ذات الریه (پنومونی) در کودکان چیست؟

ذات الریه (پنومونی) در کودکان چیست؟

ذات الریه در کودکان

ذات الریه یا پنومونی در کودکان نوعی عفونت حاد تنفسی است که ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. ریه ها از کیسه های کوچکی به نام آلوئول تشکیل شده است که با تنفس یک فرد سالم پر از هوا می شود. هنگامی که فردی به ذات الریه مبتلا می شود، آلوئول ها پر از چرک و مایع می شوند که تنفس را دردناک می کند و دریافت اکسیژن را محدود می کند.
ذات الریه بزرگترین علت عفونی مرگ و میر کودکان در سراسر جهان است. ذات الریه در سال 2019 جان 740 180 کودک زیر 5 سال را گرفت که 14 درصد از کل مرگ و میر کودکان زیر 5 سال را شامل می شود اما 22 درصد از کل مرگ و میرها را در کودکان 1 تا 5 ساله تشکیل می دهد. ذات الریه کودکان و خانواده ها را در همه جا تحت تاثیر قرار می دهد، اما بیشترین مرگ و میر در جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا است. کودکان را می توان از ذات الریه محافظت کرد، با راه کار های ساده می توان از آن پیشگیری کرد و با داروها و مراقبت های کم هزینه و با تکنولوژی پایین درمان می شود.

انواع ذات الریه:

انواع اصلی ذات الریه عبارتند از:

1- ذات الریه باکتریایی: این نوع ذات الریه یا پنومونی توسط باکتری های مختلف ایجاد می شود. شایع ترین آن استرپتوکوک پنومونیه است . معمولاً زمانی اتفاق می افتد که بدن به طریقی مانند بیماری، تغذیه نامناسب، پیری یا نقص ایمنی ضعیف می شود و باکتری ها می توانند راه خود را به ریه ها وارد کنند. ذات الریه باکتریایی می تواند همه سنین را تحت تاثیر قرار دهد، اما در صورت مصرف الکل، سیگار کشیدن، ناتوانی، جراحی، بیماری تنفسی یا عفونت ویروسی، یا داشتن سیستم ایمنی ضعیف، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

2-ذات الریه ویروسی: این نوع توسط ویروس های مختلف از جمله آنفولانزا (آنفولانزا) ایجاد می شود و مسئول حدود یک سوم موارد پنومونی است. در صورت ابتلا به ذات الریه ویروسی ممکن است احتمال بیشتری برای ابتلا به ذات الریه باکتریایی وجود داشته باشد.

3-ذات الریه مایکوپلاسما: این نوع علائم و نشانه های فیزیکی متفاوتی دارد و به آن پنومونی آتیپیک می گویند. این بیماری توسط باکتری مایکوپلاسما پنومونیه ایجاد می شود . به طور کلی باعث یک پنومونی خفیف و گسترده می شود که همه گروه های سنی را تحت تاثیر قرار می دهد.

پنومونی های کمتر شایع دیگری نیز وجود دارند که ممکن است توسط سایر عفونت ها از جمله قارچ ها ایجاد شوند.

ذات الریه در کودکان در فصل زمستان:

خطر ابتلا به ذات الریه در کودکان در زمستان دو برابر می شود. کودکان خردسال به ویژه نوزادان ، ایمنی نسبتاً ضعیف تری نسبت به سایر کودکان دارند. برخی از بچه ها به دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن وقتی در معرض دمای بسیار پایین قرار می گیرند، دچار عفونت های دستگاه تنفسی می شوند. ذات الریه یکی از شرایط بحرانی ناشی از سرمای شدید هوا است و حتی می تواند برای کودکان کشنده باشد. به همین دلیل است که والدین باید از پوشیدن لباس مناسب کودک در ماه های زمستان اطمینان حاصل کنند. علاوه بر این، همیشه سر و گوش نوزاد را بپوشانید. کودکان در طول زمستان بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه و آنفولانزا هستند. آنها با فرا رسیدن فصل زمستان از آنفولانزا و ذات الریه رنج می برند. اثرات سرماخوردگی و سرفه می تواند برای مدت بسیار طولانی در بسیاری از کودکان باقی بماند. محافظت از آنها در برابر سرمای فزاینده در چنین شرایطی بسیار مهم است. به گفته پزشکان، مهم است که شکایت کودکان از تب، سرفه یا سرماخوردگی در این فصل را رد نکنید. عفونت های تنفسی معمولاً با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شروع می شوند که به عفونت دستگاه تنفسی تحتانی تبدیل می شود. کودکان، به ویژه نوزادان نارس در سال های اولیه زندگی، سیستم ایمنی ضعیفی دارند. آنها در برابر ابتلا به عفونت های دستگاه تنفسی آسیب پذیر هستند. در طول ماه های فصل پاییز و زمستان برخی از ویروس ها مانند ویروس RSV و آنفولانزا شایع هستند.

علل ابتلا به ذات الریه در کودکان:

ذات الریه در کودکان یک عفونت ریه است. معمولاً توسط پاتوژن های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود، اما به ندرت توسط عوامل انگلی ایجاد می شود. ذات الریه ناشی از میکروارگانیسم های او می تواند کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. در بیشتر موارد، پنومونی به عنوان یک عارضه جانبی از یک بیماری موجود مانند عفونت ویروسی تنفسی یا آنفولانزا ایجاد می شود. پاتوژن ها می توانند از طریق بینی و گلو وارد ریه ها شوند و باعث عفونت در کیسه های هوایی شوند. همانطور که عفونت در ریه ها گسترش می یابد، روند تنفس را تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به کمبود اکسیژن می شود. در این صورت ممکن است کودک دچار مشکلات تنفسی شود و باید فوراً در بیمارستان بستری شود. در واقع ذات الریه یا پنومونی توسط چندین عامل عفونی از جمله ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها ایجاد می شود. رایج ترین موارد ذات الریه در کودکان عبارتند از :

1- استرپتوکوک پنومونیه شایع ترین علت پنومونی باکتریایی در کودکان است.

2- هموفیلوس آنفلوانزا نوع (Hib)b ,دومین علت شایع پنومونی باکتریایی است.

3- ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) شایع ترین علت ویروسی پنومونی است.

4- در نوزادان آلوده به HIV، Pneumocystis jiroveci یکی از شایع ترین علل ذات الریه است که مسئول حداقل یک چهارم مرگ و میرهای پنومونی در نوزادان آلوده به HIV است.

5- کودکانی که در معرض دود سیگار هستند، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و کودکانی که مبتلا به بیماری آسم هستند بیشتر مستعد بیماری ذات الریه هستند.

◀ پیشنهاد مطالعه : سندرم تنفسی RDS در نوزادان نارس

علائم ذات الریه در کودکان:

علائم ذات الریه در کودکان عبارتند از:

1- شایع ترین علامت ذات الریه در کودکان خس خس سینه است.

2- مشکل در تنفس

3- کم آبی بدن کودک به دلیل عدم خوردن غذا و عدم نوشیدن مایعات به اندازه کافی.

4- مشکل در مصرف آنتی بیوتیک از طریق دهان

5- نفس کشیدن خیلی سریع

6- سطح اکسیژن خون پایین

7- نقص ریه،بیماری های قلبی یا نقص ایمنی

8- تب 39 درجه یا بالاتر

9- بیهوشی، هیپوترمی و تشنج

10- سرفه های شدید

11- درد قفسه سینه در هنگام سرفه

12- استفراغ ، تهوع و اسهال

پیشگیری از بیماری ذات الریه در کودکان:

راه کار هایی وجود دارد که می توان از ابتلا به ذات الریه در کودکان جلوگیری کرد.

✓ واکسیناسیون: واکسن پنوموکوک (PCV) یک واکسن برای محافظت از کودکان در برابر ذات الریه باکتریایی ناشی از استرپتوکوک پنومونیه است. به همه نوزادان به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون دوران کودکی واکسن PCV ارائه می شود.فرزند شما باید واکسیناسیون PCV را دریافت کند. به نوزادان دو دوز واکسن پیشنهاد می شود. اولی در 12 هفتگی و دومی در یک سالگی است.
همچنین کودک شما باید سالانه واکسن آنفولانزا را از سن دو سالگی تا 11 سالگی یا بیشتر انجام دهد. این امر خطر ابتلا به ذات الریه به عنوان یک عارضه آنفولانزا را کاهش می دهد.
به یاد داشته باشید که کودک خود را در مورد تمام واکسیناسیون های خود از جمله واکسن کرونا به روز نگه دارید.

✓ دوری از انواع عفونت: از افرادی که علائم عفونت تنفسی مانند سرفه، سرماخوردگی، ویروس کرونا یا آنفولانزا دارند دوری کنید. به کودک خود آموزش دهید هنگام عطسه و سرفه از دستمال کاغذی استفاده کند و پس از استفاده آن را دور بیاندازد و به طور مرتب دست های خود را بشوید.

✓ سیگار نکشید :از استعمال هرگونه مواد مخدر به طور جد خودداری فرمایید و اجازه ندهید دیگران نزدیک کودکتان سیگار بکشند.تنفس دود غیرفعال می تواند احتمال ابتلای کودک شما به عفونت را افزایش دهد و عفونت های موجود را بدتر کند.

✓ دوری از هوای آلوده : تنفس هوای آلوده می تواند وارد ریه فرزندتان شود و باعث عفونت های مزمن گردد.

انتقال بیماری ذات الریه به کودکان:

ذات الریه در کودکان می تواند از طریق راه های مختلفی پخش شود. ویروس ها و باکتری هایی که معمولا در بینی یا گلوی کودک یافت می شوند در صورت استنشاق می توانند ریه ها را آلوده کنند. همچنین ممکن است از طریق قطرات هوا از سرفه یا عطسه پخش شوند.به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند از بوسیدن کودکان و نزدیک شدن به آنها به خصوص در فصول سرد سال پرهیز کنید. علاوه بر این، ذات الریه ممکن است از طریق خون گسترش یابد.

تشخیص بیماری ذات الریه در کودکان توسط پزشک چگونه است؟

1- معاینه فیزیکی کودک توسط پزشک و شنیدن صدای ریه کودک هنگام نفس کشیدن

2- آزمایش خون

3- نمونه گیری و آزمایش خلط گلو کودک به هنگام سرفه

4- عکسبرداری از قفسه سینه کودک

5- سنجش سطح اکسیژن خون کودک

همچنین پزشک اطفال بعد از اطمینان حاصل کردن از ابتلای کودک به بیماری ذات الریه بر اساس شدن بیماری و سن کودک درمان را شروع می کند.

ذات الریه در کودکان

درمان بیماری ذات الریه در کودکان:

اگر پزشکان مشکوک باشند که این پنومونی توسط باکتری ایجاد شده است، به کودک شما آنتی بیوتیک داده می شود تا آن را درمان کند. تشخیص اینکه ذات الریه توسط باکتری یا ویروس ایجاد شده است، همیشه آسان نیست. گاهی اوقات ممکن است پزشکان در صورتی که از علت آن مطمئن نباشند، تصمیم به دادن آنتی بیوتیک بگیرند.
اگر احتمال دارد که فرزند شما ذات الریه باکتریایی داشته باشد، آنتی بیوتیک به شکل مایع یا قرص برای مبارزه با باکتری به او داده می شود. علائم کودک شما معمولاً در 48 ساعت اول بهبود می یابد اما احتمالاً برای مدت طولانی تری به سرفه کردن ادامه می دهد.
مهم است که تمام دوره آنتی بیوتیک را به پایان برسانید، حتی اگر کودک شما بهتر به نظر برسد. اگر آنها کل دوره را به پایان نرسانند، ممکن است باکتری به طور کامل درمان نشده باشد. این بدان معنی است که باکتری ها می توانند به آنتی بیوتیک ها مقاوم شوند و درمان ذات الریه را دشوارتر می کند.
اگر ذات الریه فرزند شما ناشی از یک ویروس باشد، آنتی بیوتیک ها کارایی ندارند. معمولاً، مدیریت علائم و استراحت تمام چیزی است که برای درمان پنومونی ویروسی لازم است. همچنین اگر علائم شدید تر بود پزشک کودک را بستری کرده و به او از طریق انواع دستگاه های اکسیژن رسانی اکسیژن می دهند تا کودک بهتر نفس بکشد. به طور معمول کودکان با سن زیر 6 ماه بیشتر در معرض بستری شدن قرار می گیرند.

مراقبت از کودکان در درمان بیماری ذات الریه در منزل:

اگر در خانه از کودک خود مراقبت می کنید باید راه کار های موثر در درمان بیماری ذات الریه در کودکان را بدانید :

1- کودک مبتلا به بیماری ذات الریه باید به اندازه کافی استراحت کند.

2- نوشیدن مایعات فراوان.

3- استفاده از داروها به طور منظم و دقیق.

4- خودسرانه به کودک خود دارو ندهید.

5- عدم استعمال دخانیات در محیط منزل.

6- مرطوب نگه داشتن منزل.

7- دمای منزل باید متناسب با سن کودک باشد.

لازم به ذکر است که باید توجه داشته باشید بیماری ذات الریه در کودکان ممکن است 3 الی 4 هفته طول بکشد. پس صبور باشید و با روحیه بالا از کودک خود در مقابل این بیماری به خوبی مراقبت و پرستاری کنید.

طول مدت درمان ذات الریه :

طول مدت درمان ذات الریه در بیشتر انواع ذات الریه باکتریایی بین 1 تا 2 هفته است این در حالیست که از بین رفتن کامل ذات الریه ویروسی ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد.

منابع:

www.nhs.uk

Www.onlymyhealth.co

www.who.int

دریافت نوبت از پزشکان متخصص اطفال