نوبت دهی دکتر احمد شاه فرهت

اگر چه اغلب کودکان بزرگ تر بدون نیاز به نظارت خاصی می خوابند ولی باز هم خواباندن چند خردسال اَمر آسانی نخواهد بود. اگر چند فرزند دارید و با مشکل خواباندن آنان روبه رو هستید، بهتر است ساعت خواب بچه ها را از هم جدا کنید.

خواباندن کودک را با فشار و عجله انجام ندهید، زیرا احساس می کند به او هجوم آورده اید و در نهایت مقاومت خواهد کرد. در ضمن اگر برای اجرای برنامه سهل انگار بوده یا دقت عمل نداشته باشید، کودک تصور می کند توانایی تغییر آن را دارد. بنابراین یک ساعت پیش از فرا رسیدن زمان خواب و در فواصل مشخص، نزدیک شدن آن را به فرزندتان یادآوری نمائید.

یکی از محکم ترین و تغییر ناپذیر ترین باورها در زمینه تربیت فرزندان این بوده است که والدین حق دارند از اقتدار و اختیار خود برای کنترل، راهنمایی و تربیت فرزندان خود استفاده کنند. متأسفانه، اغلب والدین اعمال قدرت را بدون هرگونه درنگ توجیه پذیر می دانند و اعلام می کنند که کودکان این اقتدار را نیاز دارند و می طلبند.

یکی از آن روزهای وحشتناکی را در نظر بگیرید که ترفندهایتان بی اثر مانده و کودک نوپای شما هر آتشی دلش خواسته سوزانده است. برای مثال اتاق نشیمن را زیر و رو کرده و هر چه می گویید : « بسه دیگه! نکن! دست نزن! مگه نگفتم نکن! مگه نمیشنوی؟ کر شدی؟ مگه نمیگم نکن! » گوشش بدهکار نیست.

کودکان اغلب به دلیل پیچیده و بغرنج بودن اوضاع یا وارد رفتار غیر قابل قبول شده و در نتیجه مزاحم والدینشان می شوند، یا از انجام یک فعالیت کاملاً منصرف می شوند و یا کارهای تهاجمی از آنها سر می زند و به خود می پیچند و گریه می کنند.

کودکی که هر شب در رختخواب مادر و پدر بخوابد، این تصور را ندارد که چون می ترسم نزد پدر و مادرم راحت ترم، پیش آنان می خوابم بلکه فکر می کند من و مامان و بابا هر سه می ترسیم، پس دنیا جای خطرناکی است همه باید به هم بچسبیم و با هم بخوابیم.

تغییر محیط و شرایط ابزاری است که باید بیش از پیش توسط پدران و مادران برای اصلاح رفتار فرزندانشان به کار گرفته شود. تغییرات محیطی در مورد نوزادان و کودکان خردسال بیشتر از کودکان بزرگ تر استفاده می شود.

حداقل ۳ ماه قبل از حامله شدن سعی کنید وزن ایده آل داشته باشید، زیرا سلامت جنین داخل رحم شما وابسته به وزن است. اگر خانمی وزن اضافی دارد یا چاق است در معرض خطر افزایش فشار خون، دیابت دوران حاملگی و امکان زایمان سزارین وجود دارد. بنابراین قبل از حاملگی باید تغذیه صحیح و سالم داشته باشید.

رنگ نارنجی یا قرمزی که روی کهنه نوزاد در هفته های اول تولد دیده می شود، مربوط به دفع کریستال های اورات است. اگر نوزاد دچار کم آبی بدن گردد، مقدار اسید اوریک خون کودک زیاد می شود و به صورت کریستال های رنگی دانه دانه ای روی کهنه کودک یا روی بدن نوزاد دیده می شود.

آنزيم ها، این مواد را جرقه های زندگی می نامند، این مولکول های پروتئینی انرژی زا، تقریبا در تمام فعالیت های زیست شیمیایی که در بدن انجام می گیرد، نقش مهمی را ایفا می کنند.

اگر مادری بعد از تولد نوزاد خود، به عللی به طور موقت یا دائم نتواند به کودک خود شیر دهد، اولین تغذیه نوزاد را باید طی 6 ساعت بعد از تولد با آب جوشیده سرد شده شروع کند. چون امکان دارد نوزاد در نخستین تغذیه استفراغ کند، داخل شدن آب استریل در ریه او مشکلی به وجود نمی آورد. دادن سرم گلوکز به عنوان اولین تغذیه نوزاد لازم نیست.

در هفته های اول بعد از تولد، چون نوزاد به دفعات شیر می خورد و مثانه او نیز کوچک است، در نتیجه به دفعات زیاد ادرار می کند، بنابراین هر موقع نوزاد ادرار یا مدفوع می کند، باید کهنه های او را عوض کنید، زیرا ماندن کهنه ادراری و آلوده به مدفوع به ناحیه باسن و دستگاه تناسلی او موجب قرمزی و حتی زخم شدن این نواحی می گردد.

نوزاد و شیرخوار را در سال اول تولد در گهواره یا تخت جداگانه در اتاق خودتان بخوابانید. محل خواباندن او طوری باشد که مادر به آسانی بتواند به کودک دسترسی داشته باشد و به او شیر دهد و کودک را نظارت نماید.

نوزادان تا سن دو ماهگی نمی توانند سَرِ خود را نگه دارند و هنگام بلند کردن و خواباندن، سر آنان به پایین می افتد، بنابراین بعضی از مادران در هنگام بلند کردن و خواباندن نوزاد، دچار ترس و نگرانی می شوند. در هنگام بلند کردن و خواباندن نوزاد با او حرف بزنید تا او با صدای شما آشنا شود.

برای برقراری نظم در منزل باید عادلانه و قاطعانه رفتار فرزندتان را کنترل و قوانین را رعایت نمایید. روش هایی که برای برقراری نظم به شما پیشنهاد می کنیم پس از دو و نیم سالگی مفید و مؤثر هستند و جز در مواردی نادر نمی توان آنها را برای خردسالان به کار گرفت.

لباسهایی از جنس استرچ (قابلیت کشسان داشتن) در قسمت سر یا انتهای آن، مناسبترین لباسها می باشد، شلوارهای پیش بندداری که می توانند پهلوهای کودک را گرم نگهدارند. لباس کودک نباید گیره فلزی داشته باشد. بعضی لباسهای کتانی می توانند اثرهای منفی روی پوست کودک برجای بگذارند.

بهترین زمان برای دادن آب بین دو نوبت شیر می باشد. اگر کودک عطش داشته باشد با میل و ولع آب را می خورد، ولی اگر نخورد دلیل این است که بدن او به آب احتیاج ندارد و نباید با زور به او آب بدهید.

زمانی که انسان به این توانمندی می رسد که قادر است فرد دیگری را در عالم واقعیت بپذیرد، به شخص پر توانی برای یاری دادن به آن فرد مبدل می شود.

رشد طبیعی کودک در یک توالی قابل پیش بینی رخ می دهد که با مراحل مهم رشدی مشخص شده است. مراحل مهم رشد مانند گفتن اولین کلمه یا برداشتن اولین قدم، علائم جسمی و رفتاری رسش هستند که اکثر کودکان در یک چارچوب زمانی خاص آنها را نشان می دهند.

در صورت مهم بودن روابط اولیه والدین و کودکان و محیط اطفال و خردسالان، می توان گفت کمک کردن به والدین و کودکان در سال های نخست زندگی کودکان فواید بلند مدتی خواهد داشت. برخی از برنامه ها در صدد بهبود بخشیدن مهارت های تربیتی والدین هستند و برخی صرفاً برای اطفال و کودکان آسیب پذیر تدوین شده اند.

مکمل های ویتامینی را می توان به دو گروه مصنوعی و طبیعی تقسیم کرد : ویتامین های مصنوعی ویتامین هایی هستند که در آزمایشگاه ها از ترکیبات شیمیایی خالص شده ای تولید می شوند که از ویتامین های مشابه آنها در طبیعت الگو برداری شده است.

بعضی از نوزادان که از هر لحاظ طبیعی هستند،ممکن است بعد از شیر خوردن مقداری شیر را از گوشه دهان و لب های خود به بیرون بریزند و لباس های خود و مادر را کثیف کنند.

خردسالان باید بدانند، استفاده از اسباب بازی فقط در اتاق خودشان مجاز می باشد. بهتر است، در بعضی موارد نامرتب بودن منزل را نادیده بگیرید اما هیچ وقت برای مدتی طولانی از این امر چشم پوشی نکنید.

زمانی که کودک را به اتاق خوابش می برید، با مهر و محبت خود او را نوازش کنید. زمان خواب کودک را با آرامش و مهربانی به او یادآور شوید. به خواسته های فرزندتان تن در ندهید، زیرا تقاضاهای او از یک لیوان آب یا یک داستان و قصه دیگر، کم کم بیشتر می شود و به جایی می رسد که دیگر نمی توانید اوضاع را تحت کنترل خود درآورید.

کودکان ما طی چند سال نخست زندگی شدیداً به نوازش ما نیاز دارند. خوشبختانه بغل کردن و نوازش نوزاد ظاهراً جزء غرایز مادری است، و در اکثر فرهنگ ها پدران نیز فعالانه در ابراز محبت به نوزادان شرکت می کنند.

کودکان نوپا ( بین یک و نیم تا دوسالگی ) تا حدودی قادر به استفاده از غذای خانواده و هضم آن هستند، هر ماه هم توانایی آن ها برای اینکه غذاهایشان را به تنهایی بخورند، افزایش می یابد و می توانند از قاشق و فنجان کوچک نیز استفاده کنند.

این مشکل وقتی کودکان نوپا اندکی بزرگتر شده اند، شروع می شود و غذا خوردن را تبدیل به مصیبت می کند. وقتی بچه هنگام غذا خوردن اغلب از سرسفره یا میز بلند می شود و دوباره برمی گردد.

بهتر است برای شروع تغذیه کمکی، ابتدا سبزی ها، میوه ها و برنج را آغاز نمائید و سپس کودک را برای مواد پروتئینی آشنا کنید. اگر غذاهای مختلف را جداگانه به او بدهید در صورت ایجاد آلرژی یا حساسیت، عامل آن را به راحتی شناسایی خواهید کرد.

هرگز وعده های غذایی را فراموش و حذف نکنید. در ضمن کودکان به وقت توجهی ندارند پس قبل از آنکه زمان غذا خوردن فرا برسد، چندین نوبت این مسئله را به آنان یادآوری نمایید تا آماده غذا خوردن بشوند.

زمانی که شیرخوار قادر باشد، روزانه حداقل یک وعده و هر چند قاشق غذا بخورد، زمان آن فرا رسیده است که دفعات غذای کمکی را افزایش دهید. به عنوان مثال اگر فقط زمان نهار به او غذای جامد می دهید، برای افزایش وعده های غذایی، وعده صبحگاهی را نیز به رژیم او بیفزایید.

کودکان و نوجوانان مبتلا به چاقی به طور معمول دارای اختلالات رفتاری مانند افسردگی، گوشه گیری، اضطراب و عدم اعتماد بنفس می باشند، بنابراین پدر و مادر و پزشک باید به مسائل رفتاری کودک و نوجوان آشنا گردند و در جهت رفع آنها کوشش نمایند.

ایدز در دنیا، نهمین علت مرگ ‌و میر کودکان محسوب می‌شود، ولی اگر این روند ادامه پیدا کند، در آینده‌ای نه چندان دور بیشترین علت مرگ ‌و میر در کودکان بیماری ایدز خواهد بود. مهم‌ترین دغدغه‌های والدینی که به اچ آی وی مثبت ( HIV ) مبتلا هستند، این است که از سلامت فرزند خود در صورت عدم ابتلا به ویروس ایدز اطمینان خاطر پیدا کنند.

هیچ گاه به اجبار و با زور به کودکتان غذا ندهید. اگر صورتش را هنگام غذا خوردن برمیگرداند، یعنی سیر شده و یا غذا را دوست ندارد. به حالت چهره او توجه کنید اگر هنگام خوردن غذا چهره اش را به شدت درهم میکشد، به احتمال زیاد غذای مورد نظر، باب طبعش نیست.

در بعضی از شهرها و مناطق، زمین و وسایل ورزش در اختیار نوجوانان می باشد، ولی این امکانات برای همه و در همه جا وجود ندارد. بعضی از افراد، وسایل ورزش را خود تهیه و در منزل از آن استفاده می کنند.

هر نوجوانی باید نوع ورزشی را انتخاب کند که مورد علاقۀ او باشد و مهارت آن را داشته و از آن لذت ببرد. تعداد زیادی برنامه های ورزشی و دستگاه های ورزشی وجود دارد تا افراد بتوانند با میل خود از آنها استفاده نمایند و به تحرک و ورزش بپردازند.

حداقل ورزش روزانه عبارت است از 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط در تمام روزهای هفته یا به عبارت دیگر 2/5 ساعت در هفته.

کودکان نیز مانند بزرگسالان بعضی از ورزش ها را دوست دارند و از آن لذت می برند، بنابراین نوع ورزش و زمان آن باید بر حسب میل و انتخاب کودک باشد تا او به انجام ورزش تشویق و به آن پای بند گردد.

درمان کودک مبتلا به وزن اضافی و چاقی، باید شامل درمان پدر و مادر و همۀ اعضای خانواده باشد، چرا که این والدین هستند که مواد غذایی میخرند و می پزند و در اختیار کودک قرار می دهند.

واقعیت غم انگیز این است که تعداد اندکی از کودکان احساس می کنند مورد عشق بی قید و شرط قرار دارند. اما این نیز حقیقت دارد که اکثر والدین فرزندشان را دوست دارند.

انتخاب درست نوع غذا و مقدار مناسب آن برای بیشتر افراد با وزن اضافی و یا چاق، کافی است تا وزن خود را کم کنند.

ما معتقدیم که نیاز کودک به عشق بر همۀ نیازهای او ارجحیت دارد. دریافت عشق و آموختنِ اعطای عشق بستری است که همۀ مساعی مثبت بشری از خاک آن می روید و رشد می کند.

این مقاله بر نیاز کودکان ما به عشق و چگونگی رفع این نیاز تمرکز می کند، زیرا این بزرگترین نیاز عاطفی آنان است و رابطۀ ما با آنها را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.

در جامعۀ امروزی، پرورش کودکانی که به لحاظ عاطفی سالم باشند کاری است بس دشوار که روز به روز نیز دشوارتر می شود. اگر کودکان واقعاً محبت والدین را احساس کنند پاسخ بهتری به راهنمایی های والدین در تمام حوزه های زندگی خود خواهند داد.

اگر کودک یا نوجوانی دچار اضافه وزن یا چاقی است، درمان او باید هر چه زودتر شروع گردد، زیرا هر چه سن کودک بیشتر شود، درمان او مشکل تر خواهد بود.

تشخیص زودرس چاقی در کودکانی که آماده چاق شدن هستند، امکان پذیر است، بدین ترتیب که اگر بعد از دوران شیرخواری، وزن کودک در حدود طبیعی باشد ولی دوباره چاق شود، او در معرض چاق شدن است.

عوامل متعددی در پیدایش چاقی کودکان دخالت دارد که مهم ترین و شایع ترین آنها، دریافت کالری بیش از حد نیاز بدن در مدت طولانی به وسیلۀ غذاهایی است که کالری و انرژی زیاد دارد.

چاقی یکی از مسائل شایع پزشکی امروز کودکان در همۀ کشورهای مرفه و توسعه یافته می باشد، به طوری که در 20 سال گذشته، تعداد کودکان چاق در این کشورها دو برابر شده است.

هر چه از سن کودک می گذرد و هر چه مادر و پدر با کودک صحبت می کنند و رابطه برقرار می نمایند، سلول های مغز کودک از نظر ساختمانی کامل می گردد.

مواد معدنی عناصر خیلی آلی هستند که از سنگ، خاک یا آب سرچشمه می گیرند. مواد معدنی را می توان به طور مستقیم یا غیر مستقیم از محیط یا حیوانات و گیاهان به دست آورد.

تغذیه با شیر مادر و غذای تکمیلی و آموزش دادن باعث می شود که کودکان دارای ویژگی های فوق العاده در یادگیری سریع و آموختن شوند.