خوردن غذاهای سالم و مختلف به منظور تأمین املاح و ویتامین های مورد نیاز بدن و برای حفظ تندرستی نوجوانان و جوانان، بهتر و مطمئن تر از مصرف داروهای ویتامین و املاح می باشد، ولی بیشتر جوانها مواد غذایی که بتوانند نیاز بدنشان را تأمین کند، به اندازۀ کافی نمی خورند.
مطالعات نشان داده است که 35 درصد دختران جوان در امریکا دچار کمبود املاح و ویتامین می باشند و هیچگونه ویتامین و املاح تکمیلی هم نمی خورند.
بنابراین والدین باید توجه داشته باشند در هر صورتی که نوجوانشان تغذیۀ کافی ندارد :
سعی کنند او را با کیفیت و کمیت غذایی که می خورد آشنا کنند، در حقیقت او را راهنمایی کنند تا تغذیۀ کافی و کامل داشته باشد.
نوجوان خود را با علائم سوء تغذیه و عوارض آن آشنا سازد.
در صورتی که فرزندشان غذای کافی و کامل نمی خورد، با دادن ویتامین و املاح به صورت دارو، از پیدایش علائم سوء تغذیه در او پیشگیری نمایند.
ورزش و فعالیت بدنی و رابطۀ آن با تندرستی در دوران نوجوانی و جوانی، موجب افزایش تودۀ عضلانی بدن و کاهش چربی و در نتیجه کاهش بیماری های عروق کُرونِر قبل می گردد. بیماری های عروق کُرونِر، همۀ نوجوانان را مخصوصاً آنهایی که وزن اضافی دارند یا مبتلا به چاقی هستند را در معرض خطر قرار می دهد.
ورزش و فعالیت بدنی خوشبختانه موجب کاهش فشار خون می گردد. ورزش و فعالیت بدنی نیز اثر مهمی در رشد و تقویت توده های استخوانی بدن دارد و قدرت عمل اسکلت بدن را در تمام عمر افزایش می دهد.
آمارها و مطالعات در کشورهای اروپایی نشان داده که :
حدود 50 درصد نوجوانان 12 تا 21 ساله به طور منظم ورزش می کنند و فعالیت بدنی دارند.
نوجوانان دختر، کمتر از پسران به ورزش رو می آورند و فعالیت بدنی کمتری دارند.
هر چه نوجوانان دختر و پسر بزرگتر می شوند، علاقۀ آنها به ورزش و فعالیت بدنی کمتر می شود.
شرکت نوجوانان در کلاس های آموزشی ورزش و فعالیت بدنی، در سالهای اخیر کاهش یافته و از 42 درصد به 25 درصد رسیده است.
فقط 19 درصد نوجوانان دبیرستانی، روزانه 20 دقیقه یا بیشتر ورزش می کنند.
اطلاعات و آمار از علاقمندی نوجوانان و جوانان به ورزش در کشور مادر دسترس نیست و به نظر می رسد همین روند فوق در کشور ما وجود داشته باشد.
با توجه به اهمیت ورزش و فعالیت بدنی در دوران نوجوانی و جوانی و نقش آن در حفظ تندرستی در تمام عمر، همۀ مراکز آموزشی، پزشکان و جوامع بهداشتی و همچنین پدر و مادرها باید نوجوانانشان را به ورزش و فعالیت بدنی تشویق و ترغیب کنند. اگر والدین، خود آمادۀ ورزش کردن باشند، در تشویق و ترغیب نوجوانشان بسیار مؤثر است.
غذا خوردن بسیاری از نوجوانان و جوانان بی نظم و بی برنامه است. نوجوانان به غذا خوردن نامنظم، غذا خوردن بیرون از خانه و خوردن غذاهای آماده تمایل دارند. در حقیقت نوجوانان به بد غذا خوردن مشهور می باشند.
اختلال و بی نظمی در غذا خوردن بیشتر در دختران دیده می شود. پسران نیز ممکن است دچار اختلال و بی نظمی در غذا خوردن شوند، مخصوصاً نوجوانانی که می خواهند در مسابقات شرکت کنند و شرکت آنها در مسابقات، نیاز به وزن کم دارد و در نتیجه نوجوان غذا نامنظم می خورد.
بعضی از نوجوانان هر چه بزرگتر می شوند، تعداد دفعات غذا خوردن آنها نامنظم تر می شود و حتی ممکن است یک نوبت در روز غذا بخورند ( ناشتائی و ناهار، دو نوبت غذائی است که معمولاً نمی خورند ). مخصوصاً اگر دور از خانواده یا بیرون از خانه یا با دوستان خود باشند.
نوجوانانی که دچار کمبود مواد غذایی می گردند، نه فقط لاغر می شوند، بلکه سوخت و ساز سلولهای مغز آنها نیز به طور کامل انجام نمی گیرد و دچار اختلال در یادگیری می شوند. همچنین در ساختار استخوانهای آنها که در حال رشد است، مشکل به وجود می آید که در برخی موارد، غیر قابل برگشت است.
تشخیص اختلال و بی نظمی غذایی، بسیار مشکل است. چه بسا پدر و مادر، نوجوانی را نزد پزشک می برند و شکایت نوجوان از مشکل گوارشی، لاغر شدن و پریود نشدن است. اگر پزشک شرح حال کاملی از نوجوان به دست آورد متوجه می شود که مشکل او ترس از چاق شدن و نخوردن غذاست.
این نوجوان به احتمال زیاد چربی و شیرینی نمی خورد و ورزش زیاد انجام می دهد و یبوست هم دارد. والدین چنین نوجوانی باید با دقت کامل، نوجوان خود را تحت نظر داشته باشند و چگونگی تغذیۀ او را نظارت کنند و با مشاور تغذیه، مشورت نمایند تا عادت غذایی او اصلاح گردد و غذای سالم بخورد و رشد طبیعی داشته باشد.
این مهم بویژه در هنگام جهش رشدی نوجوان اهمیت دارد و باید هر مقدار غذایی که او میل دارد بخصوص غذاهای انرژی زا، در اختیارش قرار گیرد، اما وقتی رشد نوجوان کاهش یافت، باید مقدار غذا و تعداد دفعات آن کنترل شود.
آنورِکسی نِوروزا : بعضی از نوجوانان ممکن است آن قدر غذا نخورند که دچار لاغری مفرط گردند. این نوجوانان هر چند لاغرند ولی فکر می کنند اضافه وزن دارند و دچار اختلال در ترکیب خون ( الکترولیت ها ) و اختلالات قلبی می گردند که ممکن است حتی منجر به مرگ آنها گردد.
این حالت بیشتر در دختران شایع بوده و از هر 100 نفر، یک نفر مبتلا می باشد که بیشتر در سنین 16 تا 18 سالگی اتفاق می افتد. این جوانان دختر بیشتر تحت تأثیر همسالان خود قرار می گیرند و رشد و بلوغ کافی نکرده و گوشه گیر هستند. والدین باید این گونه فرزندان را هر چه زودتر تحت نظر روان پزشک و متخصص نوجوانان، تحت درمان قرار دهند.
غذا خوردن در دکه ها و اغذیه فروشی ها : بعضی از نوجوانان به دلیل کمبود وقت، غذای اصلی خود را از دکه های غذایی، سلف سرویس ها و سوپر مارکت ها تهیه می کنند و می خورند. این نوع غذاها، آهن، کلسیم و ویتامین A و B کافی که نیاز نوجوان را تأمین کند، ندارد.
همچنین مقدار ویتامین C این غذاها کم می باشد مگر این که نوجوان با غذای خود مقداری آب میوه بخورد. چون پنجاه درصد کالری این غذاها از چربی است، بنابراین غذای خوب و سالمی نیستند. در این موارد نوجوان باید از نظر تغذیه، مورد مشاوره و حمایت پدر و مادر و متخصص تغذیه قرار گیرد.
تلویزیون و مجله ها : نوجوانان، هر روزه صدها بار تبلیغات غذایی را از تلویزیون و در مجله ها مشاهده می کنند، و گاه و بیگاه هوس می کنند غذاهای معرفی شده را مصرف کنند و از طعم و مزۀ آنها آگاه شوند. این نوع غذاها معمولاً از چربی و مواد نشاسته ای تهیه شده است. همراه این غذاها اغلب، نوشیدنی های شیرین نیز برای مصرف تبلیغ می شود.
توجه : بررسی ها و مطالعات نشان می دهد در حال حاضر رژیم غذایی نوجوانان از نظر ویتامین A و B، آهن، کلسیم و وروی دچار کمبود است. از طرفی گرچه مصرف چربی در آنها نسبت به گذشته کمتر شده، ولی هنوز هم زیاد است و با وجود کم شدن مصرف چربی، اضافه وزن و چاقی در نوجوانان شایع می باشد.
نوجوانان و جوانان عزیز باید سعی نمایند رژیم غذایی متعادل و سالم انتخاب نمایند و بدن خود را با آن رژیم غذایی عادت دهند تا هم اضافه وزن پیدا نکنند و هم تناسب اندام آنها حفظ شود و نه فقط در دوران جوانی بلکه در سنین میان سالی و بزرگسالی و پیری از ابتلا به بیماری های قلبی و مغزی مصون گردند.