تحقیقات زیادی دربارۀ ارزش خوردن صبحانه در کودکان دبستانی در کشورهای مختلف انجام گرفته و نشان داده است که کودکانی که صبحانه نخورده به مدرسه می روند، در آزمایش های یادگیری ( دقت، توجه و درک )، زیادتر اشتباه می کنند، تفاوت ها را کمتر تشخیص می دهند و قدرت حفظ کردن آنها کمتر است.
همچنین کودکانی که دچار مشکل غذایی و کوتاهی قد باشند و صبحانه نخورده به مدرسه می روند، مشکلات یادگیری بیشتری دارند. این تحقیقات نشان داده است عملکرد مغز نسبت به کمبود ماده غذایی مورد نیاز مغز ( گلوکز ) بسیار حساس است. اصولاً مغز کودکان نسبت به نخوردن غذا، حساس تر از افراد بالغ می باشد.
تحقیقی که دربارۀ درک کودکان دبستانی انجام گرفته، نشان داده است که زمان خوردن صبحانه نیز مهم است. آنهایی که صبحانۀ خود را 30 دقیقه قبل از آزمایش های هوشی خورده بودند، نسبت به کودکانی که صبحانه را 2 ساعت قبل از امتحان خورده بودند، نمرۀ بیشتری به دست آوردند.
این تفاوت مربوط به مقدار گلوکز خون مغز آنها می باشد. در این سنین خوردن صبحانه بسیار مهم است، زیرا کودک در حال رشد جسمی و فعالیت بدنی و مغزی است و برای یاد گرفتن به مدرسه میرود، بنابراین باید همۀ مواد غذایی، مخصوصاً گلوکز کافی در اختیار سلولهای مغز او قرار گیرد ( سلولهای مغز فقط می توانند از گلوکز که مادۀ قندی است استفاده کنند تا در سلولها بسوزد و ایجاد انرژی نماید ).
اگر کودک دیر از خواب بیدار شود و با عجله بخواهد کارهای خود را انجام دهد، بنابراین خوردن صبحانه به فراموشی سپرده می شود، یا این که کودک یکی دو تکه غذا می خورد و به مدرسه می رود، ولی مغز او برای یادگیری آماده نیست. پدر و مادر باید کودک را مدتی زودتر از موعد مقرر برای رفتن به مدرسه بیدار کنند تا کودک با فرصت کافی کارهایش را انجام دهد و با آرامی و بدون عجله صبحانه ای را که مطابق میل او تهیه شده، بخورد و سپس به مدرسه برود. مادرانی که شاغل هستند و باید صبح به محل کار خود بروند، معمولاٌ فرصتی برای تهیه صبحانه نخواهند داشت. چنین مادرانی باید صبحانه کودک را شب قبل تهیه نمایند.
سن 7 تا 11 سالگی زمان یاد گرفتن است و آموزش کودکان در این سنین باعث می شود که کودک هم یاد بگیرد و هم اعتقاد پیدا کند. همچنان که کودکان رشد می کنند، پدر و مادر باید با تذکر زبانی و با مثال های علمی، کودکان را نسبت به غذاهای سالم و غذا خوردن صحیح آگاه کنند.
از طرفی بهترین محل برای آموزش دادن، منزل است. آموزش باید به صورت عادی و روزمره و در مورد غذاهایی که مادر تهیه می کند، انجام گیرد، تا کودک نسبت به نوع غذا، رنگ، بو، طعم و روش تهیۀ آن اطلاعاتی به دست آورد و در مورد غذا خوردن، رفتار صحیح داشته باشد.
در مدارس، متأسفانه آموزش تغذیه و برنامۀ آموزشی وجود ندارد. بعضی از آموزگاران ممکن است به طور اتفاقی دربارۀ اصول تغذیه با کودکان صحبت کنند و به آنها اطلاعاتی بدهند، ولی همۀ معلمین چنین نخواهند کرد. آموزش دادن در هنگام بازی ( تئوری پیاژه ) نوعی آموزش تغذیه در کودکان مدرسه ای است که دربارۀ انواع غذا، تهیۀ آنها و اصول غذا خوردن به کودکان فرصتی می دهد تا عملاً مسائل را درک نموده و دانش آنها در مورد غذا افزایش پیدا یابد که البته نتیجۀ آن نیز بسیار مثبت است. اگر والدین نیز خود فرصتی به دست بیاورند و آموزش ببینند که بعداً بتوانند در منزل این آموزشها را ارائه نمایند، بسیار مفید خواهد بود.
اگر مدرسۀ کودک تا بعدازظهر ادامه دارد، معمولاً کودک باید ناهار خود را از خانه ببرد، یا ممکن است در مدرسه ناهار داده شود. در هر دو صورت، غذای کودکان در این سنین باید کم چربی و بیشتر از سبزیجات و میوه جات باشد. کودکانی که ناهار خود را از خانه به مدرسه می برند، باید غذای آنها از نظر مواد اولیۀ غذایی متعادل باشد، یعنی شامل ساندویچی باشد که نان آن از آرد کامل گندم تهیه شده باشد، همچنین دارای پروتئین ( گوشت کم چربی، تخم مرغ، پنیر، کرۀ بادام زمینی )، میوۀ تازه، سبزی و یک دسر ساده باشد. غذای مزبور باید شب قبل تهیه و در یخچال نگهداری گردد و صبح در ظرف غذای کودک گذارده شود.
هر کودکی از نظر علاقه به نوعی غذا با کودک دیگر تفاوت دارد. هر کودکی می خواهد غذای اصلی یا میان وعده های غذایی را که خود دوست دارد، برای او تهیه نمایند و در اختیارش قرار دهند.
کودکان در سنین 7 تا 11 سالگی اگر دور یک میز با یکدیگر غذا بخورند و همدیگر را ببینند، نسبت به زمانی که تنها هستند، بهتر و بیشتر غذا می خورند.
با توجه به این که کودکان در سنین مدرسه، اوقات فراغت کمتری دارند و وقت کافی برای غذا خوردن به دفعات ندارند، برای این که مشکلی از نظر جسمی و یادگیری برای آنها به وجود نیاید، باید اصول زیر در تغذیۀ کودک در نظر گرفته شود :
در منزل غذاهای متنوع تهیه نمائید و در اختیار کودک قرار دهید تا از خوردن غذا لذت ببرد.
به کودک در انتخاب غذا اختیار دهید تا غذای 24 ساعت خود را خود انتخاب نماید.
غذاهای چرب و شیرین در اختیار کودک قرار ندهید.
غذای آنها دارای مقادیری فیبر ( مواد هضم نشدنی ) باشد.
غذای کافی و به دفعات به کودک ارائه دهید تا مواد غذایی مورد نیاز او ( پروتئین، چربی، املاح و ویتامین ها ) تأمین شود.
زیاد خوردن مواد شیرین ( شکلات، شیرینی، قند و شکر ) و رابطۀ آن با تندرستی
مواد شیرین مانند شکلات، شیرینی، شکر و قند پس از خوردن در روده ها تجزیه و به گلوکز و فروکتوز تبدیل و سپس جذب می گردد. این مواد در جریان خون به تمام سلول های بدن مخصوصاً سلول های مغز می رسد و در آنجا سوخته شده و حرارت و انرژی ایجاد می کند.
مواد شیرین باید به مقدار نیاز بدن مصرف شود ( حدود 10 درصد نیاز بدن به انرژی باید از مواد قندی تأمین گردد ). کودکی که در حال رشد است، مقدار زیادی مواد قندی نیاز ندارد.
اگر کودکی بیش از حد نیاز مواد قندی بخورد، به دلایل زیر دچار سوء تغذیه می گردد :
مواد شیرین جای مواد غذایی اصلی مورد نیاز بدن ( پروتئین، املاح و ویتامین ها ) را می گیرد و کودک مواد غذایی اصلی را نمی خورد و دچار سوء تغذیه می گردد.
زیاد خوردن مواد قندی سبب می شود که این مواد در بدن به چربی تبدیل شود و در نتیجه مقدار چربی خون ( تری گلیسیرید ) مخصوصاً در کودکانی که آمادگی دارند، افزایش یابد. همچنین مواد قندی تبدیل به بافت چربی می شود و کودک دچار اضافه وزن و چاقی می گردد و به عوارض چاقی مبتلا می شود.
خوردن شیرینی و شکلات مخصوصاً اگر معده کودک خالی باشد موجب می شود که قند خون کودک پس از 10 تا 15 دقیقه بالا رود. بالا رفتن قند خون موجب ترشح انسولین می گردد که پس از 30 دقیقه قند خون کودک پایین می افتد به طوری که مقدار قند خود او کمتر از قبل از خوردن شکلات می گردد. کم شدن قند خون موجب هیجان و فعالیت بیش از حد کودک مانند دویدن به اطراف، بالا رفتن از لوازم خانه و پایین پریدن او می گردد. در صورتی که به کودک ساندویچی داده شود، قند خون او پایین نمی افتد و موجب افزایش ماده ای که رفتار کودک را کنترل و متعادل می کند می گردد.
مواد شیرین ( شکلات، شیرینی، قند و شکر ) نیز موجب تخریب و فساد دندان های کودک می گردد. برای پیشگیری از تخریب دندان ها غیر از مسواک زدن و مصرف فلوراید، کم مصرف کردن مواد شیرین نیز بسیار مؤثر و مفید می باشد.
به طور کلی مصرف مواد قندی باید در تمام سنین از دوران نوزادی، شیرخوارگی، کودکی و نوجوانی، محدود و کنترل شود. یکی از توصیه های اساسی در تهیه غذای شیرخواران و کودکان این است که باید تغذیۀ کودکان به صورتی باشد که به خوردن مواد شیرین عادت نکنند تا در سنین بعد نیز در خوردن این مواد زیاده روی نکنند.
چون کودکان مواد شیرین، مخصوصاً شکلات را دوست دارند. بهتر است یک روز در هفته را به خوردن شکلات اختصاص و به کودک اجازه دهید که در آن روز یک عدد شکلات بخورد. برای کودک شکلات های معمولی خریداری کنید تا آن را یک جا بخورد و از خرید شکلات های جویدنی که کودک می تواند مدتی آنها را بجود، خودداری کنید.
کالبد شکافی کودکانی که در اثر تصادف فوت کرده اند، نشان داده است که تصلب عروق قلب ( اترواسکلروز ) از دوران کودکی و نوجوانی شروع می شود و بستگی به بالا بودن مقدار کلسترول سرم خون، بالا بودن لیپوپروتئین با چگالی پائین ( کلسترول مضر LDL ) و همچنین پائین بودن لیپوپروتئین با چگالی بالا ( کلسترول مفید HDL ) دارد.
تغذیۀ ناسالم سبب می شود که تصلب در عروق قلب به صورت لکه هایی در سرخرگ های قلب به وجود آید. سپس این لکه ها به تدریج بزرگتر می شود و موجب انعقاد خون در محل لکه ها و انسداد رگ می گردد و قسمتی از قلب که از آن سرخرگ تغذیه می شود، بدون خون می گردد و سکتۀ قلبی ایجاد می شود. اگر چنین وضعیتی در مغز به وجو آید موجب سکتۀ مغزی می شود.
.png){kind=icon}
