رشد شناختی در نوزادان و کودکان یکی از جنبه‌های کلیدی توسعه است که شامل پیشرفت‌ها و تغییرات در فهم، یادگیری، تفکر و حل مسئله می‌شود. این رشد شناختی از بدو تولد آغاز می‌شود و در طول دوران کودکی به سرعت ادامه می‌یابد.

توسعه شناختی در نوزادان

در ماه‌های اولیه، نوزادان بیشتر توانایی‌های خود را برای درک دنیای اطراف از طریق حواس پنجگانه به کار می‌گیرند. این دوره شامل چندین مرحله مهم است:

• دوران نوزادی (۰-۲ ماه): نوزادان در این دوره به شدت به تحریکات حسی واکنش نشان می‌دهند. آن‌ها قادر به دیدن چهره‌ها و شنیدن صداها هستند و اغلب به صداهای بلند با گریه پاسخ می‌دهند.
• ۳ تا ۶ ماهگی: در این مرحله، نوزادان شروع به دنبال کردن اشیاء با چشمان خود می‌کنند و به تدریج قادر به شناسایی افراد آشنا و برقراری ارتباط از طریق لبخند زدن می‌شوند.
• ۷ تا ۱۲ ماهگی: نوزادان توانایی‌های حل مسئله پایه‌ای را نشان می‌دهند، مثل درک اینکه یک شیء حتی وقتی دیده نمی‌شود، هنوز وجود دارد (دائمیت شیء).

توسعه شناختی در کودکان خردسال

با بزرگ‌تر شدن کودکان، توانایی‌های شناختی آن‌ها به طور قابل توجهی گسترش می‌یابد:

• ۱ تا ۳ سالگی: در این دوره، کودکان شروع به استفاده از زبان برای بیان احساسات و خواسته‌های خود می‌کنند. آن‌ها همچنین شروع به بازی با اسباب‌بازی‌ها به شیوه‌ای خلاقانه‌تر و تقلید از فعالیت‌های بزرگسالان می‌کنند.
• ۴ تا ۶ سالگی: در این سن، کودکان درک بهتری از مفاهیم عددی و روابط علت و معلول دارند. آن‌ها قادر به حل مسائل ساده با استفاده از منطق هستند و توانایی‌های زبانی آن‌ها سریعاً در حال گسترش است.

عوامل مؤثر بر رشد شناختی

چندین عامل می‌تواند بر رشد شناختی کودکان تأثیر بگذارد:

• تغذیه: مواد مغذی مانند امگا-۳، آهن و زینک برای توسعه مغزی ضروری هستند.
• تحریک ذهنی: فعالیت‌هایی مانند خواندن داستان، بازی‌های فکری و گفتگو با کودکان می‌تواند به تقویت مهارت‌های شناختی کمک کند.
• تعاملات اجتماعی: تعامل با سایر کودکان و بزرگسالان به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی و اجتماعی خود را توسعه دهند.
• محیط پرورشی: یک محیط پشتیبان که امنیت عاطفی و فرصت‌های یادگیری را فراهم می‌کند، می‌تواند برای رشد شناختی کودکان مفید باشد.

توجه به این جنبه‌ها و اطمینان از اینکه کودکان محیطی سالم و تحریک‌کننده دارند، برای کمک به آن‌ها در رسیدن به پتانسیل شناختی کامل خود ضروری است.