نوزادان نارس، یعنی نوزادانی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند، با چالش‌های سلامتی جدی مواجه هستند، اما پیشرفت‌های پزشکی و مراقبت‌های ویژه توانسته‌اند نرخ بقای آن‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهند. این مقاله به‌طور جامع به تعریف نوزادان نارس، نرخ بقای آن‌ها در ایران و جهان، عوامل مؤثر بر بقا، پیشرفت‌های پزشکی، و نکات مهم برای والدین و سیستم‌های بهداشتی می‌پردازد تا تصویر روشنی از وضعیت فعلی و راه‌های بهبود ارائه دهد.
نوزادان نارس به کودکانی گفته می‌شود که پیش از تکمیل 37 هفته بارداری متولد می‌شوند. این نوزادان به دلیل تکامل ناقص اندام‌ها، به‌ویژه ریه‌ها، مغز، و سیستم گوارش، با ریسک بالایی برای عوارض سلامتی مواجه‌اند. حدود 10 درصد از تولدها در جهان به‌صورت نارس رخ می‌دهد که این موضوع یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال محسوب می‌شود. نرخ بقای این نوزادان به عوامل متعددی از جمله سن بارداری، وزن هنگام تولد، و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی بستگی دارد.
نرخ بقای نوزادان نارس در جهان به شدت به سطح توسعه و دسترسی به فناوری‌های پزشکی وابسته است. در کشورهای با درآمد بالا، بیش از 90 درصد نوزادان متولدشده در هفته 28 یا پس از آن زنده می‌مانند، در حالی که در کشورهای کم‌درآمد، این رقم به دلیل کمبود تجهیزات و مراقبت‌های ویژه به حدود 50 درصد یا کمتر کاهش می‌یابد. تخمین زده می‌شود که در سال 2020، حدود 13.4 میلیون نوزاد نارس در جهان متولد شده‌اند، و عوارض ناشی از نارس بودن همچنان علت اصلی مرگ‌ومیر نوزادان است. پیشرفت‌هایی مانند واحدهای مراقبت ویژه نوزادان (NICU) و درمان‌های تنفسی، نرخ بقای جهانی را بهبود بخشیده‌اند.
در ایران، نرخ بقای نوزادان نارس به دلیل پیشرفت‌های پزشکی و گسترش واحدهای NICU در سال‌های اخیر افزایش یافته است. حدود 8 تا 10 درصد از نوزادان در ایران نارس متولد می‌شوند، اما با مراقبت‌های به‌موقع، بسیاری از آن‌ها زنده می‌مانند. نوزادان متولدشده پس از 26 هفتگی، به‌ویژه اگر نارسایی جدی نداشته باشند، شانس بالایی برای بقا دارند. با این حال، در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان یا خوزستان، به دلیل محدودیت منابع، نرخ بقا ممکن است کمتر از میانگین کشوری باشد. تلاش‌های وزارت بهداشت برای مجهز کردن بیمارستان‌ها و آموزش پرستاران، این نرخ را به سطحی قابل‌مقایسه با برخی کشورهای منطقه رسانده است.
عوامل متعددی بر شانس بقای نوزادان نارس تأثیر می‌گذارند، از جمله:
این عوامل نشان می‌دهند که بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آگاهی مادران می‌تواند نرخ بقا را افزایش دهد.
پیشرفت‌های پزشکی نقش مهمی در افزایش نرخ بقای نوزادان نارس داشته‌اند. استفاده از دستگاه‌های تنفسی، مانیتورهای پیشرفته، و فناوری‌هایی مانند جفت مصنوعی (در حال توسعه) به نجات جان نوزادان بسیار نارس کمک کرده است. در ایران، گسترش واحدهای NICU و آموزش پرستاران متخصص، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، به کاهش مرگ‌ومیر کمک کرده است. همچنین، تماس پوست‌به‌پوست مادر و نوزاد بلافاصله پس از تولد، به بهبود وضعیت روانی و فیزیکی این نوزادان کمک می‌کند.
نرخ بقای نوزادان نارس در جهان و ایران با نابرابری‌هایی مواجه است. در کشورهای کم‌درآمد، کمبود امکانات و فقدان مراقبت‌های اولیه باعث می‌شود که نیمی از نوزادان متولدشده قبل از 32 هفتگی جان خود را از دست بدهند، در حالی که در کشورهای پیشرفته، این رقم نزدیک به صفر است. در ایران نیز، تفاوت بین مناطق شهری و محروم همچنان وجود دارد، و دسترسی نابرابر به تجهیزات پیشرفته چالش اصلی است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و آموزش می‌تواند این شکاف را کاهش دهد.
والدین باید مراقبت‌های پیش از بارداری و دوران بارداری را جدی بگیرند تا از زایمان زودرس پیشگیری کنند. تغذیه مناسب، اجتناب از سیگار، و مراجعه منظم به پزشک از عوامل کلیدی هستند. سیستم‌های بهداشتی نیز باید بر آموزش پرستاران، تأمین تجهیزات، و توسعه واحدهای NICU در مناطق محروم تمرکز کنند. پیگیری رشد نوزادان نارس پس از ترخیص، از جمله غربالگری شنوایی و بینایی، به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک می‌کند.
نوزادان نارس با چالش‌های بزرگی مواجه‌اند، اما نرخ بقای آن‌ها در ایران و جهان با پیشرفت‌های پزشکی افزایش یافته است. در جهان، نرخ بقای نوزادان پس از 28 هفتگی در کشورهای پیشرفته به بیش از 90 درصد رسیده، و در ایران نیز با گسترش مراقبت‌های ویژه، این رقم به سطح قابل قبولی نزدیک شده است. با این حال، نابرابری‌های منطقه‌ای و کمبود منابع همچنان چالش‌هایی هستند که نیاز به توجه دارند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش، و آگاهی‌بخشی می‌تواند شانس بقای این نوزادان را بیشتر کرده و به رشد سالم آن‌ها کمک کند.
05138438232
info@gahvarak.com