فرزند سالاري

فرزند سالاری به وضعیتی اشاره دارد که در آن کودکان کنترل بیش از حدی بر والدین و خانواده دارند و در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی نقش اساسی ایفا می‌کنند. این پدیده می‌تواند به بروز مشکلات رفتاری و تربیتی منجر شود و تأثیرات منفی بر رشد و توسعه شخصیت کودک داشته باشد. در ادامه به بررسی این پدیده، علل بروز آن، پیامدها و راهکارهای مقابله با آن پرداخته شده است.

علل بروز فرزند سالاری

1. عدم تعیین حدود و قوانین مشخص:
   • وقتی والدین مرزهای رفتاری مشخصی برای کودکان تعیین نمی‌کنند، کودکان ممکن است احساس کنند که می‌توانند هر کاری انجام دهند.
2. عدم هماهنگی بین والدین:
   • نبود هماهنگی و اتفاق نظر بین والدین در تربیت کودک می‌تواند منجر به سوءاستفاده کودک از این وضعیت و کسب قدرت بیشتر شود.
3. استفاده از روش‌های تربیتی نادرست:
   • روش‌های تربیتی بسیار ملایم و بدون قید و بند یا بالعکس بسیار سختگیرانه می‌توانند زمینه‌ساز فرزند سالاری شوند.
4. عدم توجه به نیازهای احساسی کودک:
   • والدینی که به نیازهای احساسی و روانی کودک توجه نمی‌کنند، ممکن است با رفتارهای بیش از حد انعطاف‌پذیر یا سختگیرانه باعث بروز فرزند سالاری شوند.

پیامدهای فرزند سالاری

1. ایجاد مشکلات رفتاری:
   • کودکان ممکن است رفتارهای نادرستی مانند خودخواهی، نافرمانی و بی‌احترامی به دیگران نشان دهند.
2. کاهش توانایی تحمل ناکامی‌ها:
   • این کودکان به دلیل نداشتن تجربه‌های ناکامی و محدودیت، در مواجهه با چالش‌ها و ناکامی‌ها دچار مشکلات روانی و رفتاری می‌شوند.
3. تأثیرات منفی بر روابط اجتماعی:
   • فرزند سالاری می‌تواند باعث بروز مشکلات در روابط اجتماعی کودک شود، زیرا این کودکان ممکن است نتوانند به درستی با دیگران تعامل کنند و از قوانین اجتماعی پیروی کنند.
4. کاهش اعتماد به نفس:
   • با وجود اینکه ممکن است کودکان فرزند سالار در ظاهر اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، اما در واقعیت این اعتماد به نفس سطحی است و در مواجهه با چالش‌های جدی زندگی کاهش می‌یابد.

راهکارهای مقابله با فرزند سالاری

1. تعیین حدود و قوانین مشخص:

   • والدین باید مرزهای رفتاری و قوانین مشخصی برای کودکان تعیین کنند و به این قوانین پایبند باشند. این کار به کودک کمک می‌کند تا بداند چه رفتارهایی قابل قبول است و چه رفتارهایی نیست.

2. هماهنگی بین والدین:

   • والدین باید در تربیت کودک هماهنگ باشند و تصمیمات مشترکی بگیرند. این هماهنگی باعث می‌شود که کودک نتواند از اختلافات والدین سوءاستفاده کند.

3. استفاده از روش‌های تربیتی متعادل:

   • روش‌های تربیتی باید متعادل و منطقی باشند. والدین باید ترکیبی از محبت و قاطعیت را در تربیت کودک به کار بگیرند.

4. توجه به نیازهای احساسی کودک:

   • والدین باید به نیازهای احساسی و روانی کودک توجه کنند و سعی کنند ارتباطات عاطفی قوی با کودک برقرار کنند.

5. تشویق به مسئولیت‌پذیری:

   • والدین باید کودکان را تشویق کنند که مسئولیت‌های مناسب با سن خود را بر عهده بگیرند. این کار به کودک کمک می‌کند تا مفهوم مسئولیت و تبعیت از قوانین را بیاموزد.

6. تشویق به تعاملات اجتماعی سالم:

   • والدین باید کودکان را به مشارکت در فعالیت‌های گروهی و اجتماعی تشویق کنند تا مهارت‌های اجتماعی و تعاملات مثبت را یاد بگیرند.

روانشناسان معتقدند توجه بیش ازحد به خواسته های فرزندان، رعایت نکردن احترام زن و شوهر نسبت به هم، کمبود تحصیلات و سواد والدین و .... می توانند زمینه ساز فرزندسالاری در خانواده مي شوند.فرزندسالارى پدیده اى نوظهور در جوامع توسعه یافته و یا درحال رشد به شمارمى رود. فرزندسالارى برآیند فرهنگى و اجتماعى این گونه جوامع است که پیش از این با این گستردگى، سابقه اى نداشته است.

اختلاف سطح تحصیلات فرزندان با والدین

در بین مردم کشورهاى درحال رشد، معمولا پدران و مادران یا بى سواد و یا کم سواد مي باشند، درحالى که فرزندان آنها بيشتر به فكر تحصيلات عالي ميباشند، درنتیجه فرزندان با تکیه بر دانش بیشترشان، نظرات پدر و مادرها را قبول نكرده و آنها نیز با توجه به معلومات اندکشان، تاب و مقاومت در برابر فرزندان تحصیلکرده خویش را از دست مى دهند و یا اینکه اساسا خود آنها چون فرزندانشان را آگاه تر و زمان شناس تر از خود مى دانند در برابر تمايلات آنان تسلیم خواهند بود. كه نتیجه پدیده ای به نام فرزندسالارى است.

 توجه بیش ازحد به خواسته‌ها

توجه بيش از حد نيز پدیده اى نوظهور است که والدین نسبت به برآوردن مطالبات و امیال فرزندان خود زیاده روى و افراط کنند، گرچه این گونه خواسته‌ها غیر منطقى، بلندپروازانه و فراتر از توانایى و بنیه مالى خانواده و یا حتى بیرون از مرزها و حدود قانونى و دینى باشد. بدیهى است در پیش گرفتن چنین شیوه اى به تدریج به فرزندسالارى و تحکم اولاد بر والدین خواهد انجامید.

کم توجهي به ارزش های دینی

از آموزه‌هاى مهم دین این است که باید درهرحال، احترام والدین را پاس داشت و از آزار و اذیت آنان پرهیز کرد و درحدود دین از دستورات و خواسته‌هاى آنان پیروى کرد. اگر فضاى حاکم بر محیط خانواده از سلامت دینى و اعتقادى برخوردار نباشد و بى بند و بارى و گناه درآن رایج باشد، پديده فرزندسالاري و بي احترامي به والدين به وجود خواهد آمد.
با شرايط به وجود آمده والدين تاب مقاومت در برابر رفتار فرزندان خود را از دست خواهند داد.

ضعف اخلاقى در خانواده

نزاع‌ها و مشاجره‌هاى خانوادگى و بى توجهى زن و شوهر نسبت مسایل اخلاقى بین یکدیگر و بى احترامى آنان به یکدیگر، به ویژه درحضور فرزندان،به شدت حرمت و شخصیت آن دو را در نظر آنان خوار و بى مقدارخواهد کرد و به جایگاه و اعتبار والدين لطمه جدى وارد مى کند. و ديگر فرزندان پيرو دستورات والدين نخواهندبود.
يك فكر اشتباه اين است كه برخى فکر مى کنند براى حفظ موقعیت خود نزد فرزندان باید طرف دیگر را از نظر آنان بیندازند و او را تحقیر کنند، غافل از اینکه درچنین فضایى هیچ یک سودى نخواهد برد و فقط خود و شریک زندگی خود را بی اعتبار میکند. چون او نیز به نوبه خود سعى خواهد کرد از خویش واکنش نشان داده و به مقابله به مثل بپردازد، گذشته از اینکه چون فرزندان به هر یک از پدر و مادر خود علاقه دارند اگر ببینند که از سوى هر یک از آن دو نسبت به دیگرى در حضورشان آزار و اهانتى وارد مى شود.بر خلاف تصور فرد توهین کننده که به خاطر حفظ موقعیت خود نزد فرزندان دست به این کار مى زند، کینه او را ناخودآگاه به دل مى گیرند و پیداست در این صورت متضرر واقعى مجموعه خانواده خواهد بود. فرزندان نیز پس از این اعتنایى به نظرات و سخنان والدین خود نخواهند داشت.

نکات پایانی

فرزند سالاری می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر رشد و توسعه کودک داشته باشد. والدین با استفاده از روش‌های تربیتی مناسب و توجه به نیازهای احساسی و روانی کودک می‌توانند از بروز این پدیده جلوگیری کنند و محیطی سالم و متعادل برای رشد کودک فراهم کنند.