رشد طبیعی کودک در یک توالی قابل پیش بینی رخ می دهد که با مراحل مهم رشدی مشخص شده است. مراحل مهم رشد مانند گفتن اولین کلمه یا برداشتن اولین قدم، علائم جسمی و رفتاری رسش هستند که اکثر کودکان در یک چارچوب زمانی خاص آنها را نشان می دهند. دامنه این مراحل برجسته ممکن است به طور گسترده ای متفاوت باشد. به عنوان مثال : شروع راه رفتن کودک در یک محدوده زمانی بین نه تا هجده ماهگی نشان دهنده رشد طبیعی محسوب می شود.
دستیابی به مراحل مهم رشدی به صورت پی در پی صورت می گیرد به طوری که کودک ابتدا می نشیند، سپس می ایستد، راه می رود و سرانجام می دود؛ اما میزان رشد به طور قابل توجهی می تواند متفاوت باشد. برای مثال : یک کودک ممکن است تا دو سالگی بسیار آرام باشد، به ندرت حرف بزند یا سر و صدا کند و بعد به طور ناگهانی به قدری زیاد صحبت کند که متوقف کردن او دشوار باشد.
برای سهولت کار، مراحل مهم رشدی اغلب بر اساس ابعاد رشد طبقه بندی شده اند، طوری که انگار مراحل جداگانه ای هستند، در حالی که در واقع تمام این مراحل به هم وابسته اند. این ابعاد شامل 1) سازگارانه، 2) ارتباطی، 3) حرکتی، 4) شناختی و 5) عملکرد هیجانی یا اجتماعی هستند که در بخش بعدی شرح داده شده اند.
1. عملکرد سازگارانه، که خودیاری یا مهارت های مستقل نیز نام دارد، اشاره به مهاجرت هایی دارد که به سازگاری کودک با محیط یا عمل کردن به طور مستقل کمک می کند. مهارت های سازگارانه اولیه ممکن است شامل : استفاده از لیوان یا غذا خوردن به تنهایی باشد، در حالی که مهارت های بعدی، استفاده از توالت و لباس پوشیدن را در برمی گیرند.
2. مراحل مهم ارتباطی شامل صحبت کردن، درک و استفاده از زبان و حرکات بدن و درک گفته های دیگران است. مراحل مهم اولیه شامل علاقه به صداها و کلمات است در حالی که پیشرفت گفتار تا حد توصیف کردن بازی، پاسخ دادن به سوال ها و مکالمه با افراد، از جمله مراحل مهم بعدی به شمار می روند.
3. مراحل مهم مهارت حرکتی شامل حرکت دادن انگشتان و دست ها و حرکت ماهیچه های بزرگ دست و پاها است. نمونه هایی از مراحل مهم حرکتی مهم اولیه شامل به تنهایی نشستن و برداشتن اشیاء کوچک است، در حالی که مراحل بعدی شامل مهارت های حرکتی پیچیده تر مانند دویدن، بالا و پایین رفتن از پله، ضربه زدن به توپ یا درست نگه داشتن مداد شمعی است.
4. مراحل مهم رشد شناختی، مهارت های مربوط به فکر کردن مانند حل مسئله، حفظ توجه و درک مفاهیم را توصیف می کند. مراحل مهم شناختی اولیه شامل کاوش اشیاء با دست و دهان است، در حالی که مهارت های بعدی، طبقه بندی اشیاء بر اساس رنگ، شکل و اندازه را در برمی گیرد.
5. مراحل مهم رشد هیجانی یا اجتماعی شامل توصیف عواطف، تعامل با دیگران و بیان احساسات است. مراحل مهم اولیه اجتماعی یا هیجانی شامل لبخند زدن به مراقب است در حالی که، بازی کردن با دیگران، نوبت گرفتن و تقسیم کردن از جمله مراحل مهم بعدی به شمار می روند.
آزمون های غربالگری، ابزارهای مهمی برای متخصصان کودک هستند، زیرا اطلاعات ارزشمندی در مورد رشد کودک فراهم می کنند.اطلاعات حاصل از غربالگری می توانند در شناسایی نگرانی ها و تعیین اینکه آیا نیاز به ارزیابی و مداخله عمیق تر هست سودمند باشند. اگر نتایج غربالگری بیانگر احتمال وجود تأخیر رشدی باشد در این صورت یک ارزیابی جامع و دقیق باید صورت گیرد.
با این حال، همه ابزار های غربالگری به طور یکسان مفید نیستند. در انتخاب این ابزار غربالگری باید اطمینان حاصل کرد که ابزار مورد نظر قادر به ارزیابی مشکل است، به قدر کافی اختصاصی هست و از حساسیت لازم برخوردار است، نمره گذای آن آسان است، در ارائه اطلاعات درباره مهارت های مهم و معنی دار مفید است و می توان به طور مکرر از آن استفاده کرد.