تغذیه صحیح نوزاد و شیرخوار از تولد تا 6 ماهگی

شیرخواران در سال اول تولد، به سرعت رشد می کنند ( وزن شیرخوار در پایان سال اول سه برابر می شود و قد او پنجاه درصد افزایش می یابد ). پس از آن نیز رشد کودک با سرعت کمتر تا سن بلوغ ادامه می یابد. این رشد سریع، نیاز بیشتر کودک به مواد غذایی را توجیه می کند.

رشد سریع جسمی

با توجه به رشد سریع جسمی و تغییرات اعضای بدن مخصوصاً رشد مغز در سال اول تولد، اگر مواد غذایی کافی و کامل در اختیار نوزاد یا شیرخوار قرار نگیرد، دچار سوء تغذیه می گردد، که در این میان بویژه مغز او رشد نخواهد کرد و اثرات سوء غیرقابل جبرانی ( عقب افتادگی ذهنی ) به وجود می آید که در سال های بعد خود نمایی خواهد کرد.

نیازهای غذایی نوزادان و شیرخواران از تولد تا 6 ماهگی

انرژی ( کالری )

نیاز شیرخواران طبیعی به انرژی به نسبت وزن بدن، سه برابر افراد بزرگسال می باشد، علت آن زیاد بودن سوخت و ساز بدن و رشد سریع آنها در این دوران است. این انرژی معمولاً از مواد قندی و چربی به بدن می رسد، ولی هیچ یک از این دو بر دیگری مزیت ندارند.

اگر رژیم غذایی شیرخوار روزانه حاوی 5 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کربوهیدرات ( مواد قندی ) باشد به طوری که نوزاد دچار افت قند خون نشود، کافی است. همچنین شیرخواران به مقدار 5/0 تا 1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن خود چربی لازم دارند تا اسید لینولئیک مورد نیاز بدن آنها تأمین گردد.

اخیراً مشخص شده است که شیرخواران به چربی های اشباع نشده با چند باند مضاعف نیاز دارند. تحقیقات نشان داده است دقت بینایی و درک و شناخت شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می شوند و شیر آنها دارای این نوع چربی است، بیشتر از کودکانی است که از شیر غیر مادر تغذیه می شوند، زیرا مغز و شبکیه چشم شیرخواران به این نوع چربی نیاز دارد.

پروتئین

نیاز بدن شیرخواران به پروتئین در 6 ماه اول تولد، به علت رشد سریعشان بیشتر از کودکان بزرگتر است. از طرف دیگر شیرخواران به مقدار بیشتری از آمینواسیدهایی که برای رشد و تکامل بدن لازم است ( لوسین، ایزولوسین، والین، مِتیونین، فِنیل آلانین، تریپتوفان، لایزین، هیستیدین و سیستئین )، نیاز دارند.

شیر مادر دارای تمام آمینواسیدهایی است که برای رشد شیرخوار لازم است، به همین جهت شیر مادر، غذایی بسیار عالی و کامل است. البته مقدار کل پروتئین شیر مادر در حدود 1 گرم در هر 100 میلی لیتر می باشد، بنابراین شیرخوار باید حدود 200 میلی لیتر برای هر کیلوگرم وزن خود شیر بخورد، تا مقدار پروتئین لازم به بدنش برسد، ولی کیفیت بالا و هضم خوب شیر مادر، جبران کمبود آن را خواهد کرد و برای رشد مطلوب شیرخوار تا سن 6 ماهگی کافی است.

آب

نیاز شیرخواران طبیعی به آب حدود 75 تا 100 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 24 ساعت می باشد، زیرا سوخت و ساز بدن شیرخواران زیاد است و آب نسبتاً زیادی از کلیه، ریه و پوست را خود از دست می دهند. از طرفی هر چه سن شیرخوار کمتر باشد، به کمبود آب بدن حساس تر است، مخصوصاً اگر دچار استفراغ یا اسهال شده باشد.

بنابراین توصیه می شود آب بسشتری ( حدود 150 میلی لیتر برای هر کیلوگرم وزن در 24 ساعت ) در اختیار شیرخوار قرار داده شود، مخصوصاً اگر شیرخوار در هوای گرم قرار گرفته یا لباس زیادی به او پوشانده شده باشد.

اگر مادر شیر کافی داشته باشد یا شیرخوار با شیرخشک به طور صحیح تغذیه شود، آب کافی به بدن او می رسد، ولی بهتر است در هوای گرم بین دو نوبت شیر دادن، آب جوشیدۀ خنک شده بدون اضافه کردن قند و شکر در اختیار شیرخوار قرار گیرد. در این صورت اگر شیرخوار نیاز داشته باشد آب را می خورد، ولی اگر از آب استفاده نکرد، نشانۀ عدم نیاز او به آب است.