خطر تکان دادن نوزاد

تکان دادن نوزاد بسیار خطرناک است

تکان دادن نوزاد، به ویژه تکان دادن شدید، می‌تواند عواقب بسیار جدی و خطرناکی داشته باشد. این عمل که به عنوان سندرم تکان‌دادن نوزاد (Shaken Baby Syndrome یا SBS) شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید مغزی و حتی مرگ نوزاد شود. در اینجا به بررسی علل، عواقب و راه‌های جلوگیری از این مشکل پرداخته شده است.

علل تکان دادن نوزاد

• خستگی و استرس: والدین یا مراقبان نوزاد ممکن است به دلیل خستگی، استرس یا ناتوانی در آرام کردن نوزاد، او را به شدت تکان دهند.
• فقدان آگاهی: برخی از افراد از خطرات شدید تکان دادن نوزاد آگاه نیستند و ممکن است به طور ناخواسته این کار را انجام دهند.

عواقب تکان دادن نوزاد

1. آسیب مغزی:

   • خونریزی مغزی: تکان دادن شدید می‌تواند باعث خونریزی داخل مغزی شود که ممکن است منجر به آسیب‌های جدی و دائمی شود.
   • ادم مغزی: تورم مغز که می‌تواند عملکرد مغز را مختل کرده و منجر به مشکلات عصبی شود.

2. آسیب به نخاع:

   • آسیب نخاعی: تکان دادن نوزاد می‌تواند باعث آسیب به نخاع شود که ممکن است منجر به فلج یا مشکلات عصبی دیگر شود.

3. آسیب چشمی:

   • خونریزی شبکیه: تکان دادن شدید می‌تواند باعث خونریزی در شبکیه چشم شود که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.

4. مشکلات جسمانی و ذهنی طولانی‌مدت:

   • ناتوانی‌های ذهنی: آسیب مغزی ناشی از تکان دادن می‌تواند منجر به ناتوانی‌های یادگیری، مشکلات توجه و دیگر مشکلات ذهنی شود.
   • مشکلات حرکتی: آسیب به مغز و نخاع می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی و هماهنگی شود.

راه‌های جلوگیری از تکان دادن نوزاد

1. آگاهی و آموزش:

   • آموزش والدین و مراقبان: آگاهی دادن به والدین و مراقبان درباره خطرات تکان دادن نوزاد و روش‌های ایمن برای آرام کردن نوزاد.
   • برنامه‌های آموزشی: شرکت در کلاس‌ها و برنامه‌های آموزشی که به والدین و مراقبان روش‌های صحیح نگهداری و آرام کردن نوزاد را آموزش می‌دهد.

2. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی:

   • تکان دادن ملایم: استفاده از تکان دادن ملایم و ایمن نوزاد در آغوش یا با استفاده از صندلی‌های نوسانی.
   • پیاده‌روی: پیاده‌روی با نوزاد در آغوش یا در کالسکه می‌تواند به آرام شدن او کمک کند.
   • موسیقی ملایم: پخش موسیقی آرام و ملایم یا لالایی خواندن برای نوزاد.

3. درخواست کمک:

   • درخواست کمک از دیگران: در مواقعی که والدین یا مراقبان احساس خستگی یا استرس شدید می‌کنند، می‌توانند از اعضای خانواده یا دوستان درخواست کمک کنند.
   • مراجعه به مشاور: در صورت نیاز، مراجعه به مشاوران روانشناسی برای مدیریت استرس و یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی.

4. استفاده از محیط آرام:

   • ایجاد محیط آرام: ایجاد محیطی آرام و کم‌صدا برای نوزاد می‌تواند به کاهش تحریک‌پذیری و بی‌قراری او کمک کند.

از سر كودک به خوبی حمایت كنید. به هر كسی كه می خواهد از كودك مراقبت كند،آموزش دهید به خصوص به مراقب كودك بیاموزید چگونه از سر كودك هنگام در آغوش گرفتن ، بازی كردن و جابجا كردن وی حمایت كند ...

 تکان دادن نوزدان برای آرام کردن گریه آنها، می‌تواند آسیب‌های مغزی متعددی را ایجاد کند بدون آنکه نشانه ظاهری در آنها مشاهده شود.

 چنانچه والدین یا پرستار به علت گریه مداوم نوزاد پی‌نبرند، ممکن است به سرعت وارد عمل شوند و تکان دادن نوزاد را آغاز کنند که این امر سبب آسیب مغزی در نوزاد و در نتیجه باز ایستادن نوزاد از گریه می‌شود.

هرچند میزان آسیب مغزی به تکرار، شدت و استمرار تکان دادن نوزادان وابسته است اما آسیب‌های کوچکی چون زودرنجی، رخوت و بیحالی، تشنج، استفراغ یا بی‌اشتهایی و دیگر آسیب‌های جدی‌تر مانند آسیب چشمی یا شکستگی استخوان از عوارض تکان دادن نوزاد محسوب میشود.

بیشتر قربانیان این مشکلات شیرخواران زیر 2 سال هستند و آسیب‌پذیرترین آنها نیز شامل نوزادان نارس، نوزدان کم وزن، نوزدان مبتلا به کولیک مفرط، نوزدان معلول، دو قلوها و فرزندخوانده‌ها هستند که البته پدران بیش از مادران در بروز این آسیب‌ها نقش دارند. علائم این سندرم چیست؟

آمارها نشان می دهد که ۵ تا۱۰% این کودکان کاملاً بهبود می یابند. میزان آسیب دیدگی مغز بستگی به مقدار و مدت تکان دادن و نیرویی که به کار برده می شود دارد بنابراین علائم از خفیف تا شدید متغیر است.

در مواردآسیب متوسط تا شدید باشد سه ضایعه عمده مشاهده می شود:
 1- هماتوم ساب دورال (جمع شدن لخته خون بین مغز و جمجمه)

2- ادم مغزی (ورم مغز)

3- خونریزی در شبکیه (خونریزی در پرده خلفی چشم)

 4- ادم کنترل نشده مغزی اغلب منجر به مرگ می شود.

 5- خونریزی ته چشم نیز در اكثر موارد منجر به از دست دادن دید به طور کامل یا جزیی می گردد.

6- تجمع لخته خون بین مغز و استخوان سر نیاز به جراحی و تخلیه دارد.

علائم سندرم خفیف شامل موارد زیر است
1- تهوع و استفراغ
2- خواب آلودگی
3- تحریک پذیری
4- اختلالات بلع و تغذیه
5- از دست دادن جزئی دید
6- تغییرات شخصیتی و رفتاری
7- ناتوانی در یادگیری
8- اختلالات تشنجی
9- تاخیر در نمو کودک

علائم سندرم متوسط و شدید شامل موارد زیر است
* تشنج/تكرار شونده
* غییر سطح هوشیاری و نهایتاً اغماء
* مشکلات تنفسی
* خواب آلودگی شدید
* فلج های مختلف
* شكستگی های مختلف
* مرگ

چه كسی و چرا كودك را تكان می دهد:
اغلب مردان این عمل را مرتكب می شوند، این افراد در اوایل دهه سوم زندگی بوده و به عنوان پدر یا به عناوینی دیگر با كودك در تماس هستند. زنانی كه این عمل را انجام می دهند معمولاً پرستار یا مراقب كودك می باشند. اما مهم است به خاطر داشته باشیم هر فردی كه با یك كودك ناآرام مواجه شود چون کمبود خواب دارد و یا تحت عوامل استرس زای بیرونی است میتواند خطر آفرین باشد.

گریه تنها راهی است که کودک به وسیله آن می تواند به ما بگوید به چیزی مانند غذا، تعویض كهنه یا بغل كردن احتیاج دارد. گریه صدای ناخوشایندی است و باید هم باشد چرا كه اگر خوشایند بود نادیده گرفته شده و به نیازهای كودك پاسخ داده نمی شد. یك مادر بی تجربه وقتی نتواند بر گریه مداوم كودك كه گاهی ۳ تا ۴ ساعت طول می كشد تحمل کند، عصبانی شده و برای ساكت كردن وی اقدام به تكان دادن و حتی آزار رساندن به او می كند.

برای پیشگیری از ضایعات SBS چه كارهایی ضرورت دارد:
 به هیچ عنوان یك شیرخوار یا طفل كوچك را تكان ندهید.

همیشه از سر كودك به نحو مناسب حمایت كنید. به هر كسی كه می خواهد از كودك مراقبت كند،آموزش دهید به خصوص به مراقب كودك بیاموزید چگونه از سر كودك هنگام نگه داشتن، بازی كردن و جابجا كردن وی حمایت كند.

مطمئن شوید افرادی كه با كودك سرو كار دارند از خطرات تكان دادن كودك اطلاع داشته باشند. این افراد می توانند والدین، پدر بزرگ، مادر بزرگ، كودكان دیگر، دوستان و سایر خویشاوندان باشند.

پیش از به وجود آمدن این مشکل راه حلی برای غلبه بر عصبانیت خود بیابید.

نکات پایانی

تکان دادن نوزاد به شدت خطرناک است و می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. آگاهی والدین و مراقبان از خطرات تکان دادن نوزاد و استفاده از روش‌های ایمن برای آرام کردن او می‌تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند. در صورت احساس خستگی یا استرس شدید، درخواست کمک از دیگران و مراجعه به مشاوران متخصص می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر با چالش‌های مراقبت از نوزاد کنار بیایند.