بیشتر والدین در شش ماهه اول زندگی فرزند خود، منتظر درآمدن دندان های او هستند که این انتظار گاهی با نگرانی های فراوانی همراه می‌شود. برخی تصور میکنند اگر دندان کودک دیرتر درآید تاخیر در رشد یا تکامل او خواهد بود. برخی فکر میکنند درهنگام بیرون زدن دندان، کودک مبتلا به تب، سرماخوردگی، اسهال و استفراغ شده که سبب بروز مشکلات مراقبتی و درمانی می‌شود.
با در نظر گرفتن اینکه این نگرانی بی مورد و نادرست است به نکات زیر توجه کنید:
- زمان دندان درآوردن بسیار متغیر است، دندان‌های شیری کودک ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند و یا در آخرین روزهای سال اول ظاهر شوند. دیر یا زود درآمدن دندانها و تعدادشان هیچ ارتباطی با رشد و تکامل شیرخواران ندارد.
- شیرخوار تا یک سالگی باید حداقل یک یا دو دندان داشته باشد، اگر در پایان سال اول هنوز دندانی نداشت با پزشک مشورت کنید.
- برای پیشگیری از نرمی استخوان تغذیهای (راشتیسم) ، توصیه شده که شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه میشوند روزانه 200 واحد ویتامین دی (V) با نظر پزشک از طریق قطره های ویتامین موجود در بازار دریافت کنند.
- استفاده از شیشه و پستانک و به ویژه تغذیه مصنوعی (شیر خشک) به سهولت به دندان‌های شیرخوار آسیب میزند، پس بهتر است از آنها استفاده نشود.
- بیرون زدن دندانها با اسهال یا سرماخوردگی همراه نیست و هیچ ارتباطی با هم ندارند. والدین نباید انتظار این بیماری را در هنگام دندان درآوردن کودک خود داشته باشند.
زمان و ترتیب رویش دندان‌های شیری
زمان طبیعی برای شروع رویش دندان شیری در اکثر کودکان بین 4 تا 7 ماهگی می‌باشد. البته زمان رویش، در همه کودکان یکسان نمی‌باشد. ممکن است در بعضی کودکان زودتر از این زمان (3 ماهگی) و یا دیرتر از این زمان (پس از یک سالگی) اتفاق افتد که این موضوع امری کاملا طبیعی می‌باشد.
معمولا اولین دندان شیری رویش یافته دندان پیشین میانی فک پایین می‌باشد. رویش دندان‌های شیری معمولا تا پایان سه سالگی کامل می‌شود و در این سن کودک 20 دندان شیری رویش یافته دارد. گرچه زمان رویش متفاوت می‌باشد ولی ترتیب رویش دندان‌های شیری معمولا به صورت زیر است:
1- دو دندان پیشین میانی فک پایین معمولا اولین دندان رویش یافته می‌باشند و عموما بین 6 تا 10 ماهگی اتفاق می‌افتد.
2- رویش دو دندان پیشین میانی فک بالا که معمولا بین 8 تا 13 ماهگی اتفاق می‌افتد.
3- سپس دندان‌های پیشین کناری فک بالا و پایین معمولا بین 8 تا 16 ماهگی رویش می‌یابند که در بیشتر موارد دندان‌های فک پایین تمایل به رویش زودتر دارند.
4- دندان‌های آسیاب اول شیری فک پایین و بالا معمولا بین سن 13 تا 19 ماهگی رویش می‌یابند.
5- دندان‌های نیش شیری فک بالا و پایین معمولا بین سن 16 تا 23 ماهگی رویش می‌یابند.
6- و نهایتا دندان‌های آسیاب دوم شیری بین سن 25 تا 33 ماهگی رویش می‌یابند.
اعمالی که هنگام رویش دندان باید از آن ها پرهیز کرد عبارتند از:
- از محصولات بی حسی دندان دوری کنید، هنگام رویش دندان کودک از هرگونه مالیدن ژل های بی حسی و الکل برروی لثه کودک پرهیز کنید زیرا سبب بی حسی گلو شده و بلع او را دشوار می کند. همچنین ممکن است کودک را در معرض خطر کاهش اکسیژن در خون قرار دهد.
- از استفاده هرگونه ژل های گیاهی یا هومیوپاتی پرهیز کنید زیرا مواد تشکیل دهنده آن ها ممکن است سبب مشکلات قلبی و خواب آلودگی شود .
- پماد های موضعی موثر نیستند زیرا هنگامی که کودک شیر می خورد آن را شستشو می دهد.
- استفاده از لثه گیر کودک را فراموش کنید. هیچ مدرکی مبنی بر آنکه لثه گیر درد لثه کودک را تسکین می دهد وجود ندارد از طرفی نیز می تواند یک خطر خفگی بالقوه داشته باشد.
- از مالیدن روغن گل میخک بر لثه کودک خودداری کنید زیرا سبب سوزش لثه ها می شود.
پروسه رویش دندان کودک یکی از طولانی ترین و دردناک ترین مرحله رشد زندگی یک کودک محسوب می شود. به عنوان والدین باید صبور باشید تا این پروسه به پایان برسد.