املاح ویتامین های مورد نیاز مغز کودکان و نوجوانان | گهوارک

املاح ویتامین های مورد نیاز مغز کودکان و نوجوانان | گهوارک

0 دیدگاه 14 آبان 1400 چاپ خبر بازدید: 1714
مواد معدنی عناصر خیلی آلی هستند که از سنگ، خاک یا آب سرچشمه می گیرند. مواد معدنی را می توان به طور مستقیم یا غیر مستقیم از محیط یا حیوانات و گیاهان به دست آورد.

 

املاح و ویتامین ها

املاح و ویتامین ها

کلسیم و مَنیَزیُم : املاح کلسیم و منیزیم برای رشد و تکامل سلول های عصبی و همچنین برای واسطه های شیمیائی ضروری است. این املاح موجب شل شدن و آرامش اعصاب و عضلات بدن می گردد. اگر کلسیم و منیزیم به مقدار کافی به بدن کودک نرسد، کودک دچار تحریک پذیری و پرخاشگری می گردد.

روی ( Zinc ) : روی در اعمال مغز و حافظه و در ساختن مادۀ سروتونین در مغز اهمیت دارد. سروتونین موجب آرامش مغز و جلوگیری از تشویش و هیجان و بی خوابی می گردد. اگر کودک دچار کمبود سروتونین مغز شود، دچار تشویش، هیجان و بی خوابی می گردد. برای این که سروتونین در بدن ساخته شود، مادۀ پروتئینی به نام ترپیتوفان نیاز است که باید از راه غذا به بدن انسان برسد.

تریپتوفان در نان، ماکارونی، روغن ماهی و در موز وجود دارد. برای ساخته شدن سروتونین همچنین ویتامین های B6  و B12 و فولیک اسید نیاز است. این نوع ویتامین ها نیز در گوشت ماهی، مرغ، گوسفند و گوساله و میوجات و سبزیجات وجود دارد. اگر کودکی دچار کمبود ویتامین B6 و B12 گردد، سروتونین در بدن او ساخته نمی شود و دچار هیجان و بی خوابی می گردد.

آهن ( Iron ) : نقش آهن در بدن کودکان و نوجوانان متعدد و بسیار مهم می باشد. مهم ترین عمل آن انتقال اکسیژن به وسیلۀ هموگلوبین گلوبولهای قرمز است که اکسیژن را از ریه گرفته و به تمام سلول های بدن مخصوصاً مغز می رساند. کمبود آهن در بدن موجب می شود که کودک و نوجوان دچار کم خونی گردد و کم خونی نیز باعث خستگی، تحریک پذیری و کاهش توجه می شود.

اگر کودک یا نوجوانی مخصوصاً در سنین 10 تا 18 سالگی دچار کم خونی و علائم افسردگی و بد خلقی گردد باید به او آهن به شکل دارو و غذا داده شود تا افسردگی، خشم و بد خلقی او برطرف گردد. تحقیقات نیز نشان داده است که رابطه ای بین کمبود آهن خون و قدرت یادگیری وجود دارد. غذاهایی که دارای آهن می باشند عبارتند از : گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، سبزیجات و عدس.

سِلنیوم : بعضی از فلزات سنگین مانند سرب، جیوه، آرسنیک و کادمیوم ممکن است راه غذا و هوا وارد بدن کودکان شود و روی مغز کودک اثر سوء بگذارد، مخصوصاً سرب که موجب اختلال گیری، بیش فعالی و کاهش بهرۀ هوشی می گردد. سلنیوم ماده ای است که اگر در بدن وجود داشته باشد به مواد سمی می چسبد و آنها را از بدن دفع می کند. بعضی از مواد غذایی که دارای سلنیوم می باشند، عبارتند از : سبوس و جوانۀ گندم، حبوبات، ماهی، جگر و لبنیات.

ویتامین C : ویتامین C برای محافظت سلول های مغز و نخاع ضروری است. تحقیقات نشان داده است تغذیه ای که دارای ویتامین C کافی باشد، می تواند بهرۀ هوشی کودک را افزایش دهد و میزان سلامتی فکری و جسمی او را بالا ببرد. این ویتامین معمولاً در میوجات و سبزیحات ( کیوی، مرکبات، سبزیجات سبز، گوجه فرنگی و فلفل ) وجود دارد.

ویتامین های گروه B : ویتامین B6 ( پیریدوکسین ) برای تبدیل اسیدهای آمینه به واسطه های شیمیائی مغز ( تبدیل فنیل آلانین به نوراپی نفرین ) لازم است. ویتامین B12 برای بافت مغز و برای ساخته شدن DNA و RNA سلول ها و نیز ساخته شدن دیوارۀ سلول های عصبی ضرورت دارد. ویتامین های گروه B در تمام دانه ها، تخم مرغ، سبزیجات سبز، گوشت و ماهی و مغزها وجود دارند.

ویتامین E : این ویتامین مانند ویتامین C در محافظت سلول های مغز و همچنین برای اکسیژن رسانی به مغز نقش دارد. این ویتامین در روغن های گیاهی وجود دارد، مخصوصاً جوانۀ گندم سالم ترین و بیشترین منبع این ویتامین می باشد.

 

بهترین غذای مغز کودکان و نوجوانان

گرچه بیشتر مواد غذایی برای بدن و مغز مفید می باشند، ولی نوع غذا، روش پختن آن، زمان خوردن غذا و ترکیب مواد غذایی که با هم خورده می شوند، برای تغذیۀ مغز مهم می باشد. همان طور که قبلا ذکر گردید، موقعی که کودک مواد قندی یا شیرینی می خورد، موجب می شود که قند از روده ها به صورت گلوکز جذب گردد و قند خون بالا رود و گلوکز وارد سلول های مغز گردد.

در این موقع لوزالمعده تحریک می شود و انسولین می سازد تا قند خون در سلول ها سوخته شود، بنابراین قند خون پائین می افتد. بالا رفتن و پائین افتادن ناگهانی قند خون کودک، موجب جنب و جوش بیش از حد او و رفتارهای غیر معمول کودک می گردد. اگر کودک مواد غذایی مانند مواد نشاسته ای را همراه سبزیجات و میوجات بخورد، قند خون او به سرعت بالا نخواهد رفت و مشکل رفتاری پیدا نخواهد کرد، همچنین یادگیری او نیز دچار مشکل نخواهد شد.

بهترین مواد غذایی که برای مغز مفید هستند، عبارتند از :

میوجات : میوجات مانند گریپ فروت، سیب درختی، گیلاس، پرتقال و انگور مقدار قند خون را چندان بالا نخواهند برد. خودِ میوه بهتر از آب میوه می باشد، زیرا مواد هضم نشدنی ( فیبر ) موجود در میوه مانع جذب سریع قند خون می گردد. از طرفی آب میوه های صاف نشده که دارای مقداری فیبر می باشد، بهتر از آب میوه ای است که صاف شده باشد. سیب درختی غذایی است کامل و دوست و رفیق مغز کوک.

سبزیجات و بقولات : سبزیجات و بقولات ( لوبیاها، عدس، ماش، نخود سبز، سویا و ... ) زود جذب نمی شوند، در حالی که هویج و سیب زمینی زودتر جذب می گردند. سالادها معمولاً مواد قندی زیادی ندارند و زود هم جذب نمی شوند. بنابراین بهترین ماده غذایی است که می توان به عنوان ناهار برای کودک تهیه کرد، به ویژه اگر این مواد با حبوبات و دانه ها همراه باشد موجب می شود که کودک در مدرسه بهتر یاد بگیرد.

شیر و لبنیات : شیر و ماست آهسته تر از حبوبات ( لوبیاها، باقلا و سبزی های خوردنی ) جذب می شوند و مواد قندی آن وارد جریان خون و سلول های مغز می گردد.

مواد غذایی مانند آب میوه، شکلات و دسرهای شیرین که به سرعت از روده ها جذب می گردند، بهتر است بعد از غذاهای اصلی به کودک داده شود تا قند آنها آهسته و بتدریج وارد سلول های مغز می گردد. میان وعده های شیرین مخصوصاً در مدرسه موجب می شود که یادگیری کودک کاهش یابد. اگر کودک میل دارد همراه غذای ناهار خود شیرینی و شکلات بخورد، بهتر است همزمان با سبزیجات، شیرینی داده شود تا مواد قندی شیرینی زود جذب نشود و مشکل یادگیری به وجود نیاید.

 

مواد غذایی که فکر و اندیشه کودک را بیشتر یا کمتر می کند

مواد غذایی که فکر و اندیشه کودک را بیشتر یا کمتر می کند

بعضی از غذاها کمک می کند که مغز کودک بهتر کار کند و فکر و اندیشه او را بهتر و بیشتر کند، برعکس بعضی از غذاها هستند که به مغز کندی و رخوت می دهند. بنابراین پدر و مادر باید سعی کنند غذاهایی را که کار مغز را بهتر می کند به کودک بدهند و خودشان نیز همان غذا را مصرف کنند تا هم کودک و هم مادر بتوانند مطالعه کنند و دانش بیشتری به دست آورند.

غذاهایی که کار مغز را بهتر می کنند عبارتند از ( بر حسب حروف الفبا ) :

 

آسپاراگوس ( مارچوبه )

آواکادو ( نوعی میوه )

اسفناج

بقولات

برنج قهوه ای ( نوعی برنج )

گوشت بوقلمون

کره بادام زمینی

 

پرتقال

پنیر

تخم مرغ

طالبی

کلم سبز

کلم فندوقی

کاهو

 

گوشت گوساله

سویا

شیر

جو دو سر

جوانۀ گندم

حبوبات

 

گوشت مرغ

گوشت ماهی ( سالمون )

ماست

 

 

 

 

مواد یا غذاهایی که کار مغز را کم می کنند عبارتند از :

 

الکل 

چربی های اشباع شده

زیاد خوردن

غذاهای یخ زده

مواد رنگی که به غذاها اضافه می کنند

شیرینی های مصنوعی که به غذاها اضافه می کنند

نان سفید

نوشابه های کولا

نیکوتین

 

غذاهایی که در خلق و خوی کودکان اثر دارد

بعضی از غذاها در ساختن واسطه های شیمیائی ( نروترانسمیترهای مغز ) اثر دارند و اگر کمبودی از آنها وجود داشته باشد، سروتونین مغز کم و خلق و خوی کودک تغییر می کند. در بعضی از کودکان تغییر خلق و خو کمتر و در بعضی بیشتر می باشد، بنابراین بعضی از کودکان بیشتر آسیب پذیر هستند. در این قسمت به اختصار به اثر بعضی از غذاها اشاره می شود :

کربوهیدراتها ( مواد نشاسته ای ) : مواد نشاسته ای مرکب مانند سبزیجات، دانه ها و میوه ها، چون قند خون را ناگهان بالا نمی برند، اثر آرام بخش دارند. برعکس شکر، شیرینی ها و نوشابه های شیرین که در آنها شکر خالص به کار رفته است، پس از مصرف، قند خون را ناگهان بالا می برند. در این حالت لوزالمعده تحریک و انسولین ترشح می گردد و قند خون پائین می افتد. این بالا و پائین افتادن قند خون موجب می شود که خلق و خوی کودک خوب یا بد شود.

غذاهای شاد کننده : بعضی از غذاها مانند شیر، گوشت مرغ، موز و سبزیجات سبز ممکن است موجب نشاط گردد و احساس آرامش در کودک و نوجوان به وجود می آورد، زیرا موجب ترشح کردن دوپامین می گردد. غذاهایی که دارای تریپتوفان هستند، اثر آرام بخش دارند و می توان آنها را غذاهای شاد کننده نامید. اینو نوع غذاها را غذاهای شاد کننده می نامند.

غذاهای غمگین کننده : بعضی از کودکان و نوجوانان پس از خوردن غذای زیاد شیرین و چرب، احساس گرفتگی و غمگینی می کنند. چنین کودکان و نوجوانان پس از مدتی خود این گونه غذاها را نمی خورند و بیشتر غذاهای شادی بخش می خورند. مادر و پدر در برابر کودکی که بد خلقی می کند، باید مدت یک هفته زمان های بد خلقی او و همچنین غذاهایی که خورده است را یادداشت کنند تا متوجه شوند آیا رابطه ای بین بد خلقی او با خوردن غذاهای مختلف وجود دارد، و اگر غذایی در خلق و خوی او اثر دارد، آن غذا را به کودک ندهند.

 

بی حالی کودکان و نوجوانان بعد از ناهار خوردن

بی حالی کودکان و نوجوانان بعد از ناهار خوردن

آموزگاران و مادران همیشه این سؤال را مطرح می کنند. چرا یادگیری کودکان بعد از ناهار خوردن کم می گردد و رفتارشان نیز عوض می شود ؟ علت این است که بعضی از غذاها کودک را بیدار و بعضی دیگر از غذاها کودک را خواب آلود کرده و حتی باعث خواب او می گردند.

این حالات نتیجۀ خوردن نوع غذایی است که به عنوان ناهار به کودکان داده می شود. اگر پدر و مادر در مورد نوع غذای ناهار کودک توصیه های زیر را انجام دهند، یادگیری و رفتار کودک قبل و بعد از ناهار یکسان خواهد بود.

مقدار پروتئین و مواد نشاسته ای غذای ناهار کودک باید متناسب باشد. آمینواسید تریپتوفان که یک نوع پروتئین است مغز کودک را آرامش می دهد و حتی کودک را خواب آلود می کند. در مقابل آمینواسید تیروزین مغز را بیدار و فعال می نماید. مواد غذایی که دارای تریپتوفان هستند، عبارتند از : تخم مرغ، موز، لبنیات، تخم آفتابگردان و گوشت پرندگان.

اگر ناهار کودک دارای مواد نشاسته ای زیاد توأم با غذاهای حاوی تریپتوفان باشد، کودک دچار خواب آلودگی می گردد. اگر برای ناهار کودک مقدار کمی مواد نشاسته ای و پروتئین زیادتری داده شود ( مخصوصاً پروتئین نوع تیروزین )، کودک بعد از ناهار، بیدار خواهد بود.

پروتئین تیروزین معمولاً در غذاهای گوشتی دریایی و سویا وجود دارد. اگر می خواهید کودکتان بعد از ناهار در مدرسه هوشیار باشد و یادگیری او مختل نشود، به او سالاد و گوشت تونا ( ماهی خرد شده ) بدهید.