۸۰ درصد مرگ و میر کودکان زیر ۲ سال به علت اسهال است

اسهال و استفراغ از بیماری های شایع دوران کودکی است که درمان به موقع آن به ویژه در دوران شیرخوارگی بسیار مهم تلقی می شود

اسهال و استفراغ از بیماری های شایع دوران کودکی است که درمان به موقع آن به ویژه در دوران شیرخوارگی بسیار مهم تلقی می شود. برخی اوقات علت اسهال باکتریایی یا ویروسی است. اگر علت بروز این بیماری در کودک عفونت ویروسی باشد احتمال ابتلای دیگر افراد خانواده نیز وجود دارد.به منظور آموزش نکاتی اساسی در زمینه پیشگیری و درمان اسهال کودکان از دکتر احمد شاه فرهت، متخصص بیماری های کودکان و فوق تخصص بیماری های نوزادان، عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد خواستیم در این مورد اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان صفحه خانواده و سلامت قرار دهد.

وی بیماری اسهال را یکی از مهم ترین علت مرگ و میر و سوء تغذیه کودکان در کشورهای در حال توسعه می داند و می افزاید: براساس آمار جهانی، سالانه حدود یک و نیم میلیون کودک زیر ۵ سال به علت اسهال و استفراغ جان خود را از دست می دهند. به طور متوسط کودکان زیر ۳ سال حداقل سالی ۳ بار مبتلا به اسهال می شوند و ۸۰ درصد مرگ و میر کودکان زیر ۲ سال به دلیل اسهال و استفراغ است.

در ایران، طی سال های اخیر با توجه به اقدامات پیشگیرانه و درمانی، شیوع مرگ و میر ناشی از اسهال کم شده است اما هم چنان به عنوان یکی از معضلات اساسی بخش بهداشت کشور محسوب می شود که با آموزش صحیح به خانواده ها می توان هم شیوع و هم آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش داد.

● شایع ترین علت اسهال و استفراغ

ویروس یکی از شایع ترین علل اسهال و استفراغ است. ویروس موجود زنده ای است که بر خلاف باکتری و میکروب درمان خاص یا آنتی بیوتیک ندارد. آمار جمع آوری شده از کشورهای مختلف بیانگر این است که بیش از ۸۰ درصد مرگ و میر کودکان در کشورهای در حال توسعه به علت اسهال و استفراغ با منشاء ویروسی است.

● علایم اسهال و استفراغ در کودکان

بارزترین علایم، دفع مدفوع شل، استفراغ و در برخی موارد با تب خفیف است. در اسهال میکروبی نیز مدفوع با خون، درد و دل پیچه همراه است . در مواردی نیز تشنج دیده می شود.

● علایم نگران کننده

اگر با افزایش مصرف آب علایمی از قبیل بی حالی، ناتوانی در غذا خوردن، تب بالا، اسهال در کودک زیر ۲ سال ، استفراغ های غیرقابل کنترل، مدفوع همراه با خون، اسهالی که بیش از ۲ یا ۳ روز پس از مصرف «ORS» ادامه پیدا کند و اسهال همراه با تشنگی شدید ادامه داشته باشد، باید سریع به پزشک مراجعه کرد چرا که این علایم نگران کننده است.

● درمان

اگر اسهال ناشی از ویروس باشد، در عرض ۳ یا ۸ روز خود به خود برطرف می شود.تنها جای نگرانی مشاهده خون در مدفوع است که به معاینه پزشکی نیاز است.

● درمان خانگی

در کودکانی که به اسهال و استفراغ مبتلا شده اند آب همراه با سدیم و مواد غذایی از دست می رود. بهترین راه حل برای تامین آب بدن پس از شیر مادر یا شیر خشک رقیق نشده(مگر این که پزشک توصیه کرد) مصرف مخلوطی از ۴ لیوان آب و یک بسته پودر «ORS» است. سوپ سبزیجات برای کودکان بالای ۶ ماه ، لعاب برنج، سوپ گوشت یا جوجه، چای کم رنگ و بدون افزودن شکر و آب میوه تازه بدون شکر مفید است.

● تشنج

یکی از مهم ترین علل بروز تشنج ، کم شدن آب بدن در کودک است. بنابراین حتما از پودر «ORS» استفاده کنید تا کمبود یا افزایش نمک در بدن جبران شود. مورد نادر دیگر، بروز اسهال خونی میکروبی است که باعث عفونت مغزی می شود. در صورت تشنج، کودک را به بغل بخوابانید سپس به دکتر مراجعه کنید تا علت تشنج در کودک بررسی شود.

● مواد غذایی که باید از آن پرهیز شود

برای مبتلایان به این بیماری ممنوعیت غذایی خاصی وجود ندارد. آب میوه های شیرین و نوشابه نه تنها در بهبود و تامین مواد غذایی کودک نقش ندارد بلکه احتمال تشدید بیماری را افزایش می دهد.

● اسهال و استفراغ همراه با تب

در صورت تب ۳۸ یا ۳۸.۵ درجه برای پایین آوردن حرارت بدن هر ۶ ساعت از تب بر استفاده کنید.

● نکته های مهم

نکته های مهمی که خانواده ها باید به آن توجه کنند، این است که هرگز قطره ویتامین قطع نشود.چربی غذا که برای افزایش انرژی و کالری کودک است نباید از غذا حذف یا کم شود. برعکس باید مقدار آن کمی بیشتر شود.کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند، می تواند روزی ۷ یا ۸ مرتبه در روز دفع مدفوع شل داشته باشد و نباید آن را با اسهال اشتباه گرفت.