توصیه های تغذیه ای برای کودکان بیمار:

 

دکتر فرهت میگوید:
در دوران بیماری به دلیل بی اشتهائی کودک، از دست دادن مقداری غذا و انرژی ( در تب، اسهال، استفراغ ) و افزایش نیاز کودک جهت مقابله با عوامل عفونی و خارجی، کاهش وزن( توقف یا تاخیر رشد ) در کودک دیده می شود. این در حالی است که در این زمان نیاز به مواد غذایی بیشتر می شود. می توان در دوران بیماری با رعایت نکات بهداشتی ، تغذیـــــه ای و روانشناختی این کاهش وزن را به حداقل رسانید.

توصیه های تغذیه ای برای کودکان بیمار:

* قبل از دادن غذا به کودک باید دستها و صورت او شسته شود زیرا به کودک احساس آرامش می دهد.

وقتی کودک خواب آلود است به او غذا داده نشود.

*غذا دادن به کودک بیمار مشکل و خسته کننده است و مادر باید با صبر و حوصله بیشتری به کودک غذا بدهد.

*ازغذاهای مورد علاقه کودک در زمان سلامتی، به او بیشتر داده شود.

*غذاهایی که نرم هستند و خوردن آنها نیاز به جویدن زیاد ندارد به کودک بدهید ( مانند سوپ یا پوره و فرنی )

*برای نرم کردن غذا، کمی کره یا روغن مایع و یا شیر به غذای کودک اضافه شود.

 *غذا به دفعات بیشتر و با حجم کمتر به کودک داده شود.

* حتی اگر کودک مقدار کمی غذا بخورد بهتر از آن است که چیزی نخورد.

*در صورت گرفتگی بینی ، ابتدا بینی را تمیز کرده وبعد غذا داده شود.

*کودک را مجبور به خوردن غذا نکنید چون ممکن است باعث تهوع در کودک شود یا غذا وارد مجاری تنفسی او گردد.

*در بیماریهای تب دار، بعد از اثر داروی تب بر و کاهش نسبی تب، غذا به کودک داده شود.

*تداوم شیردهی به مادران کودکان شیرخوار تاکید می شود. ضمنا مصرف شیر در کودک تب دار هیچ منعی ندارد.

*کودک بیمار نیاز به پرهیز غذایی شدید ندارد.

 

تغذیه کودک مبتلا به اسهال :

 وقتی کودک مبتلا به اسهال می شود میزان و دفعات اجابت مزاج افزایش می یابد. بخصوص دفع آب، سدیم و پتاسیم بدن بسیار زیاد می شود. بنابراین برای جلوگیری از خطر کم آبی و مرگ کودکان باید سریعاً دریافت آب و غذا را در کودکان بیشتر نماییم.

بر خلاف تصور بعضی مردم، غذا خوردن برای کودک مبتلا به اسهال ضرری ندارد و اگر غذا به مقدار کم و در دفعات زیاد به کودک داده شود به هر حال مقداری از آن جذب می شود و کم کم دفعات اجابت مزاج او کمتر خواهد شد.

 

توجه :

 

1-   به کودک بیشتر از معمول مایعات داده شود :

 علاوه بر ا- ار– اس(ORS (مایعاتی نظیر سوپ، دوغ، آب و 000 را می توان به کودک داد . با اضافه کردن کمی نمک تاثیر این مایعات غذایی در پیشگیری از کم آبی افزایش می یابد .باید تغذیه با این مایعات بر اساس تمایل کودک و تا قطع اسهال ادامه یابد.

2-به کودک بیشتر از معمول غذا داده شود:

اگر کودک شیرمادرخوار است تعداد دفعات شیردهی افزایش یابد واگر کودک شیرمادر خوار نیست شیرمورد مصرف به او داده شود.

در کودکان بزرگتر از 6 ماه باید علاوه بر شیرمادر از غذاهایی مثل ماست، زرده تخم مرغ، غلات و سایر غذاهای نشاسته ای، گوشت، ماهی، حبوبات، (عدس و ماش و ...) و سبزیها ( با توجه به سن کودک ) استفاده و به هر وعده غذای کودک یک قاشق مرباخوری روغن مایع اضافه کرده و کودک را به خوردن حداقل 6 وعده غذا در روز تشویق نمود.

3-برای اطمینان از دریافت ویتامین ها و املاح توصیه می شود در طبخ سوپ از انواع سبزیجات سبز و زرد استفاده شود.

 4- غذاهای کودک باید تازه و خوب پخته شده باشد.

5- به کودک انواع نوشیدنی های صنعتی مثل آبمیوه صنعتی ( ساندیس ) ونوشابه ندهید چون اسهال کودک بدتر می شود.

6- در صورت مشاهده استفراغ بعد از خوردن ORS و یا غذاهای مایع باید به کودک آهسته تر و به میزان کمتر و تعداد دفعات بیشتری غذا داده شود.

8- بعد ازقطع اسهال غذاهای توصیه شده نیز ادامه یابد و تا دو هفته بعد از بهبود بیماری در کودکان بالای 6 ماه به کودک روزانه یک وعده غذای اضافی داده شود. اگر اسهال کودک از نوع اسهال پایدار باشد ( 14 روز و یا بیشتر طول کشیده باشد ) بعد از بهبودی کودک حداقل روزانه یک وعده غذای اضافی تا یک ماه بعد از قطع اسهال داده شود.

9-در دوره بیماری همواره کودک را تشویق به خوردن نمایید.

 

تغذيه كودك مبتلا به عفونت حاد تنفسي :

*برای کودکان  زير 6 ماه،  افزايش تغذيه با شير مادر توصیه می شود.

*به کودکان بزرگتر از شش ماه غذاهایی داده شود که نسبت به حجم آن از بالاترین میزان کالری و مواد غذایی برخوردار باشد. براساس سن کودک این غذاها باید مخلوطی از غلات، حبوبات، گوشت، مرغ باشد و برای مقوی تر شدن آنها می توان كمي روغن مايع يا كره به آن اضافه کرد.

*فرآورده‌هاي لبني و تخم مرغ نیز مناسبند. ( سفیده تخم مرغ به کودک زیر یک سال داده نشود.)

*باید کودک را ترغیب کرد تا جائی که میل دارد غذا بخورد.

*دادن مايعات غذايي گرم نظير سوپ به کودکان مبتلا به سرماخوردگی و سرفه به بهبود علائم بیماری و جبران آب از دست رفته از طریق تب کمک می کند.

*قبل از تغذيه کودک تميز نمودن بيني از ترشحات توصیه می شود.

*دادن مقداري عسل با چاي ولرم به بهبود حال کودک دچار عفونت تنفسی و سرفه کمک می کند. (البته دادن عسل به کودکان زیر يكسال توصیه نمی شود.)

 

تغذیه کودک مبتلا به تهوع واستفراغ :

*به مدت 4 تا 6 ساعت دادن غذا را قطع کنید ولی هر 10 دقیقه حدود 2 قاشق چای خوری مایعات به کودک داده شود.

*اگر بعد از 4 تا 6 ساعت استفراغ کودک متوقف شد،2 قاشق غذاخوری شیر یا پوره نسبتاً رقیق به کودک بدهید.

*در صورتیکه کودک بعد از مصرف پوره یا شیر استفراغ نکرد مجدداً بعد از دو ساعت همان مقدار شیر یا پوره رقیق را به کودک بدهید و کم کم به مقدار و غلظت غذا اضافه کنید.

*در صورتی که کودک مجدداً استفراغ کرد تغذیه کودک را با همان مقدار یعنی 2 قاشق چای خوری مایعات شروع کنید.

*اگر کودک بعد از مصرف هر بار غذا استفراغ کند و نشانه هایی از کم آبی در کودک دیده شود باید سریعاً به مراکز بهداشتی – درمانی مراجعه کرد.

*اگر استفراغ به دنبال سرفه زیاد، باشد ( مثلاً کودک سرماخورده به دنبال سرفه شدید استفراغ می کند ) مادر باید کم کم به او در حالت نشسته غذا بدهد و کودک بعد ازغذا مدتی به حالت نشسته باشد.

 

تغذیه کودک تب دار:

 

تب باعث می شود اشتهای کودک کمتر شود.در این موقع توصیه های زیر مفید است:

*در کودکان زیر 6 ماه تغذیه با شیرمادرو یا شیرمصنوعی ( در شیرخوارانی که شیرمادر خوار نیستند ) مانند گذشته ادامه یابد.

*در کودکان بالای 6 ماه تغذیه با شیرمادر همراه با غذاهای رقیق مانند سوپ و... ادامه یابد.

*تعداد دفعات تغذیه (حتی با حجم کم ) جهت جبران کاهش اشتهای کودک افزایش یابد.

 

تغذیه کودک پس از بیماری:

بر خلاف دوران بیماری که کودک بی اشتهاست، در دوران پس از بیماری به طور واضح اشتهای کودک بیشتر می شود. این زمان بهترین فرصت برای جبران وزن از دست رفته کودک در دوران بیماری است. باید حتماً از این فرصت استفاده کنید و 2 پیام زیر را به خاطر داشته باشید :

*تعداد وعده های غذایی کودک بیشتر شود. (دادن دو وعده غذای اضافی و پر انرژی به کودک بسیار ضروری است)

*غذای کودک را نسبت به قبل مقوی و مغذی تر نمایید.

 

روش مقوی ومغذی کردن غذای کودک:

*منظور از مقوی کردن غذای کودک این است که انرژی غذای کودک بیشتر شود به خصوص کودکانی که دچار اختلال رشد شده اند باید انرژی بیشتری به بدنشان برسد.

*منظور از مغذی کردن غذای کودک این است که املاح، ویتامینها، وپروتئینهای غذای کودک بیشتر شود.

جهت مقوی کردن غذای کودک می توان از آرد و روغن مایع استفاده کرد مثلا 2 قاشق مرباخوری روغن مایع به هر وعده غذای کودک اضافه نمود.

 

برای مغذی کردن غذای کودک ( افزایش املاح، ویتامینها، وپروتئینها ) می توان اقدامات زیر را انجام داد:

*حتی الامکان مقداری گوشت ( مانند گوشت مرغ، ماهی، گوسفند و...) به صورت تکه ای یا چرخ کرده به غذای کودک اضافه نمایید.

*از مخلوط آرد، غلات و حبوبات تفت داده شده یا جوانه زده شده آنها در غذای کودک استفاده کنید.

مقداری شیر به سوپ یا پوره کودک اضافه نمایید.

*در غذای کودک از نخود و لوبیا، عدس، ماش (بعد از 9 ماهگی) که خوب پخته و له شده باشد، استفاده کنید.

*برای کودک سوپ یا کته همراه با گوشت و استخوان مثل ران مرغ یا ماهیچه گوسفند تهیه نمایید یا تعدادی قلم گوسفند یا گوساله را خوب به طور جداگانه بپزید. عصاره آنرا برای مدت 3 روز در یخچال و 2 ماه در فریزر می توان نگهداری نمود. به هر وعده غذای کودک 2 قاشق غذاخوری از این عصاره اضافه نمائید.

*از انواع مغزها مثل گردو، بادام و... به صورت پودر شده در غذای کودک استفاده کنید.

*افزودن تخم مرغ به غذای کودک، مثلاً می توان تخم مرغ آبپز ( برای کودکان زیر یکسال فقط زرده ) را داخل پوره سیب زمینی و یا سوپ کودک بعد از طبخ رنده کرد.

*همچنین می توانید کمی آرد، شیر وکره با هم مخلوط کرده به سوپ کودک اضافه نمایید.

*از یازده ماهگی می توانید کمی خامه پاستوریزه به سوپ کودک اضافه کنید.