سلامت دهان و دندان در کودکان:

یکی از موضوعاتی که در سلامت کودک معمولا مورد‌غفلت واقع می‌شود، سلامت دهان و دندان است و این در‌حالی است که ریشه بسیاری از مشکلات دهان و دندان در دوران کودکی است.

مراقبت و حفظ سلامت دندان و لثه در کودکی سبب رشد مناسب لثه می‌شود و فاصله مناسب و مورد‌نیاز برای رشد دندان‌ها را در آینده درپی خواهد داشت.

مسواک مناسب بخرید:

اگر کودک دهان خود را بیش از اندازه باز کند تا مسواک را در دهانش قرار دهد، این نشان می‌دهد مسواک برای دهان او متناسب نیست. دسته مسواک کودک باید راحت بوده و ظاهر آن هم به‌راحتی چنگال هنگام خوردن غذا باشد. هر چه مسواک راحت‌‌تر باشد کودک به دفعات بیشتری از آن استفاده می‌کند. یکی از چیزهای دیگری که می‌تواند کودک را به مسواک زدن ترغیب کند به‌کار بردن اشخاص و كاراكترهاي مختلف روی دسته مسواک است.
بررسي‌های مسواک از نظر سفتی یا نرمی چندان اهمیتی ندارد و درواقع می‌توان گفت بی‌تاثیر است. ظاهرا آنچه مهم است تکنیک مسواک زدن است نه برس آن. انجمن دندانپزشکان توصیه می‌کند والدین در خرید مسواک برای کودکان از برس‌های نرم استفاده کنند نه از نوع خشن و سفت، زیرا نوع سفت به لثه‌ها آسیب می‌زنند. برای از بین بردن پلاک‌ها بهتر است سراغ برس‌های نسبتا سفت بگردید. این مسواک‌ها آنقدر قوی نیستند که بتوانند به لثه‌ها آسیب بزنند.

مسواک زدن به دفعات لازم:

دندانپزشکان تعداد دفعات مسواک زدن را سه‌بار در روز گفته اند. وقتی فاصله دفعات مسواک زدن زیاد می‌شود باکتری‌ها و پلاک‌های بیشتری بین دندان‌ها جمع شده و لثه‌ها هم ملتهب می‌شوند همچنين ممکن است مشکلاتی هم در دهان‌شان ایجاد شود. بهتر است دست‌کم دو دقیقه مسواک زدن طول بکشد. حتی بهتر است این کار در سه دقیقه انجام شود. حقیقت این است که آمار و ارقام دقیقی مبنی بر اهمیت زمان مسواک زدن وجود ندارد، اما ثابت شده در زمان کافی می‌توان به‌راحتی سطوح دندان را تمیز کرد.

زیاد یا محکم مسواک زدن ممنوع:

بيشتر از 3 بار در روز مسواك زدن باعث تحریک ریشه دندان و آسیب رساندن به لثه می‌شود. سفت مسواک‌زدن هم می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند. بهترین راه این است که مسواک زدن دندان‌های کودک را به آرامی و برای دو تا سه دقیقه انجام دهید.
توجه:‌درست‌ترین حالت مسواک زدن ایجاد زاویه 45‌درجه از خط لثه و یک حرکت بسیار کوتاه است. حرکت در طول خط لثه هنگام مسواک زدن می‌تواند منجر به سایش لثه‌ها شود. مسواک باید به آرامی به سمت بالا و پایین دندان برود نه اینکه حرکت جانبی داشته باشد. باید یک حرکت دایره‌ای عمودی انجام دهید نه یک حرکت افقی. این کار را در سطح دندان‌های جلو، عقب، بالا و پایین همچنین زبان کودک انجام دهید.

شروع كردن از يك جا:

بزرگ‌ترها معمولا از یک نقطه مشخص شروع به شستن دندان‌ها می‌کنند. بهتر است از یک نقطه متفاوت شروع کنید به این ترتیب برای تمیز کردن نقطه دیگر تنبلی نمی‌کنید. اگر کودک خودش مسواک می‌زند و همیشه از یک نقطه شروع به مسواک زدن می‌کند معمولا انرژی زیادی برای شستن آن نقطه دارد اما در عوض برای تمیز کردن آخرین منطقه تنبلی می‌کند.

فراموش نكردن شستن داخل دندان:

اغلب بچه‌ها فراموش می‌کنند دیواره داخلی دندان‌ها را که در تماس با زبان است، تمیز کنند. تمیز کردن پلاک‌هایی که پنهان هستند به همان اندازه پلاک‌هایی که دیده می‌شوند مهم‌اند. یکی از جاهایی که اغلب بچه‌ها فراموش می‌کنند تمیز کنند پشت دندان‌های جلویی است که بهتر است مدتی کودک را عادت دهید از این قسمت شروع به مسواک زدن کند.

درست شستن مسواك:

باکتری‌ها به‌راحتی روی مسواکی که درست تمیز نشده، رشد می‌کنند. اگر این اتفاق رخ دهد باکتری‌ها می‌توانند رشده کرده و دفعه بعد که کودک مسواک زد دوباره به دهان بازگردند، بنابراین به کودک بگویید حتما بعد از استفاده از مسواک آن را بشوید و مطمئن شوید که هیچ خمیردندانی باقی نمانده است.

رها نكردن مسواك به حالت مرطوب:

مسواک مرطوب شرایط مناسب برای رشد باکتری فراهم می‌کند. علاوه بر این، مرطوب بودن مسواک به موهای آن نیز آسیب می‌رساند. بهترین حالت این است که مسواک در یک جای خشک نگهداری شود. ابتدا مسواک را خشک کنید سپس درپوش آن را بگذارید.

تعويض مسواك:

دندانپزشکان توصیه میکنند که مسواک را هر سه یا چهار ماه تعویض کنید یا زمانی که موهای برس از حالت طبیعی خارج می‌شوند، به‌جای اینکه به زمان توجه کنید به مسواک نگاه کنید. در حال حاضر مسواک‌هایی وجود دارند که روی موهای‌شان نشانگر رنگ دارد. وقتی این رنگ از بین می‌رود نشان‌دهنده زمان عوض کردن مسواک است. وقتی برس روی مسواک انعطاف‌پذیری خود را ازدست می‌دهد وقت عوض کردن مسواک است.

جلوگیری از دندان قروچه:

حدود 90‌درصد از کودکان دندان قروچه می‌کنند. هیچ دلیلی هم برای این کار وجود ندارد. خبر خوب این است که بیشتر بچه‌ها از درد ناشی از دندان قروچه شکایت نمی‌کنند با این حال اگر کودک درد داشت یا همچنان به دندان قروچه خود ادامه داد طوری که به دندان‌هایش آسیب رساند باید با دندانپزشک اطفال صحبت کنید تا برای کودک از گاردهنگام خواب استفاده کند.

استفاده از نخ دندان برای بچه‌‌‌ها:

شاید به‌نظر خنده‌دار بیاید که دندان‌های کودک سه ساله را نخ دندان کنید اما اگر می‌خواهید برای سالم ماندن دندان‌هایش کمک کنید باید این کار را انجام دهید. حتی کودکانی که هیچ فاصله‌ای بین دندان‌های‌شان نیست به‌راحتی می‌توانند باعث خرابی دندان شوند. پلاک‌ها و مواد غذایی که بین دندان‌ها گیر می‌کند، می‌تواند باعث پوسیدگی و التهاب لثه شود، بنابراین از سه سالگی از نخ دندان برای کودک استفاده کنید.

استفاده نكردن از خمیر دندان بزرگسالان برای کودکان: 

خمیردندان بزرگسالان تنها برای بچه‌هایی که قادر به بيرون ريختن آب دهان هستند، مناسب است که معمولا از چهار سال به بالاست. اما اگر کودک همچنان خمیر دندان را می‌بلعد بهتر است از خمیردندان‌های مخصوص کودک استفاده کنید.

به موقع به دندانپزشک مراجعه ‌کنید:

نكته: بزرگ‌ترین اشتباهی که بسیاری از والدین دچار می‌شوند این است که برای مراجعه به دندانپزشک اطفال بیش از حد صبر می‌کنند و این در‌حالی است که آکادمی دندانپزشکان ايالا‌ت‌متحده توصیه می‌کند به هیچ عنوان دیرتر از یک سال کودک را نزد دندانپزشک نبرید. انجام این کار به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند و می‌تواند خطرات دیگر را نیز کاهش دهد. همچنین بسیاری از والدین توجه نمی‌کنند تعداد کمی از دندانپزشکان تخصص اطفال دارند و بهتر است به متخصص اطفال مراجعه کنند.

ارتودنسی به‌موقع:

این روزها کودکان زیادی را در اطراف‌تان می‌بینید که ارتودنسی انجام می‌دهند. دلیلش هم یک چیز است: دندانپزشکان توصیه می‌کنند که برای پیشگیری هرچه زودتر ارتودنسی موقت برای کودکان انجام دهید. درست است که این نوع درمان به‌صورت موردی است و برای همه کودکان لازم نیست اما بهتر این است که قبل از هر چیز نظر متخصص را جویا شوید.

استفاده کافی از خمیر دندان:

 زیاده‌روی در مصرف خمیر دندان در کل آسیبی به دندان‌ها نمی‌زند، اما امکان دارد به‌دلیل اینکه کودک دوست ندارد دهانش پر از کف باشد زمان مسواک زدن را کوتاه کند. برای کودکان لایه نازکی از خمیر دندان کافی است. توجه داشته باشید برای کودکان لازم نیست خمیردندان‌هایی بخرید که تیوپ خیلی بزرگی دارند چون هم نگهداری آنها در دست کودکان دشوار است و هم کودکان در هر بار مسواک زدن نیاز چندانی به خمیردندان ندارند. در هر بار مسواک زدن کافی است به اندازه یک نخود خمیردندان روی مسواک کودک‌تان بگذارید و از او بخواهید پس از مسواک زدن باقی‌مانده آن را به بیرون تف کند.

مشکلات دندان در آوردن کودکان: 

تعريف: پدیده دندان درآوردن عبارت است از ظهور متوالی دندان های شیری و دایمی . دندان های جدید به طور مداوم از ۶ ماهگی تا ۳ سالگی در می آیند. کودک بین ۱۲-۶ سالگی دندان های شیری خود را از دست می دهد و دندان های دایمی جای آنها را می گیرد. به طور متوسط اولین مجموعه دندان ها در مدت کوتاهی بعد از دومین سال روز تولد، تکمیل می گردد.

علایم:

تولید بیش از حد بزاق ، دندان قروچه و جویدن هر چیزی که بچه بتواند بگیرد.
درد (این علامت را نمی توان ثابت کرد).
لثه ها ممکن است قرمز و متورم شوند.
تحریک پذیریکج خلقی ؛ لجبازی .اشکال در به خواب رفتن وگریه بیش ازحدمعمول.
دندان در آوردن هرگز نباید علت تب ، استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی طولانی ، درد گوش ، تشنج ، سرفه یا بثور محل پوشک در نظر گرفته شود. اینها علایم یک بیماری هستند.

علل:

* تکامل فیزیولوژیک طبیعی
* عوامل افزایش دهنده خطر
* مشکلات مربوط به دندان در آوردن با هیچ یک از عوامل خطرزای شناخته شده ارتباط ندارند.

پیشگیری:

مشکلات مربوط به دندان در آوردن را نمی توان پیشگیری کرد ولی می توان علایم آن را تسکین داد. زمان دندان در آوردن بسیار متغیر است . البته توالی دندان در آوردن طبیعی در کودکان شامل مواد زیر است :
* اولین دندان ها (دندان های پیش تحتانی ) در حدود ۶ ماهگی ، در دخترها زودتر از پسرها
* اولین دندان دایمی در حدود ۶ سالگی
* دندان های آسیای کوچک بین ۱۲-۱۰ سالگی دندان های آسیای بزرگ در حدود ۱۲ سالگي.
عوارض احتمالی ندارد

درمان:

- لثه کودک را با انگشتان خود مالش دهید؛ این امر بسیار آرامبخش است .
- یک پارچه شستشوی زبر را منجمد کنید و اجازه دهید که کودک آن را بجود.
- به کودک یک بیسکویت مخصوص دوران دندان درآوردن و یا حلقه پلاستیکی مخصوص دندان درآوردن بدهید (می توانید آن را سرد کنید).
- یا یک سواب کتان و آب ، دندان های تازه و لثه را تمیز کنید یا این که با پیچیدن یک پارچه شستشوی نرم دور انگشت خود، دندان های کودک و لثه او را تمیز کنید. قبل از مسواک زدن منظم ، صبر کنید تا کودک ۳-۲ ساله شود. در این سن ، - - کودکان می خواهند با مسواک زدن از والدین خود تقلید کنند.
- در ۳-۲ سالگی مراجعه منظم به دندانپزشک را آغاز کنید.
- در ۵ سالگی به کودک توضیح دهید که افتادن دندان کودک طبیعی است . این امر مانع می شود که کودک در هنگام شروع افتادن دندان هایش نگران گردد.

معمولاً برای ناراحتی حاصل از دندان درآوردن ، دارو لازم نیست . از نظر فعالیت محدودیتی وجود ندارد. رژیم غذایی خاصی توصیه نشده است. در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید اگر درجه حرارت کودک بیش از حدطبیعی شود. اگر علایم عفونت مثل درد، چرک ، تورم بیش از حد یا قرمزی زیاد لثه در حین دندان درآوردن ایجاد گردد.