چاقی در کودکان | گهوارک

 

اضافه وزن و چاقی در کودکان

اضافه وزن و چاقی در کودکان

چاقی یکی از مسائل شایع پزشکی امروز کودکان در همۀ کشورهای مرفه و توسعه یافته می باشد، به طوری که در 20 سال گذشته، تعداد کودکان چاق در این کشورها دو برابر شده است. چاقی و عوارض آن ( بالا رفتن چربی های خون، بالا رفتن فشار خون، ابتلاء به دیابت نوع (( 2 )) و به وجود آمدن پلاک ها و صفحاتی در عروق قلب ) در کودکان و بزرگسالان در هر سال منجر به مرگ 300 هزار نفر در امریکا می شود. درمان بیماری های ناشی از چاقی در هر سال بیش از 100 بیلیون دلار برای امریکائیان هزینه در بردارد.

چاقی کودکان در کشور ما از زمانی شیوع یافته که از یک طرف تغذیۀ خانواده ها بهتر شده و مواد غذایی زیاد و چرب، چه در خانه و چه در بیرون از خانه در اختیار کودکان قرار گرفته است، و از طرف دیگر تبلیغات تلویزیونی در مورد انواع غذاها که هر روز و به دفعات تکرار می شود، افزایش یافته و در نتیجه کودکان هر هفته دو سه شب در بیرون از خانه غذاهای پرچرب ( پیتزا، همبرگر، سوسیس و کالباس ) می خورند. این وضعیت سبب شده کودکانی که آمادگی برای چاق شدن دارند، قربانی تبلیغات غذایی و دکه های فروش غذاهای چرب شوند.

چاقی در کودکان، دو مشکل اساسی به وجود می آورد، یکی مشکلات پزشکی و تندرستی و دیگری مشکلات اجتماعی. مشکلات پزشکی چاقی معمولاً برای ده ها سال خود را نشان نمی دهند و پنهان می مانند، مانند بالا رفتن فشار خون، بالا رفتن چربی های خون و آثار آنها بر روی قلب و عروق.

اما اثرات و مشکلات اجتماعی چاقی، سریع و فوری خود را نمایان می سازند. کودکان چاق به علت ناموزون بودن اندامشان، خود را از جامعه دور می کنند و هر موقع در محلی حضور می یابند، چون مورد توجه دیگران قرار می گیرند، خود را از سایرین پنهان می کنند.

در حقیقت چاقی یک نوع معلولیت زندگی اجتماعی برای کودک ایجاد می کند. متأسفانه پدر و مادرها، چاق شدن کودک خود را به عنوان یک مشکل، جدی نمی گیرند و بعضی از آنها حتی چاق بودن فرزند خود را خوب می دانند و از چاقی فرزندشان لذت می برند. این پدر و مادران باید بدانند که چاق بودن کودک یک بیماری است و اهمیت آن کمتر از بیماری های دیگر نیست.

 

تعریف چاقی ( چاقی یعنی چه ؟ )

چاقی یعنی تجمع چربی در بدن بیش از مقدار و حد طبیعی، به طوری که تندرستی فرد را مورد تهدید قرار دهد. تجمع چربی و مقدار آن در قسمت های مختلف بدن افراد چاق، متفاوت می باشد.

 

تشخیص اضافه وزن و چاقی

با نگاه کردن به اندام هر کوک، نوجوان یا بزرگسال، تشخیص داد که او اضافه وزن دارد یا چاق است، ولی اگر بخواهیم میزان اضافه وزن و چاقی او را مشخص نمائیم و به بیمار نشان دهیم، لازم است قد و وزن او را اندازه گیری نمائیم و روی منحنی قد و وزن ببریم. قد کودک و نوجوان باید در حالی که ایستاده است اندازه گیری شود. در شیرخواران در حالی که شیرخوار روی تختی خوابیده است با مترهای فلزی، قد و اندازه گیری شود.

 

تعیین میزان اضافه وزن و چاقی

تعیین میزان اضافه وزن و چاقی

تعیین شاخص تودۀ بدن ( BMI ) : تعیین شاخص تودۀ بدن، ساده ترین روشی است که می توان اضافه وزن و چاقی را تععین کرد. بدین ترتیب که اگر وزن را بر حسب کیلوگرم بر مجذور طول قد بر حسب متر تقسیم نمائیم، شاخص حجم یا تودۀ بدن ( BMI )  به دست می آید. شاخص تودۀ بدن در وضعیت طبیعی بین اعداد 18/5 تا 25 است.

اگر شاخص تودۀ بدن فردی بین 25 تا 30 باشد، او دارای وزن اضافی است و اگر بیشتر از 30 باشد، دچار چاقی است. اگر شاخص تودۀ بدن فردی 40 یا بیشتر باشد، آن فرد بسیار چاق و ناسالم است.

برای تعیین وزن اضافی و چاقی در کودکان دختر و پسر از سن 2 تا 20 سالگی، منحنی هایی ترسیم شده است. اگر شاخص تودۀ بدن کودکی ( BMI ) روی منحنی 85 تا 95 صدک باشد، او وزن اضافی دارد و برای چاق شدن آماده است، ولی اگر روی منحنی 95 صدک یا بیشتر باشد، کودک چاق است.

شاخص تودۀ بدن، بهترین روش برای تعیین وزن اضافی یا کمبود وزن است، ولی این شاخص مقدار چربی بدن را مشخص نمی کند، زیرا در این نوع اندازه گیری نمی توان تفاوت نسوج و استخوان را از مقدار چربی بدن تشخیص داد. برای تعیین مقدار چربی بدن می توان ضخامت پوست را روی عضلۀ سه سربازو و زیر استخوان کتف اندازه گیری نمود.

پدر و مادرانی که علاقه مند به تندرستی و اندام طبیعی کودک خود هستند، می توانند از سن دو سالگی شاخص تودۀ بدن ( BMI ) کودک خود را تعیین کنند و مشخص نمایند که آیا کودکشان وزن طبیعی دارد یا دچار اضافه وزن یا چاقی است ؟ وزن بعضی از کودکان و نوجوانان زیاد است، بدون این که چربی در بدن آنها تجمع یافته باشد، زیرا اندازۀ جثۀ بدن و تودۀ عضلانی آنها بیشتر و بزرگتر است. این کودکان و نوجوانان را از آنهایی که وزن اضافی دارند یا چاقند باید تشخیص داد، زیرا اینها اضافه وزن ندارند و سالمند.

 

چاقی والدین و اثر آن در کودکان

کودکانی که چاقند، چاقی را از والدین خود به ارث برده اند. تحقیقات نشان داده است که چاق بودن پدر و مادر احتمال چاق شدن کودکشان را تا 5 برابر افزایش می دهد. اگر یکی از والدین کودکان 10 تا 14 سال چاق باشند، امکان چاق شدن فرزند آنها در حدود 80% می باشد.

چاق شدن کودکان در سال اول تولد، اهمیت چندانی ندارد. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، معمولاٌ چاق نمی شوند. ادامه دادن شیر مادر در سال دوم تولد نیز از چاق شدن کودک جلوگیری می کند. اگر کودکی در سال اول تولد چاق شود، در سال دوم تولد به علت جنب و جوش و فعالیت به تدریج لاغر می گردد.

اگر کودکی در سن 3 تا 9 سالگی چاق شود، مخصوصاً پدر و مادر او هم چاق باشند، از نظر پزشکی بسیار مهم است و باید هرچه زودتر با رژیم غذایی و توصیه هایی که ذکر می شود، درمان گردد. چاق شدن این کودکان در نتیجۀ تکثیر و افزایش سلول های چربی است که به دنبال زیاد خوردن چربی و شیرینی به وجود می آید. چاقی چنین کودکانی معمولاً در سال های بعد نیز ادامه می یابد.

نوجوانان دختر برای چاق شدن آمادگی بیشتری دارند و اگر چاق شوند، چاق شدن آنها در بزرگسالی ادامه می یابد، زیرا چاق شدن آنها در نتیجۀ تکثیر و افزایش تعداد سلول های چربی در بدن آنهاست. بنابراین بین چاق شدن در دوران نوجوانی و بلوغ با چاق شدن در سن بزرگسالی رابطه ای وجود دارد.

 

پیش بینی چاقی در سنین بزرگسالی

پیش بینی چاقی در سنین بزرگسالی

پیش گویی و پیش بینی چاقی در سنین بزرگسالی، به چاقی دوران کودکی و بالا بودن فشار خون و چربی در دوران کودکی بستگی دارد. چاق بودن کودک در دوران کودکی یک عامل پیش بینی کننده چاقی در بزرگسالی است. خطر نسبی پیدایش چاقی در نوجوانان و بزرگسالان موقعی زیاد می شود که کودک در سنین کودکی چاق و والدین او هم چاق باشند و این خطر در کودک بزرگتر، بیشتر دیده می شود. نداشتن فعالیت و ورزش و ساعت ها نشستن جلوی تلویزیون و تماشای آن، موجب افزایش وزن در دوران رشد کودک می گردد.