ویژه یعنی چه؟

اگر در هر خانواده که به طور متوسط ۲ یا ۳ فرزند وجود دارد، بین هم شیرها چنین مشکلاتی دیده شود، پس تکلیف خانواده هایی که شرایط ویژه دارند چیست؟ مثلاً خانواده هایی که فرزندان دوقلو یا سه قلو دارند، با خانواده هایی که در آن کودکی با نیازهای خاص وجود دارد که نیازهایش را بر وقت و انرژی والدینش تحمیل می‌کند؟ این مشکلات چه تأثیری بر روابط بین هم شیرها می‌گذارد؟ آیا بین آنها شکاف ایجاد می‌کند یا آنها را به هم نزدیکتر می‌سازد؟

از منابع حمایتی کمک بگیرید.

در صورتی چنانچه به کمک تخصصی نیاز دارید بهتر است از منابع حمایتی موجود در جامعه کمک بگیرید یا به مشاور مراجعه کنید.

وقتی دو، سه، چهار، ... فرزند دارید!

تنها شما نیستید! چند قلوزایی رو به افزایش است؛ به ویژه در نتیجه استفاده روز افزودن از IVF در کشور بریتانیا به طور متوسط، سالانه ۱۰/۰۰۰ جفت دوقلو متولد می‌شوند. با استفاده از روش IVF احتمال دوقلوزایی به حدود یک در پنج می‌رسد. گرچه احتمال وقوع زاد دوقلو، سه قلو و حتی چهارقلو به سرعت رو به افزایش است، اما هنوز در کشور بریتانیا پدیده های نسبتا عجیب است. دوقلوها و سه قلوها نه ماه در فضای مشترکی زندگی می‌کنند، پس تعجبی ندارد که به شدت احساس نزدیکی کنند. برای شما وسوسه انگیز است که به فرزندانتان تحت عنوان دو قلوها یا سه قلوها بیندیشید. اما اگر آنها را همیشه به هم بچسبانید، احتمال دارد به صورت افراطی به هم نزدیک شوند یا برعکس، برای دست یافتن به فردیت خودشان به صورتی افراطی و طنز آمیز علیه چند قلو بودنشان شورش کنند. به عنوان مثال، از دوستم که خواهری دوقلو دارد و همیشه موهاش کوتاه است، پرسیدیم:« آیا نمی‌خواهی موهایت را بلند کنی؟» او جواب داد:« چطور می توانم موهایم را بلند کنم؟ آخر موهای خواهر دوقلویم همیشه تا کمرش است!»

بچه فرد مستقلی است

بر تفاوتهای فرزندانتان تأکید کنید. اگر از بودن در کنار هم با انجام دادن کارهای مشابه با داشتن دوستان مشترک لذت می‌برند اشکالی ندارد. در غیر این صورت کاری نکنید که احساس کنند آنها را تحت فشار گذاشته اند تا به عنوان یک واحد عمل کنند. از پوشاندن لباسهای یک شکل بر تن دوقلوها یا سه قلوهای خود بپرهیزید، ممکن است قشنگ به نظر برسد اما اگر فرزندانتان از اینکه دقیقا کپی هم هستند احساس ناراحتی می‌کنند، پوشیدن لباسهای یکسان نیز ممکن است مانعی بر سر راه احساس فردیت آنها باشد.

حتی می‌توانید از مدیر مدرسه دوقلوهایتان بخواهید که آنها در دو کلاس متفاوت درس بخوانند تا هرکدام بتواند دوستان خاص خودش را پیدا کند و در روابط اجتماعی اش با دایره مستقلی از افراد رابطه برقرار کند. در صورت امکان به هر یک از آنها اتاق خواب و فضایی مجزا برای نگهداری وسایل شخصیشان بدهید. چون فرزندانتان از نظر سنی و توانایی هایشان با هم فاصله ای ندارند، لازم است هوشیارانه از مقایسه کردن و برچسب زدن به آنها پرهیز کنید. اگر فرزندانتان شکل هم هستند، افراد دیگر خودشان این کار را به جای شما انجام می‌دهند؟ پس مراقب باشید که شما آنها را با هم مقایسه نکنید. آماده باشید که در خانواده خود با اثر برچسبهایی که دیگران می‌زنند مقابله کنید، چون تاثیر شما والدین از تأثیر دیگران خیلی بیشتر است.

زندگی با هم شیری با استعدادهای ویژه

در امریکا تعداد کودکانی که استعدادهای بسیار ویژه ای دارند به شدت افزایش یافته است. زندگی در خانواده ای که یکی از بچه های آن قهرمان المپیک است یا در دوازده سالگی در دانشگاه کمبریج موفق به دریافت بورسیه در رشته ریاضی می‌شود، می‌تواند برای همه اعضای خانواده سخت باشد، به ویژه اگر فرزند معمولی در این خانواده احساس کند که تحت الشعاع فرزند برجسته قرار گرفته است. زندگی با کودکی که استعدادهای استثنایی دارد می تواند هم برای والدین و هم برای هم شیرها مشکلاتی ایجاد کند.

برقراری تعادل و موازنه برای والدین این کودکان کار مشکلی است. آنها باید از طرفی سعی کنند که به فرزند با استعداد خود این حس را منتقل کنند که انسانی طبیعی است و نباید بر اهمیت استعدادهای ویژه او به طور مبالغه آمیز تأکید کنند (زیرا تأكید مبالغه آمیز می‌تواند باعث شود که این کودک به طور مبالغه آمیزی احساس کند مهم است). در بسیاری از اوقات کودکانی که از استعدادهای استثنایی برخوردارند، خودشان از پذیرفتن برچسب «استثنایی» سرباز می‌زنند، زیرا نمی‌خواهند احساس کنند که با دیگران متفاوت اند و نمی‌خواهند از گروه همسالان خود جدا باشند. از طرف دیگر والدین این بچه ها نیز دوست ندارند صرفا از ترس احساس ناتوانی فرزند دیگرشان، مانع پیشرفت فرزند با استعداد خود بشوند.

هم بزرگ ترم، هم بهتر!

احتمال اینکه فرزندان نخست با استعدادهای ویژه ای شناخته شوند، از فرزندان بعدی بیشتر است. حتی فرزندان نخست در دو قلوهای همسان این امر شاید برای فرزند بعدی که احساس می‌کند در سایه هم شیر با استعداد خود بزرگ می شود، مشکل ساز باشد. مشکلات رایجی که هم شیرهای بچه های مستعد با آن روبه رو هستند، عبارتند از احساس حسادت و ناراحتی و احساس بی کفایتی. 

اول من بودم!

وقتی یکی از فرزندان بعدی بسیار هوشمند است، گاهی والدین به دلیل مقایسه فرزندانشان با یکدیگر، توانائی های فرزند اول خود را دست کم می‌گیرند و این می‌تواند برای فرزند اول بسیار نا امید کننده باشد. فرزندان اول به طور طبیعی نسبت به هم شیرهای خود احساس رهبری می‌کنند و این امر می‌تواند احساس رهبری طبیعی آنها را به شدت تضعیف کند. این مشکل برای فرزند اول یک مشکل مضاعف پدید می‌آورد. او هم از مقام یکتا بودن کنار رفته است تا برای هم شیر جدیدش جا باز کند و هم باید به دلیل داشتن یک هم شیر کوچکتر «ویژه» هر چه بیشتر از مرکز توجه دور شود. همیشه احتمال بروز حسادت در فرزند اول خانواده، بیشتر از احتمال بروز آن در فرزندان بعدی است؛ پس نیاز به سازگار شدن با هر دو مسئله - هم آمدن هم شیر تازه و هم استعدادهای ویژه او - گاهی بر فرزند اول تأثیرات منفی جدی می‌گذارد.

زندگی با یک خواهر یا برادر معلول یا کم توان

اگر یکی از فرزندانتان دچار معلولیت جسمانی یا مشکلات یادگیری است یا از یک بیماری مزمن رنج می‌برد، تنها او نیست که به توجه ویژه نیاز دارد. خواهر یا برادر او نیز نگرانی ها و نیازهای خاص خود را دارد. در چنین مواردی رابطه هم شیرها پیچیدگی های خاص خود را دارد. در رمان زنان کوچک، خواهران «مارچ» ، «بت» را (که معلول است) عزیز می‌کنند و برایش دسته های کوچک گل می‌برند. بت هم در روزهایی که احساس توانایی می‌کند، برای بچه های فقیری که در روزهای برفی بیرون می‌آیند، دستکش می‌دوزد، البته اگر از والدین بچه های معلول بپرسید، به شما خواهند گفت که زندگی شان به این راحتی ها هم نیست.

کودک معلول از معلول بودن خود چه احساسی دارد؟

برخی از احساس های معمول در این بچه ها عبارتند از احساس حسادت، ناکامی و خشم. گاهی احساس ناکامی آنها از مشکلات جسمی ناشی می‌شود. چرا نمی‌توانم مثل آنها تند بند بدوم؟» «چرا باید این آمپول ها را بزنم؟» «چرا باید این غذا را بخورم، اما به او کیک کاکائویی می‌دهید؟»

گاهی، به ویژه وقتی فرزند اول مشکلات یادگیری دارد، در ابتدا همه چیز خوب پیش می‌رود تا اینکه فرزند دوم از نظر مراحل رشد و استقلال از فرزند اول جلو می‌زند. گاهی فرزند معلول از اینکه این همه در مراقبت از او وسواس به خرج می‌دهند، ناراحت می‌شود. وقتی این هم شیرها به سن نوجوانی می‌رسند، یکی از آنها با دوستان خود بیرون می‌رود از زندگی اجتماعی لذت می‌برد، اما هم شیر دیگر احساس می‌کند که در دوره کودکی خود گیر کرده است و نمی‌تواند به تنهایی برای خود راهی در دنیا باز کند.

کودکی که یک هم شیر معلول دارد، چه احساسی دارد؟

دختری به من می‌گفت داشتن یک هم شیر معلول مسئولیت بزرگی است ، او می‌گفت:« تنها چیزی که می‌دانستم این بود که وقتی مادرم از بیمارستان به خانه برگردد، قرار است از خواهر کوچولویم که شرایط ویژه ای دارد نگهداری کنم. اما در آن موقع نفهمیدم که قرار است یک شبه بزرگ شوم.»

ای کاش من هم فلج بودم

شاید به نظرتان عجیب برسد، اما بسیاری از بچه ها نسبت به هم شیر معلول خود حسادت می‌کنند. «چرا آنها این طوری به من توجه نمی‌کنند؟ چطور وقتی خواهرم یاد گرفت اسم خود را بنویسد، مادر و پدرم آنقدر خوشحال شدند، اما به من که تمام نمره هایم ۲۰ است، کسی توجه نمی کند؟»

مدیریت بیمارستانها تلاش می‌کنند که بخش کودکان، برای کودکان بیمار جایی جالب و لذت بخش باشد. گاهی بچه های کم سن و سال ، از اینکه مجبورند به مدرسه بروند، اما هم شیرشان می‌تواند تمام روز در بیمارستان با اسباب بازیهایش بازی کند، ناراحتند. گاهی هم شیرهای کودکان معلول نقش حمایت از والدین خود را به عهده می‌گیرند و به دقت مراقب هستند که چیزی نگویند تا باعث ناراحتی والدینشان شود. برای اینکه چنین بچه هایی بتوانند نگرانیها و ناراحتی های خودشان را به زبان بیاورند گاهی لازم است که توجه ویژه ای به آنها داشته باشید و صمیمانه به حرف دل آنها گوش کنید. از یک کارشناس کمک بگیرید تا شما را راهنمایی کند که چگونه درباره معلولیت فرزندتان به هم شیرهایش توضیح دهید.

ممکن است هم شیر کوچک تر نتواند درک کند که خواهر یا برادر بزرگترش به دلیل بیماری جسمانی، هنوز مانند او حالت بچه های کوچک را دارد و ممکن است از این نگران باشد که خودش هم دچار همین مشکل شود. در این صورت، رفع ابهامات و از بین بردن نگرانیهای فرزند کوچکترتان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.