بیماری های روماتیسمی کودکان

 بیماری های روماتیسمی در کودکان:

بیماری‌های روماتیسمی گروهی از بیماری‌های التهابی مزمن هستند که می‌توانند مفاصل، عضلات، استخوان‌ها و گاهی اوقات ارگان‌های داخلی را تحت تأثیر قرار دهند. در کودکان، این بیماری‌ها می‌توانند علائم و مشکلات مختلفی ایجاد کنند. در ادامه به برخی از بیماری‌های روماتیسمی شایع در کودکان و علائم و روش‌های درمان آن‌ها می‌پردازیم:

1. آرتریت ایدیوپاتیک جوانان (JIA)

• علائم: التهاب مفاصل، درد، سفتی، ورم مفاصل، خستگی، تب، کاهش اشتها.

• زیرگروه‌ها: JIA به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود از جمله:

  • آرتریت سیستمیک: تب، بثورات پوستی، التهاب اندام‌های داخلی.
  • آرتریت الیگوارتیکولار: درگیری چهار مفصل یا کمتر، معمولاً مفاصل بزرگ.
  • آرتریت پلی‌ارتیکولار: درگیری پنج مفصل یا بیشتر، می‌تواند مفاصل کوچک و بزرگ را تحت تأثیر قرار دهد.

• درمان: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)، کورتیکواستروئیدها، فیزیوتراپی، تمرینات ورزشی.

2. لوپوس اریتماتوس سیستمیک (SLE)

• علائم: خستگی، تب، بثورات پروانه‌ای روی گونه‌ها و بینی، درد و التهاب مفاصل، مشکلات کلیوی، حساسیت به نور خورشید، ریزش مو.
• درمان: داروهای ضدالتهابی، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، کورتیکواستروئیدها، مراقبت از پوست و جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب.

3. درماتومیوزیت جوانان (JDM)

• علائم: ضعف عضلانی، بثورات پوستی، درد و التهاب عضلات، مشکلات بلع، تب.
• درمان: کورتیکواستروئیدها، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، فیزیوتراپی، مراقبت‌های پوستی.

4. واسکولیت‌ها

• علائم: التهاب عروق خونی، بثورات پوستی، درد شکمی، التهاب کلیه‌ها، خونریزی‌های زیرجلدی، تب.
• درمان: کورتیکواستروئیدها، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، پلاسمافرز، داروهای ضدالتهابی.

5. بیماری شوئرمن (Scheuermann's Disease)

• علائم: درد کمر و ستون فقرات، انحراف ستون فقرات (کیفوز)، محدودیت در حرکات.
• درمان: فیزیوتراپی، استفاده از بریس‌های ستون فقرات، تمرینات تقویتی و کششی، داروهای ضد درد.

6. فیبرومیالژیا

• علائم: درد مزمن و گسترده در عضلات و مفاصل، خستگی، مشکلات خواب، سردرد، مشکلات حافظه و تمرکز.
• درمان: داروهای ضد درد، فیزیوتراپی، تمرینات منظم و ملایم، تکنیک‌های مدیریت استرس، مشاوره روانشناسی.

بیماری های روماتیسمی جزو بیماری های شایع کودکان محسوب می شود و بخاطر عوارض جدی و خطرناک همواره مورد توجه بوده است. نکته ای که والدین باید به آن دقت کنند این است که علایم این بیماری ها شبیه سرماخوردگی است و همراه با تب، علایم تنفسی و درد استخوانی است. علت دسته بزرگی از این بیماری ها ناشناخته است اما ژنتیک در ابتلای فرد به این بیماری ها نقش مهمی دارد.بیماری های روماتیسمی عوارض جدی مانند تخریب مفاصل، اختلالات بینایی و معلولیت به همراه دارد و در صورتی که به موقع تشخیص داده و درمان شود از شدت این عوارض کاسته خواهد شد.

واسکولیت چیست؟

واسکولیت به معنای التهاب عروق است و دسته ای از بیماری های روماتیسمی این علامت را دارد. واسکولیت ممکن است در عروق کوچک یا در عروق متوسط مثل عروقی که کار خون رسانی به عضلات را انجام می دهد یا در عروق بزرگ مثل عروقی که از قلب خارج می شود رخ دهد. تفاوت بین واسکولیت بزرگسالان و کودکان این است که واسکولیت عروق کوچک در کودکان شایع تر است.در بیماری منوخ یا پورپورا شاهد واسکولیت عروق کوچک هستیم که درکودکان ۵ تا ۱۲سال شایع تر است.

علایم واسکولیت

این بیماری علایم عمومی شبیه سرماخوردگی دارد. درد مفاصل و ضایعات پوستی در اندام تحتانی روی ساق پا و ران ها که برجسته تر از سطح پوست است، از دیگر علایم این بیماری است.گاهی تورم در مفاصل بزرگ اندام تحتانی مثل زانو یا مچ پا مشاهده می شود و ممکن است مفاصل دست ها یا آرنج را درگیر کند. از دیگر علایم بیماری،میتوان علایم گوارشی را نام برد مثل دل درد که گاهی گذرا و گاه شدید و همراه با تهوع و استفراغ است و ممکن است اسهال خونی را به همراه داشته باشد.
علایم در ۹۸درصد بیماران مشاهده می شود. بنابراین گرفتن شرح حال بیمار و معاینه بالینی در تشخیص بیماری به پزشک کمک زیادی می کند.این بیماری خوشبختانه یک بیماری خود محدود شونده است و والدین نباید نگران شوند، زیرا این بیماری با آزمایش خون از دیگر بیماری های خطرناک خونی افتراق داده می شود.
در آزمایش خون پلاکت خون این دسته از کودکان طبیعی است در صورتی که در کودکان مبتلا به سرطان خون که علایم شبیه این بیماری را دارند، پلاکت خون پایین آمده است برای درمان این بیماری داروهای سبک مثل آسپرین، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی ایبوپروفن تجویز می شود که به خوبی جواب می دهد.اگر بیماری با این داروها کنترل نشد، از داروی کورتیکو استروئید یا کورتن استفاده می شود. این دارو فقط به بیمارانی که علایم شدید دارند در یک دوره ۲ یا ۳ هفته داده می شود و در بیشتر موارد پاسخ خوبی می گیریم. از آن جا که کورتن ممکن است در رشد کودک اختلال ایجاد کند باید با دقت بسیار زیادی تجویز شود و فقط در صورتی که دیگر درمان ها موثر واقع نشد به مدت محدودی مصرف شود تا کمترین عوارض را برای کودک دربرداشته باشد.

بیماری کاواساکی چیست؟

یکی دیگر از بیماری های واسکولیت، بیماری «کاواساکی» است که در ۸۰درصد موارد در کودکان زیر ۵سال و بیشتر در سنین ۲ تا ۴ سالگی بروز پیدا می کند. علت این بیماری ناشناخته است اما به نظر می رسد یک عامل عفونی در بروز آن نقش داشته باشد. کاواساکی در کشورهای آسیایی و ژاپن شایع تر است علایم عمومی بیماری شبیه سرماخوردگی است و با عفونت تنفسی همراه است.گاهی به دنبال عفونت روده ای و یا علایمی مثل دل درد، اسهال و تب خود را نشان می دهد.

علایم کاواساکی

علامتی که در تشخیص بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد، ضایعات پوستی - مخاطی است که طی آن مخاط دهان کودک قرمز می شود و به رنگ توت فرنگی درمی آید. همچنین لب ها و چشم ها گلگون و بسیار قرمز است. روی دست ها و پاها ضایعات قرمز رنگ دیده می شود و گاه حالت پوسته ریزی پیدا می کند. علایم مفصلی هم به صورت درد و تورم مفاصل بروز می کند. نکته مهم این جاست که در واسکولیت ها مفصل تخریب نمی شود و یا تغییر شکل پیدا نمی کند اما حرکت مفاصل با درد همراه است و ممکن است حرکات و فعالیت های بدنی کودک مختل شود. همچنین بزرگ شدن غدد لنفاوی در بعضی موارد گزارش می شود اما عارضه بسیار مهم این بیماری درگیر کردن عروق کرونر است که خون رسانی به عضله قلب را به عهده دارد.

طبق آمارها این بیماری در یک چهارم موارد به التهاب عروق کرونر منجر می شود و باعث گشاد شدن یا کیسه ای شدن رگ ها یا ایجاد لخته خون در رگ ها می شود.
اگر بیماری دیر تشخیص داده شود ممکن است با مرگ و میر همراه باشد و در ۳ درصد موارد به مرگ می انجامد. عوارض عروقی در هفته سوم و چهارم بروز پیدا می کند و زمانی که علایم بیماری تخفیف پیدا کرد، قلب باید تحت نظر باشد. بهترین درمان این دسته از کودکان تزریق ایمونوگلوبولینی داخل ورید است که اگر به سرعت تشخیص داده و درمان آن آغاز شود، از عوارض جدی بیماری کاسته می شود. آسپرین هم که درمان بسیار مناسبی است که به صورت همزمان تجویز می شود.

روماتیسم در جوانان:

یکی از بیماری های شایع روماتیسمی بزرگسالان یعنی آرتریت روماتوئید در کودکان تحت عنوان «روماتیسم جوانان» شناخته می شود. این بیماری که یکی از بیماری های شایع مفصلی کودکان است، همان طور که در بزرگسالان به تخریب مفصل منجر می شود در کودکان هم ممکن است به تخریب مفصل و اختلال رشد منجر شود. این بیماری به طور کلی در کودکان ۲ تا ۴ سال شایع است ولی گاهی در سنین پایین تر یا بالاتر مشاهده می شود.
این بیماری انواع متفاوتی دارد ممکن است کمتر از ۴ مفصل یا بیشتر از ۴ مفصل را درگیر کند اما در مورد دوم شباهت بیشتری به آرتریت روماتوئید بالغان دارد. در این حالت بیماری بیشتر انگشتان و مچ دست ها را می گیرد، سیر پیش رونده ای دارد و در صورتی که درمان به موقع آغاز نشود باعث تخریب مفصل می شود.

بیماری استیل در کودکان:

نوع دیگر این بیماری، نوع سیستمیک آن است که به استیل (Stills) معروف است و بسیار پر سر و صدا و پرعلامت است. کودک تب بسیار بالایی دارد و حال عمومی بد بیمار علایم دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد.

به تدریج مفاصل زانو یا ران یا دست ها متورم و دردناک و حساس می شود. گاهی راش های جلدی به صورت ضایعات قرمز رنگی در پوست ظاهر می شود که در اوج منحنی تب در شب ها تظاهر می کند. تب این کودکان شب ها به اوج می رسد و به همین دلیل یکی از بهترین راه های تشخیص بیماری است.اگر بیماری به موقع تشخیص داده نشود ممکن است مفصل کاملا تخریب و کودک دچار معلولیت شود. در این شکل از روماتیسم، درگیری قلبی شایع نیست. طبق آمارها نیم درصد از کودکان ممکن است به این نوع از روماتیسم مبتلا شوند که به دلیل مزمن بودن بیماری کیفیت زندگی فرد تحت تاثیر قرار می گیرد.

این بیماری در برخی موارد به اختلال رشد منجر می شود زیرا خود بیماری به مفاصل حمله می کند و از طرفی درمان هایی که ارائه می شود ممکن است به اختلال رشد بینجامد.
به ویژه کورتن که به اختلال رشد می انجامد. همچنین داروهایی مثل متوترکسات در دوزهای پایین برای درمان روماتیسم کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو در واقع داروی بیماران ایدز مثبت است اما باعث می شود مفاصل کودکان مبتلا به روماتیسم تغییر شکل پیدا نکند و طول دوره درمان با کورتن را کاهش می دهد.

اختلال چشمی در رماتیسم کودک و نوجوانان:

نکته دیگر این است که روماتیسمی که کمتر از ۴ مفصل را درگیر می کند در مواردی اختلال چشمی را نیز به همراه دارد. در این بیماری قسمت قدامی چشم گرفتار می شود و اگر به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به نابینایی منجر شود.
برای تشخیص این نوع از بیماری تست موسوم به «آنا» توصیه می شود که کودک همواره باید تحت نظر باشد تا چشمش درگیر نشود.

از دیگر بیماری های روماتیسمی که ممکن است چشم را درگیر کند، سوریازیس است که در بزرگسالان و کودکان ممکن است پس از مشکل مفصلی، به اختلال بینایی بینجامد ولی معمولا به علت تشخیص علایم ، منجر به نابینایی نمی شود. در اغلب موارد درگیری چشم قابل پیش گیری و عوارض چشمی قابل کنترل است.

نکات پایانی

بیماری‌های روماتیسمی در کودکان نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارند. والدین باید به علائم و نشانه‌های احتمالی این بیماری‌ها توجه کنند و در صورت بروز علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنند. درمان به موقع و مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودک و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند. مشورت با متخصص روماتولوژی کودکان می‌تواند راهنمایی‌های دقیق‌تری در این زمینه ارائه دهد.