نوزادش را بغل کرده و از همان ساعت آغاز زندگی تغذیه با شیرش را شروع کند، البته باید توجه داشت که مادر و نوزاد را پس از زایمان نباید به هیچ عنوان از هم جدا کرد مگر آنکه از نظر پزشکی دلیل موجهی وجود داشته باشد. پس به مادران توصیه می‌شود این فرصت را غنیمت شمرده و از اهدای اولین عشق به نوزاد خود دریغ نکنند و رابطه عاطفی بین خود و فرزندش را در اینده تضمین کند.

این لحظات اولیه پس از تولد حیاتی هستند و نقش مهمی در تعیین سلامت اولیه و بلندمدت نوزاد دارند. والدین و تیم مراقبت‌های بهداشتی باید همکاری نزدیکی داشته باشند تا تجربه تولد تا حد امکان روان و مثبت باشد.