تغذیه مادر در دوران شیردهی | گهوارک

تغذیه مادر در دوران شیردهی

خوشبختانه امروزه در کشور ما، اکثر مادران، نوزاد و کودک خود را با شیر خود تغذیه می کنند. این روند و تفکر افتخار آمیز مادران، ناشی از عوامل زیر بوده است :

1. مادران قبل از حامله شدن و در دوران آبستنی، درک کرده و اعتقاد پیدا نموده اند که بهترین مادۀ غذایی برای کودکشان، شیر خودشان می باشد.

2. پزشکان و متخصصین تغذیه به فواید و اثرات مفید این مادۀ غذایی یعنی شیر مادر که خداوند متعال بعد از زایمان در پستان مادر می آفریند، پی برده اند و تحقیقات و پژوهش ها هر روز ارزش های بیشتر شیر مادر را آشکار می سازد.

3. در حال حاضر مراکز و بخش های زایمان تمام امکانات را برای شیر دادن مادر پس از زایمان فراهم می نمایند تا مادر بتواند به راحتی نوزاد خود را شیر دهد.

4. شوهر، اقوام و بستگان نیز در این زمینه از مادر حمایت می کنند تا او بتواند نوزاد را از شیر خود تغذیه کند. از طرف دیگر مواد غذایی کمکی در سن 6 ماهگی به کودک شیرخوار داده می شود تا نیازهای تغذیه ای او را به طور کامل برآورده سازد.

نیازهای مادر شیرده به مواد غذایی

انرژی : نیاز یک مادر شیرده به انرژی، 500 کالری بیشتر از میزانی است که یک خانم در حالت عادی و با همان قد و وزن نیاز دارد. این نیاز ناشی از علل زیر است :

1. مادر شیرده به طور متوسط 750 میلی لیتر شیر در 24 ساعت تولید و ترشح می کند ( بین 550 تا 1200 میلی لیتر ). برای تولید این مقدار شیر، 500 کیلوکالری انرژی لازم است. در هنگام بارداری پستان مادر رشد می کند و سلول های اختصاصی تولید شیر به وجود می آید، ولی پس از تولد، تولید شیر وابسته به مکیده شدن پستان مادر به وسیلۀ کودک است.

هر چه نوزاد بیشتر مک بزند، شیر بیشتری ترشح می گردد. خستگی، اضطراب و نگرانی مادر موجب کم شدن تغذیۀ مادر شده و تولید شیر را کاهش می دهد.

2. در دوران بارداری چربی در بدن مادر تجمع می یابد. پس از زایمان برای سوزاندن چربی هایی که در بدن و پستان مادر خیره شده است، مقداری انرژی لازم است تا چربی ها در هنگام شیر دادن سوخته شود.

محدودیت های غذایی بعد از تولد نوزاد، موجب کاهش ترشح شیر می شود و سلامت مادر را تهدید می نماید. اگر مادر اضافه وزن داشته باشد، با وجود دریافت مواد غذایی کافی، به تدریج وزن خود را از دست می دهد. این کاهش وزن مخصوصاً در ماه اول شیردهی بیشتر می باشد.

به هر حال، مادر شیرده می تواند با کم کردن مقدار انرژی دریافتی، وزن خود را کم کند. مطالعه ای نشان داده است که مادر شیرده می تواند هر هفته نیم کیلوگرم وزن خود را کاهش دهد و شیر کافی نیز تولید نماید. اگر مادری لاغر اندام باشد، و غذا و انرژی کمی به بدن او برسد، موجب کم شدن شیر او می گردد.

پروتئین : نیاز مادر شیرده به مواد پروتئینی در دوران شیردهی حدود 65 گرم در6 ماه اول و 62 گرم در 6 ماه دوم شیردهی می باشد. این مقدار حدود 15 تا 20 گرم بیشتر از مقداری است که یک خانم در حالت عادی نیاز دارد. تحقیقات نشان داده است که خوردن بیش از حد مواد پروتئینی مانند شیر و گوشت، شیر مادر را زیادتر نمی کند.

چربی : مقدار چربی موجود در شیر مادر، بستگی به میزان چربی مواد غذایی مادر دارد. بنابراین تغییر مقدار و نوع چربی در رژیم غذایی مادر شیرده، موجب تغییر چربی شیر مادر می گردد. اگر مادری در دوران شیر دادن چربی نخورد، چربی های ذخیره شده در بدنش سوخته می شود.

مقدار کلسترول شیر مادر حدود 10 تا 20 میلی گرم در 100 میلی لیتر شیر می باشد، بنابراین کودک در شبانه روز مقدار 100 میلی گرم کلسترول از راه شیر مادر دریافت می کند. مقدار کلسترول شیر مادر با رژیم غذایی او تغییر نمی کند، ولی با ادامۀ شیر دادن به تدریج کاهش می یابد.

کلسترول : در دوران شیردهی نیاز مادر شیرده به کلسیم مانند دوران آبستنی یعنی حدود 1200 میلی گرم در 24 ساعت است. این مقدار 400 میلی گرم بیشتر از مقدار مورد نیاز زنان در وضعیت عادی است.

شیر یکی از مواد غذایی است که مادر شیرده می تواند مصرف کند تا کلسیم کافی به بدن او برسد. اگر مادر شیرده نسبت به شیر آلرژی و حساسیت دارد، یا حقیقاً شیر را دوست ندارد، باید کلسیم رژیم غذایی او با خوردن 1000 میلی گرم کلسیم به صورت قرص یا شربت تأمین گردد.

ملح آهن : مادر شیرده از راه شیر، آهن زیادی دفع نمی کند، بنابراین نیاز مادر شیرده به آهن مانند یک خانم جوان، یعنی 15 میلی گرم در روز می باشد. در صورتی که در دوران آبستنی، نیاز مادر باردار دو برابر، یعنی 30 میلی گرم در روز است.

ملح روی : نیاز مادر شیرده به روی در دوران شیر داده بیشتر از دوران آبستنی است، زیرا مقدار روی شیر مادر در خلال چند ماه اول به تدریج کاهش می یابد. اگر مادر خود دچار کمبود روی باشد، مقدار روی شیر او نیز کمتر است. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده روزانه 12 تا 14 میلی گرم روی از راه غذا دریافت کند.

آب : در دوران شیردهی، مادر به حدود 2 لیتر مایع در شبانه روز نیاز دارد ( 8 لیوان ). مادر باید هر نوبت که به نوزاد یا شیرخوار خود شیر می دهد، یک لیوان مایعات ( شیر یا آب میوه ) مصرف کند تا دچار کم آبی بدن نگردد. بعضی از مردم ناآگاه تصور می کنند، اگر مادر آبستن بیشتر مایعات بخورد، شیر او بهتر و بیشتر می شود، بعضی تصور می کنند اگر مایعات زیاد بخورد، شیر او آبکی می گردد.

این تصورات علمی نیست و حقیقت ندارد. میزان مصرف مایعات مادر شیرده باید برحسب میل و رغبت او نسبت به مایعات باشد. اگر مادر شیرده مایعات کم بخورد، ادرار او کم می شود، ولی شیر او کم نخواهد شد.