دلایل و درمان کم خونی:

کم‌خونی (آنمی) یکی از مشکلات شایع در کودکان است که می‌تواند تأثیرات منفی بر رشد و توسعه آن‌ها داشته باشد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز یا میزان هموگلوبین در خون کاهش یابد، که منجر به کاهش ظرفیت حمل اکسیژن به بافت‌های بدن می‌شود. در ادامه به بررسی دلایل و درمان کم‌خونی در کودکان پرداخته شده است.

دلایل کم‌خونی در کودکان

1. کم‌خونی ناشی از فقر آهن:

   • علت: عدم مصرف کافی آهن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آهن، یا از دست دادن خون (مانند خونریزی‌های مزمن یا شدید).
   • ویژگی‌ها: شایع‌ترین نوع کم‌خونی در کودکان، معمولاً به دلیل مصرف ناکافی غذاهای غنی از آهن یا مشکلات جذب آهن.

2. کم‌خونی ناشی از فقر ویتامین:

   • علت: کمبود ویتامین‌های B12 و فولیک اسید در رژیم غذایی.
   • ویژگی‌ها: این نوع کم‌خونی می‌تواند به دلیل مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی این ویتامین‌ها یا مشکلات جذب آن‌ها باشد.

3. کم‌خونی همولیتیک:

   • علت: تخریب زودهنگام گلبول‌های قرمز به دلیل بیماری‌های ژنتیکی، عفونت‌ها، یا مشکلات ایمنی.
   • ویژگی‌ها: ممکن است با زردی (یرقان) و افزایش بیلی‌روبین همراه باشد.

4. کم‌خونی ناشی از بیماری‌های مزمن:

   • علت: بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های التهابی، نارسایی کلیه، یا سرطان.
   • ویژگی‌ها: این نوع کم‌خونی معمولاً به دلیل تأثیر بیماری‌های مزمن بر تولید و بقای گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد.

5. کم‌خونی آپلاستیک:

   • علت: نارسایی مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز، که می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، عفونت‌ها، داروها، یا مواد شیمیایی باشد.
   • ویژگی‌ها: کاهش تولید تمام سلول‌های خونی (پان‌سیتوپنی).

علائم کم‌خونی در کودکان

علائم کم‌خونی ممکن است بسته به شدت و علت بیماری متفاوت باشد، اما علائم شایع شامل:

• خستگی و ضعف عمومی
• پوست رنگ‌پریده یا زرد
• تنگی نفس یا نفس‌تنگی در هنگام فعالیت
• کاهش اشتها
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• سرگیجه یا سردرد
• دست‌ها و پاهای سرد
• تحریک‌پذیری یا تغییرات رفتاری

تشخیص کم‌خونی در کودکان

1. آزمایش کامل خون (CBC):

   • بررسی تعداد گلبول‌های قرمز، سطح هموگلوبین و هماتوکریت.
   • بررسی شاخص‌های گلبول‌های قرمز مانند MCV (میانگین حجم گلبول قرمز) و MCH (میانگین هموگلوبین گلبول قرمز).

2. آزمایش‌های آهن:

   • سنجش سطح سرمی آهن، فریتین و توانایی پیوند آهن (TIBC).

3. آزمایش‌های ویتامین:

   • سنجش سطح ویتامین B12 و فولیک اسید.

4. آزمایش‌های تخصصی:

   • آزمایش‌های همولیز (تخریب گلبول‌های قرمز)، بررسی مغز استخوان، آزمایش‌های ژنتیکی.

درمان کم‌خونی در کودکان

درمان کم‌خونی بسته به علت و شدت بیماری متفاوت است:

1. کم‌خونی ناشی از فقر آهن:

   • درمان: مکمل‌های آهن (خوراکی یا تزریقی)، تغییرات رژیم غذایی برای افزایش مصرف آهن (گوشت قرمز، سبزیجات برگ سبز، حبوبات).

2. کم‌خونی ناشی از فقر ویتامین:

   • درمان: مکمل‌های ویتامین B12 و فولیک اسید، تغییرات رژیم غذایی برای افزایش مصرف ویتامین‌ها (گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، سبزیجات).

3. کم‌خونی همولیتیک:

   • درمان: داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، درمان عفونت‌ها، تغییرات در داروهای مصرفی، انتقال خون در موارد شدید.

4. کم‌خونی ناشی از بیماری‌های مزمن:

   • درمان: درمان بیماری زمینه‌ای، استفاده از داروهای محرک تولید گلبول قرمز (اریتروپویتین)، انتقال خون در موارد شدید.

5. کم‌خونی آپلاستیک:

   • درمان: درمان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، پیوند مغز استخوان، انتقال خون.

آیا کم خونی در شیرخواران شایع است؟

بله، بروز کم خونی در شیرخواران شایع است و بیش از ۴۰ درصد کودکان ممکن است کم خون باشد .درصدی از کودکان دچار کم خونی طبیعی اند

منظور از کم خونی طبیعی :

وزن کودکان در ۳ ماهگی به طور طبیعی دو برابر می شود ودچار کم خونی طبیعی میشوند

نكته: اگر کم خونی شدید و از حد استانداردی که خود پزشک می داند، کمتر نباشد، نیازی به تجویز دارو نیست اما وقتی پزشک برای شیر خوار قطره آهن تجویز کرد، لازم است این قطره حتما به شیرخوار داده شود.

دلایل شیوع کم خونی بین شیرخواران :

دکتر فرهت میگوید گاهی کودک تغذیه خوبی ندارد و گاهی هم خود مادر دچار کم خونی است. در برخی موارد نیز در بدو تولد به دلیل آنکه جنین بالا تر از شکم مادر قرار می گیرد، ممکن است مقداری خون از طریق بندناف به جفت منتقل شود که این خود احتمال کم خونی در کودک را بالا می برد. کم خونی در نوزادان کم وزن و نارس هم بسیار شایع است.

فهميدن كم خوني در نوزاد

بهتر است تمام شیرخواران ۶ تا 24 ماهگی از نظر کم خونی به وسیله پزشک مورد ارزیابی قرار گیرند. با یک آزمایش ساده خون می توان فهمید شیرخوار فقرآهن دارد.

آیا کم خونی ناشی از فقرآهن علائم ظاهری خاصی دارد ؟

بروز اختلال در وزن گیری، عدم تحمل خوراکی ها، کم شیرخوردن، اختلال در خواب، بی قراری مداوم، بدخلقی و...

اگر مادری به این علائم بی تفاوت باشد یا در دادن قطره آهن بي توجهي کند، چه مشکلاتی سلامت کودک را تهدید می کند؟

آهن برای بسیاری از فعالیت های حیاتی سلول ضروری است. اگر آهن بدن کم باشد تمام مسائل مربوط به بالا رفتن هوش و بهتر شدن خواب، اشتها و رفتار کودک اختلال پیدا می کند.

آيا هم کودکانی که شیرمادر می خورند، نیاز به مصرف قطره آهن دارند و هم شیرخوارانی که از شیرخشک های غنی شده با آهن تغذیه می کنند؟

درست است. شیرمادر اگرچه آهن کمتری در مقایسه با شیرخشک های غنی شده با آهن دارد، ولی میزان جذب آهن آن بهتر است. با وجود این شیرخواران شیرمادر خوار باید حتما قطره آهن مصرف کنند. اگر شیرخوارانی که شیرخشک های غنی شده با آهن می خورند نیز در وزن گیری دچار مشکل هستند، باید به آن ها قطره آهن داده شود.

نیاز روزانه شیرخواران به قطره آهن
دو برابر وزنشان10-15 قطره

قطره آهن تا چه سنی باید به آن ها داده شود؟

حداقل تا ۲ سالگی بايد ادامه یابد. بعد از آن نیز به کودکانی که در سن مدرسه هستند، حداقل باید هفته ای دو بار قرص آهن داد. از آنجا که دختر ها وقتی به سن بلوغ می رسند با شروع عادت ماهانه نیازشان به آهن بیشتر می شود، به مصرف بیشتر قرص آهن نیاز دارند.

مشكلات دادن بيش از حد قطره آهن:

بالا بردن دوز آهن از آنجا که بدن ذخایر آهن زیادی دارد، در مقاطع چند ماهه مشکل نگران کننده ای ایجاد نمیکند اما پایین آوردن آن باعث اتمام ذخایر آهن کودک می شود و علائم کم خونی بروز می دهند.

آیا در کنار دادن قطره آهن می توان با تغذیه نیز ذخایر آهن را غنی کرد؟

میتوان مواد غذایی مثل سبزی ایی با برگ تیره، حبوبات و گوشت غنی از آهن هستند و از ۶ ماهگی به بعد دادن آن ا به صورت سوپ به کودک توصیه می شود.

آیا مصرف این مواد به وسیله مادر، به غنی شدن شیر او از نظر آهن و غنی کردن ذخایر آهن شیرخوار کمک می کند؟

خير، بچه مقدار ثابتی آهن از شیر می گیرد و مادری هم که کم خونی دارد، مقدار آهن شیرش همیشه کافی است مگر آن که کم خونی خیلی شدید باشد که فقط در این صورت آهن شیرش کم می شود.

نتیجه‌گیری

کم‌خونی در کودکان می‌تواند تأثیرات جدی بر رشد و توسعه آن‌ها داشته باشد. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان این بیماری را مدیریت کرد و از عوارض جدی جلوگیری نمود. مراجعه به پزشک برای تشخیص و مشاوره درمانی ضروری است. همچنین، رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف مکمل‌های لازم می‌تواند به بهبود وضعیت کم‌خونی در کودکان کمک کند.