ورم زانو نشان دهنده چه بیماری هایی است؟

ورم زانو یک مشکل شایع بوده که حاصل انباشتگی مایعات در اطراف مفصل زانو است. از این مشکل به آب آوردن زانو نیز یاد می‌شود. در این مقاله درباره دلایل ایجاد این بیماری، انواع گوناگون آن و بهترین راه درمان آن و نیز چگونگی پیشگیری از ایجاد مجدد ورم زانو صحبت خواهیم کرد.
ورم زانو نشان دهنده مشکلی در نزدیکی و یا داخل مفصل زانو است. به طور معمول این مشکل پس از یک جراحت اتفاق می‌افتد اما گاهی اوقات نیز دلیل آن عمیق‌تر بوده و آنچنان واضح نیست. تورم زانو اگر کم باشد برای افراد مشخص نیست اما آن مقدار کم هم می‌تواند مشکل‌ساز شود. در موارد دیگر، ورم پا واضح است و می‌توانید آن را ببینید.

عوامل ایجاد تورم زانو 

زانو یک پوشینه مفصلی دارد که مانند کیسه بوده و کل مفصل را پوشش می‌دهد. این پوشینه شامل مایع مفصلی است که وظیفه تغذیه مفصل و لغزنده نگه داشتن آن را دارد که همین عامل باعث می‌شود افراد راحت بتوانند حرکت کنند (مانند روغن در ماشین). پوشینه مفصلی مانند یک کانتینر و محفظه عمل می‌کند و مایع مفصلی را در بین مفصل زانو نگه می‌دارد.

 ورم زانو معمولا زمانی به وجود می‌آید که مایعات بیش از حد در پوشینه تولید شده باشد که دلایل آن به شرح زیر است:

خونریزی در مفصل: نام دیگر خونریزی در مفصل آرتروز خونی نام دارد. این مشکل معمولا حاصل یک آسیب و یا جراحت است و باعث می‌شود، سریعا زانو متورم شود. این نوع ورم زانو می‌تواند بسیار شدید و آزارهنده باشد. 

جمع شدن مایع مفصلی: جمع شدن مایع مفصلی یا آب آوردن زانو بسیار تدریجی به وجود می‌آید و می‌تواند خود به خود بهبود یابد که البته بستگی به سطح بیماری و شدت آن دارد.

انواع ورم زانو و علل آنها

ورم زانو معمولا در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد.

ورم سریع پس از جراحت: سریعا پس از یک آسیب به وجود می‌آید.

ورم با تأخیر: چند ساعت پس از یک آسیب و یا جراحت به وجود می‌آید.

ورم تدریجی: معمولا با نوسان است و بدون این که آسیبی وجود داشته باشد به وجود می‌آید.

ورم سریع بدون جراحت: این تورم ناگهانی و بدون جراحت به وجود می‌آید.

ورم سریع پس از جراحت

ورم زانویی که سریعا پس از یک جراحت در طی چند دقیقه به وجود می‌آید معمولا نتیجه آرتروز خونی است که در آن خون درون مفصل انباشته می‌شود. اتفاقی که در این شرایط می‌افتد این است که ساختار داخلی زانو آسیب می‌بیند و شروع به خونریزی می‌کند و فشار را در مفصل افزایش می‌دهد. این نوع ورم عموما شدید است و باعث می‌شود زانو بزرگ‌تر و حجیم‌تر شود. این مشکل باعث می‌شود در زانو شدیدا احساس ناراحتی کنید و زانویتان زخم و کبود شود. سه عامل برای ایجاد زانوی ورم کرده حاصل از آرتروز خونی وجود دارد که عبارتند از:

پارگی رباط: وقتی که رباط  پاره می‌شود (به طور کامل) اصطلاحا می‌گویند پارگی رباط اتفاق افتاده است. این معمول‌ترین عامل ایجاد ورم زانو حاصل از آرتروز خونی است و معمولا رباط صلیبی جلویی را درگیر می‌کند. علائم دیگر این آسیب عدم تعادل و درد است.

پارگی مینیسک: این پارگی در لبه بیرونی غضروف روی زانو اتفاق می‌افتد. علائم بیماری شامل قفل شدن پا زمانی که زانوهایتان را می‌خواهید به حرکت در بیاورید و نیز درد در زمانی که از پاله‌ها بالا و پایین می‌روید و یا می‌نشینید، است.

شکستگی استخوان: شکستگی در یکی از استخوان‌های زانو مانند کشکک می‌تواند از جمله عوامل تورم در زانو باشد. در بیشتر موارد اگر شکستگی وجود داشته باشد شما از آن مطلع خواهید شد.

زانوی ورم کرده حاصل از این موارد باید سریعا تحت درمان قرار گیرد.

ورم تأخیری پس از یک آسیب

در صورتی که ورم زانو از چند ساعت تا چند روز پس از حادثه به وجود آید به احتمال زیاد علت آن افزایش مایع مفصلی است و یا به عبارت دیگر، فرد دچار آب آوردگی زانو شده است. این مشکل بیشتر در زمانی به وجود می‌آید که چیزی در زانو به آرامی دچار آسیب شده و زانو را تحریک کرده و در نتیجه آن مایع مفصلی افزایش یافته باشد. میزان این نوع ورم متفاوت است اما به نظر می‌رسد به شدت نوع قبلی که حاصل از آرتوز خونی بود نیست. این نوع ورم در زانو آنچنان شدید نیست و فرد به خاطر آن احساس ناراحتی و درد نخواهد داشت.

دلایل عمده آب آوردن زانو به شرح زیر است:

پارگی مینیسک: این پارگی در لبه بیرونی غضروف روی زانو اتفاق می‌افتد. (منظور قسمت داخلی مینیسک است که میزان خون کمی دارد و به همین دلیل پس از آسیب دچار آسیب شدید نمی‌شود).

کشیدگی رباط: زمانی که یکی از رباط‌های پا دچار کشیدگی و رشته‌هایی از آن دچار آسیب شود اما رباط همچنان صدمه ندیده باشد.

مقدار این نوع ورم زانو روز تا روز متفاوت است و ممکن است خود به خود با بهبود جراحت، بهبود یابد. معمولا ۶ الی ۱۲ هفته برای ماهیچه و یا رباط نیاز است تا بهبود یابند. اما آسیب غضروف ممکن است بیشتر طول بکشد، چرا که جریان خون کمتری غضروف را در بدن حمایت می‌کند. 

ورم تدریجی بدون جراحت

در این نوع ورم زانو، ورم به صورت تدریجی به وجود می‌آید و نشانه‌ای از یک مشکل اساسی‌تر در زانو است. به نظر می‌رسد مایع موجود در زانو می‌آید و می‌رود و مقدار آن متغیر است.

آرتروز: آرتروز زانو معمول‌ترین دلیل ورم تدریجی زانو و آب آوردن زانو به دلیل یاد شده است. آرتروز حاصل آسیب جدی به غضروف‌ها و استخوان‌هاست. آرتروز باعث می‌شود که بدن میزان زیادتری آب در زانو تولید کند که البته میزان آن بسته به عوامل مختلف متفاوت است. علائم دیگر آرتروز شامل چوب شدگی و سفتی زانو و نیز ایجاد صدا در زانو است.

فشار روی پا: گاهی اوقات نیز اگر از پاها بیش از حد استفاده شود و یا دچار آسیب و پیچ خوردگی شود، مفصل تحریک می‌شود و با تولید مایعات بیشتر می‌خواهد از خود محافظت کند که نتیجه آن آب آوردن زانو خواهد بود.

ورم ناگهانی بدون جراحت

گاها افراد شاهد این هستند که ورم زانو ناگهانی و بدون جراحت به وجود می‌آید. مهم‌ترین  دلایل به وجود آمدن این نوع ورم موارد زیر است:

عفونت: عفونت در زانو باعث افزایش میزان مایعات در مفصل می‌شود که نتیجه آن ایجاد تورم در زانو است. این ورم‌ها عموما پس از یک جراحی و یا بریدگی عمیق اتفاق می‌افتد اما گاهی یک عفونت در قسمت‌های دیگر بدن تا مفاصل شما پخش می‌شود. برای بدن شما مبارزه با یک عفونت در مفاصل بسیار سخت است و گاهی نیاز به جراحی خواهد بود.

نقرس: داشتن اوریک‌اسید بالا که در روند گوارش به وجود می‌آید باعث ایجاد کریستال‌های تیز در مفاصل شما می‌شود که نتیجه آن ایجاد التهاب و آب آوردگی زانو است. معمولا به کمک دارو و رژیم مناسب درمان می‌شود. تأثیر رژیم غذایی گیاهی برای نقرس بی بدیل است.

دلایل دیگر ایجاد ورم زانو

معمولا ورم زانو در داخل مفصل زانو باقی می‌ماند زیرا کپسول پوشینه مفصلی مانند یک مانع عمل کرده و از فرار مایعات جلوگیری می‌کند. با این حال ممکن است زانو در قسمت بیرونی پوشینه مفصلی نیز متورم شود. معمول‌ترین ورم‌هایی که خارج از پوشینه مفصلی به وجود می‌آیند شامل موارد زیر هستند:

بورسیت: بورس‌ها کیسه‌های کوچک حاوی مایعاتی هستند که بین استخوان‌ها و بافت نرم بدن قرار می‌گیرند تا اصطکاک را کاهش دهند. در صورتی که اصطکاک بیش از حد بر روی استخوان‌ها و بافت نرم بدن وجود داشته باشد دچار التهاب می‌شوند.

ورم جلوی کشکک زانو: این ورم معمولا به دلیل وجود بورسیت جلوی کشککی به وجود می‌آید. ورم پشت زانو مانند که یک پرتقال نارنجی به وجود می‌آید که به آن کیست بیکر می‌گویند. ورم در قسمت داخلی زانو ممکن است به دلیل بورسیت پس آنسرین به وجود آید.

هماتوم: ترومای غیرنافذ بر روی بافت نرم بدن اطراف زانو می‌تواند باعث خونریزی شود. این خونها در اطراف ماهیچه‌ها جمع می‌شوند و می‌توانند باعث ایجاد یک توده سخت شوند. اگر مقدار خونریزی کم باشد به کوفتگی و بروسیت مربوط است.

علل نادر ورم زانو

جابجایی کشکک: کشکک معمولا در یک گودی در مقابل زانو قرار می‌گیرد، اما آسیب‌های شدید می‌تواند آن را فرو ببرد که نتیجه آن ورم زانو است.

تاندولیت پاتلا: تحریک تاندون کشکک می‌تواند موجب ایجاد ورم کوچکی در مقابل زانو شود.

تومور: انواع گوناگونی از تومور وجود دارد که می‌تواند موجب ایجاد ورم زانو شود. این تومورها می‌تواند باعث ایجاد خستگی، کاهش وزن و حال عمومی نامطلوب برای بیمار شود.

ترومبوز سیاهرگی عمقی: ترومبوز سیاهرگی عمقی که به آن DVT نیز می‌گویند شامل لخته شدن خون در عمق یکی از سیاهرگ‌هاست که معمولا در سیاهرگ و ران دیده می‌شود. معمولا ترومبوز با درد همراه است و باعث ایجاد داغی و قرمزی می‌شود و معمولا پس از یک استراحت طولانی، جراحی و یا مسافرت هوایی به وجود می‌آید. ترومبوز سیاهرگی عمقی نیازمند ملاحظات و درمان سریع پزشکی است.

آرتروز خونی خود بخود: خونریزی ناگهانی در مفاصل در کسانی که دچار لختگی خون شده و یا کسانی که از رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین استفاده می‌کنند، دیده می‌شود.

درمان ورم زانو بسته به عامل ایجاد کننده آن متفاوت است اما معمول‌ترین راه‌ها برای درمان آن به شرح زیر است:

یخ: یخ می‌تواند سرعت خونریزی را کاهش دهد که نتیجه آن کاهش ورم و درد است. مهم است که از یخ به روش صحیح استفاده کنید چرا که در غیر این صورت وضع وخیم‌تر می‌شود.

فشرده سازی: استفاده از زانوبند می‌تواند زانو را فشرده کند که نتیجه آن کاهش خونریزی است.

دارو: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن می‌تواند ورم زانو را کاهش دهد.

تزریق: ممکن است پزشک شما برای رفع ورم در زانوی شما یک آمپول تجویز کند، اما گاهی اوقات پس از مدتی ورم زانو بر‌می‌گردد.

تزریق کورتیزون: کورتیزون یک هورمون استروئیدی است که دستگاه ایمنی را سرکوب می‌کند که نتیجه آن کاهش درد و التهاب است.

آویزان کردن پا: بالا نگه داشتن پا به خصوص اگر زانو بالاتر از سطح قلب قرار بگیرد می‌تواند به درمان ورم در زانو به وسیله جاذبه کمک کند.

استراحت: کاهش فعالیت روزانه به شما کمک می‌کند تا فشار را از روی زانوی خود برداشته و در نتیجه تورم آن کاهش یابد، در غیر این صورت زانو دچار تحریک می‌شود.