ویتامین A و کارتنوئیدها

ویتامین A از شب کوری و سایر اختلالات چشمی، و نیز بعضی از بیماری های پوستی مانند آکنه، جلوگیری می کند. این ویتامین ایمنی بدن را افزایش می دهد، و ممکن است زخم های معده و روده را بهبود ببخشد.

همچنین، در مقابل آلودگی و ابتلا به سرطان از بدن محافظت می کند، و برای حفظ و اصلاح بافت اپی تلیال، که پوست و غشاهای مخاطی را تشکیل می دهد، ضروری است. این ویتامین نقش مهمی در شکل گیری استخوان ها و دندان ها دارد.

به ذخیرۀ چربی کمک می کند، و مقاومت بدن را در برابر سرماخوردگی، آنفولانزا، و عفونت کلیه، مثانه، ریه، و غشاهای مخاطی افزایش می دهد. ویتامین A مانند آنتی اکسیدان عمل می کند و از سلول های بدن در مقابل بیماری سرطان و سایر بیماری ها محافظت می نماید و برای رشد سلول جدید ضروری می باشد. این ویتامین مهم، روند پیری را نیز کُند می کند. بدون ویتامین A بدن ما نمی تواند از پروتئین استفاده کند.

اگر به خشکی مو یا پوست، خشکی ملتحمه و قرینۀ چشم، کندی رشد، و یا شب کوری مبتلا شده اید، ممکن است به دلیل کمبود ویتامین A باشد. علل احتمالی دیگری که ناشی از کمبود ویتامین A می باشد، عبارت است از : پیدایش دُمل در گوش، بی خوابی، خستگی مفرط، نارحتی های تناسلی، سینوزیت، ذات الریه، سرماخوردگی های مکرر، سایر عفونت های تنفسی، بیماری های پوستی مانند آکنه، و کاهش وزن بدن.

کاروتنوئیدها گروهی از ترکیباتی هستند که به ویتامین A مربوط می شوند. در بسیاری از موارد، آنها می توانند همانند اشکال ابتدائی ویتامین A عمل کنند؛ بعضی از آنها نقش آنتی اکسیدان ها را ایفا می کنند و یا وظایف مهم دیگری را بر عهده دارند. بِتا – کاروتن بهترین کارتنوئید شناخته شده می باشد، اما انواع دیگری نیز وجود دارد که شامل آلفا – کاروتن و گاما – کاروتن، لوتئین، و لیکوپن می باشد.

هنگامی که غذا یا مکمل های حاوی بتا – کاروتن را مصرف می کنید، بتا – کاروتن در کبد به ویتامین A تبدیل می شود. این طور به نظر می رسد که بتا – کاروتن از طریق تغذیه، یا خنثی سازی رادیکال های آزاد، به پیشگیری از سرطان کمک می کند.

مصرف مقدار زیادی ویتامین A به مدت طولانی باعث مسمومیت بدن و به خصوص کبد می گردد. سطوح سمی ویتامین A با دردهای شکمی، فقدان قاعدگی، بزرگ شدن کبد یا طحال، اختلال های معده و روده، ریزش مو، خارش، دردهای مفصلی، تهوع و استفراغ، اِدِم مغزی، تَرَکها و پوسته های جزئی روی لب و گوشه های دهان، ارتباط دارد.

مصرف بیش از اندازۀ بتا – کاروتن ضرری ندارد، هر چند اگر مقدار زیادی از آن را استفاده کردید، ممکن است رنگ پوست شما تا حدودی تغییر کند و به رنگ زرد مایل به نارنجی درآید.

تأثیر بتا – کاروتن در بدن همانند ویتامین A نیست و مصرف مقدار بیشتری از آن ضرری ندارد، مگر این که بدن شما نتواند بتا – کاروتن را به ویتامین A تبدیل کند. اشخاص مبتلا به بیماری هیپوتیروئید اغلب با این مشل روبرو هستند.

لازم است این افراد تنها بتا – کاروتن طبیعی یا ترکیبی از کاروتنویید طبیعی را مصرف کنند. بتاتن نام تجارتی نوعی کاروتنویید ترکیبی است که از جلبک های دریایی استخراج می شود. تولیدکنندگان مختلف از بتاتن به عنوان عاملی سازنده در محصولات گوناگون خود استفاده می کنند.

منابع

ویتامین A در جگر حیوانات، روغن جگر ماهی، میوه ها و سبزی های سبز و زرد یافت می شود. مواد غذایی که دارای مقادیر قابل ملاحظه ای ویتامین A می باشد، عبارتند از :

زردآلو، مارچوبه، برگ چغندر، گل کلم ایتالیایی ( بروکلی )، طالبی، انواع هویج، کلم سبز، برگ های گیاه قاصدک، زنبق خواراکی، جگر ماهی، روغن کبد ماهی، سیر، کلم پپیچ، خردل هندی، خربزۀ درختی ( پاپایا )، کدو حلوایی، هلو، فلفل قرمز، جلبک دریایی اسپیرولینا، اسفناج، سیب زمینی شیرین، چغندر برگ، برگ شلغم ( شلغم سبزی )، شاهی آبی ( بولاغ اوتی )، و کدوی زرد.

این ویتامین همچنین در گیاهان دارویی زیر وجود دارد؛ این گیاهان عبارتند از :

یونجه، برگ های گیاه گل گاوزبان، ریشۀ گیاه بابا آدم ( اراقیطون )، فلفل قرمز تازه ( فلفل دلمه ای )، علف پرنده، گل عینک، تخم رازیانه، گیاه رازک، گیاه دم اسب، جلبک قهوه ای ( کتانجک )، علف لیمو ( گور گیاه )، گل ماهور، گزنه، جو دوسر ( یولاف )، پاپریکا، جعفری، نعنا، بارهنگ، برگ تمشک جنگلی، شبدر قرمز، میوۀ گل سرخ، گیاه مریم گُلی، انگور خرس، برگ های گل بنفشه، بولاغ اوتی و ترشک زرد.