اهمیت ارتباط مادر و پدر و محیط با کودک و رشد مغز

پس از تولد، تعداد سلول های مغز نوزاد در حدود 200 بیلیون می باشند. این سلول ها از نظر ساختمانی کامل نیستند و ارتباطی بین آنها وجود ندارد. هر چه از سن کودک می گذرد و هر چه مادر و پدر با کودک صحبت می کنند و رابطه برقرار می نمایند، سلول های مغز کودک از نظر ساختمانی کامل می گردد، یعنی اطراف سلول ها غلاف میلین تشکیل می گردد و در نتیجه ارتباط بین سلول ها برقرار می شود.

اگر این ارتباط برقرار نگردد، سلول هایی که تکامل پیدا نکرده اند از بین می روند، به طوری که ممکن است در سال اول تولد کودک، 80 بیلیون سلول از 200 بیلیون سلول مغز او از بین برود. اگر ارتباط صحیح و مناسبی بین پدر و مادر و اطرافیان با کودک برقرار گردد و کودک تجربه هایی به دست آورد و از طرفی تغذیۀ کافی و کامل داشته باشد، سلول های مغز او بیشتر و از نظر هوش و درک و احساسات، قوی تر می گردد.

مصرف موادّ محرّک مغز ( چای، قهوه و نوشابه های گازدار ) و اثر آنها روی مغز

تحقیقات متعدد نشان داده است که چای، قهوه و نوشابه های گازدار موجب تحریک مغز می گردد، بنابراین به کودکان و نوجوانان توصیه می شود مواقعی که مغز آنها باید بیدار و فعالیت بیشتری داشته باشد، مثل زمان امتحانات، از خوردن چای، قهوه و نوشابه های گازدار خودداری کنند تا مغز بتواند در حال آرامش کار خود را انجام دهد. به جای این مواد، باید مایعات سالم مخصوصاً آب میوۀ رقیق مصرف شود تا هم املاح و ویتامین ها به بدن و مغز آنها برسد و هم از تحریک مغز جلوگیری گردد.

نگرانی و اضطراب کودک از امتحانات

بعضی از والدین شکایت دارند که کودکشان قبل و در زمان امتحان دچار تشویش و اضطراب می گردد. پدر و مادر باید بدانند کمی اضطراب و نگرانی کمک کننده است تا کودک به فکر درس خواندن باشد، ولی اضطراب و استرس بیش از حد موجب کم شدن دقت و یادگیری او می گردد و صحیح نیست. پدر و مادر باید برای جلوگیری از اضطراب و استرس کودک خود به نکات زیر توجه کنند.

تندرستی او را حفظ کنید : هر شب باید طبق برنامه 8 ساعت تمام بخوابد. تغذیه او چه در زمان تحصیل و چه در زمان امتحان باید سالم و کافی باشد، مخصوصاً هر روز ناشتایی کامل به او بدهید بویژه در زمان امتحان مواد غذایی کافی در اختیار او قرار دهید تا انرژی کافی دریافت کند. از مصرف چای، نوشابه های گازدار مخصوصاً موقع امتحان خودداری کند.

اعتماد او را جلب کنید : توانایی های او را برایش بازگو کنید تا اعتماد و اطمینان در مورد امتحان به دست آورد.

کودک را تشویق و ترغیب کنید : در دوران تحصیل او را تشویق و ترغیب کنید تا بیشتر مطالعه کند و خودش را برای امتحان آماده سازد.

اثر تغذیه و رژیم غذایی پدر و مادر در رفتار و خلق و خوی آنها نسبت به کودک

همان طوری که خوردن بعضی از غذاها یا کمبود آنها در رفتار و خلق و خوی کودکان اثر دارد، مصرف یا کمبود بعضی از غذاها در خلق و خوی پدر و مادر نیز اثر دارد. موقعی که پدر یا مادر در برابر کودکی عصبانی می شوند باید از خود سؤال کنند آیا رفتار کودک نابجا و بد بوده است که مرا عصبانی و پرخاشگر کرده است یا بدن من از نظر غذایی و ویتامین ها دچار کمبود است و در نتیجه تحمل من کم شده است ؟ در چنین شرایطی مادر و پدر باید با توجه به اطلاعات زیر رژیم غذایی خود را بازنگری کنند و در صورت لزوم نیز با متخصص تغذیه مشورت کنند.

سروتونین : سروتونین یکی از مواد شیمیایی کلیدی مغز می باشد. اگر میزان این ماده در مغز طبیعی باشد، خلق و خو و خواب انسان خوب خواهد بود. اگر میزان سروتونین مغز مادر کم گردد، احساس افسردگی، تشویش، پرخاشگری و بی خوابی به او دست می دهد. برای ساخته شدن سروتونین در مغز به ماده ای به نام تریپتوفان نیاز است.

این ماده باید از راه غذا ( نان، ماکارونی و روغن ماهی ) وارد بدن گردد. برای ساخته شدن سروتونین غیر از تریپتوفان به ویتامین B₁، B₁₂ و اسید فولیک نیاز است. این مواد نیز در غذاهایی مانند موز، گوشت ماهی، سبزیجات، گوشت مرغ و گوساله وجود دارد.

اگر مادری به چنین مواد غذایی دسترسی نداشته باشد، دچار کمبود سروتونین مغز و در نتیجه دچار افسردگی یا اضطراب و کم خوابی می گردد. چنین مادرانی باید رژیم غذایی مناسب و متعادل داشته باشند یا این مواد باید به وسیله دارو به بدن برسد. بعضی از مادران نیز به علت اختلالات گوارشی یا سن بالا دچار اختلال در جذب ویتامین B₆ و B₁₂ می گردند. چنین مادرانی باید ویتامین های گروه B را به صورت دارو مصرف کنند تا افسردگی آنها برطرف و خواب آنها بهتر گردد.

توصیه به والدین در مورد تغذیۀ کودکان

ارتباط بسیار مهمی بین تغذیۀ کودکان و تندرستی آنها وجود دارد. مادرانی که برحسب سن کودکانشان غذاهای سالم و کافی برای آنها تهیه می کنند و به آنها می دهند و اجازه نمی دهند که غذاهای نامناسب بخورند کمتر دچار بیماری و حتی سرماخوردگی می شوند و کمتر به پزشک مراجعه می کنند و زمانی که درمان می شوند زودتر بهبود می یابند. چنین کودکانی از نظر یادگیری و تحصیل نیز بهتر از دیگران می باشند و مشکلاتی مانند اشکال در تحصیل یا مشکل بیش فعالی کمتر دارند.

اگر پدر و مادری در روز احساس خستگی می کند ممکن است شب قبل خواب آرام و کافی نداشته باشد یا تغذیه او کافی و مناسب نبوده است و در نتیجه گلوکز کافی به مغز او نرسد و احساس خستگی کند. بنابراین مادر باید با خوردن مواد غذایی کافی و رفتن بیرون از خانه و تغییر محیط خود اجازه دهد تا مغز بیدار و مواد شیمیایی مغز ساخته شود و قبل از خواب نیز حمام بگیرد تا بهتر بخوابد و رفتارش با کودکان با شادی و محبت باشد و روز بعد هم بتواند به کارهای شخصی و پرستاری کودک بپردازد. اگر مادر می خواهد با کودکان خود بدون عصبانیت و با آرامش رفتار کند باید رژیم غذایی کافی و مناسب داشته باشد.

صبحانه مادر : صبحانه مادر باید به مقدار کافی پروتئین داشته باشد. نانی که از تمام دانه های گندم تهیه شده باشد مصرف کند. خوردن نان سفید و شیرینی جات که با شکر تهیه شده و سریال های شیرین سبب می شود که قند خون مادر را ناگهان بالا ببرد و انسولین ترشح گردد و سپس قند خون مادر پائین افتد و در نتیجه مادر احساس خستگی و بی حالی کند و تحمل او نسبت به محیط و برخورد با کودکان خود کم گردد.

اگر مادر میل دارد می تواند همراه صبحانه خود مقداری میوه ( هر نوع که دوست دارد ) مصرف کند، زیرا قند میوه ها ( فرکتوز ) قند خون را ناگهان بالا نمی برد. اگر مادر همراه صبحانه خود یک عدد موز یا یک عدد سیب بخورد یا تعدادی آجیل ( مغز گردو، بادام و پسته ) بخورد تا تریپتوفان خون بالا برود بسیار کمک کننده است.

ناهار مادر : ناهار مادر باید از پروتئین کافی ( مواد گوشتی ) تهیه شده باشد تا تیروزین خون بالا رود و دوپامین در مغز به حد کافی وجود داشته باشد. غذای کافی و کامل سبب می شود که انرژی کافی در تمام روز در بدن مادر وجود داشته باشد. اگر ناهار از کربوهیدرات ها مانند برنج، ماکارونی و سیب زمینی تهیه شده باشد موجب بی حالی و خواب آلودگی در بعدازظهر می گردد.

خوردن بیسکوئیت های شیرین و شکلات به علت این که فرصتی برای غذا خوردن کافی وجود ندارد موجب بالا رفتن ناگهانی قند خون و پائین افتادن قند کمتر از حد طبیعی و سستی مادر می گردد، بنابراین مادر باید غذای کافی و مناسب در زمان کافی و مناسب مصرف کند.

شام مادر : برای شام غذایی که از کربوهیدرات های مرکب تهیه شده باشد( نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی ) مصرف کنید تا تریپتوفان را زیاد کند و در نتیجه سروتونین مغز بالا رود و خواب شب مادر و کودکان منظم و مرتب گردد. اگر سروتونین به حد کافی در مغز وجود داشته باشد موجب خواب آرام می گردد. بنابراین غذای شب مادر و کودکان باید پروتئین کم داشته باشد، زیرا پروتئین زیاد مغز مادر و کودکان را بیدار نگه می دارد.

مصرف مایعات : مادر فعال باید روزانه 6 لیوان آب ساده مصرف کند. خوردن آب سبب می شود که مواد زاید بدن که در نتیجه فعالیت در بدن به وجود می آید، از کلیه ها دفع گردد. اگر مواد زایدی که در بدن تولید می شود دفع نگردد مادر احساس خستگی و بی حالی می کند و نمی تواند وظایف خانه داری خود و پرستاری از کودکان را انجام دهد. اگر مادری احساس تشنگی کند، آب بدن او کم شده است، بنابراین همیشه مادر باید آب کافی بخورد که هیچ گاه احساس تشنگی نکند.

داروهای مکمل : هر مادری که باید از کودکان خود مواظبت و پرستاری نماید باید مطمئن شود که مواد غذایی مورد نیاز بدن خود را خوردن مواد غذایی مختلف و کافی و مناسب تأمین کرده است تا مغز او در تمام ساعات روز فعال باشد و شب را به آرامی بخوابد. اگر مادری احساس خستگی، بی حالی، بی تفاوتی و افسردگی می کند باید با نظر پزشک از ویتامین ها و املاح مکمل غذایی استفاده نماید.

تحقیقات نشان داده است که کمبود موادی مانند سلنیوم موجب تشویش، اضطراب و بی حالی مادران می گردد، استرس ها خود نیز موجب کمبود ریز مغذی ها و ویتامین ها می گردد. بنابراین مصرف مواد ریز مغذی ها و ویتامین ها در صورتی که در بدن مادر کم باشد موجب آرامش مادر و علاقه مندی به پرستاری کودکان می گردد.