تغذیه کودک شیرخوار از ۷ تا ۱۲ ماهگی

شیر مادر در شش ماه اوّل تولد، بهترین ماده غذایی است که اگر کافی باشد، رشد طبیعی کودک را تا شش

ماه تأمین می کند. از سن ۷ تا ۱۲ ماهگی نیز شیر مادر پایه و اساس تغذيه کودک را تشکیل می دهد، ولی چون شير

مادر به تدریج کم و کودک نیز بزرگتر می گردد، بنابراین باید غذای کمکی شروع شود تا نیازهای غذایی کودک را تأمین

نماید. از طرف دیگر دستگاه گوارش کودک در پایان ۶ ماهگی قادر است مواد غذایی ساده را که وارد روده او می شود،

هضم و جذب نماید و مانند افراد بزرگسال مورد استفاده قرار دهد. به همین دلیل در ۶ ماه دوم سال اوّل تولد، استفاده

از مواد غذایی کمکی برای کودکان توصیه شده است.

غذای کمکی از چه سنی باید شروع گردد؟

غذای کمکی باید در پایان ۶ ماهگی ( ابتدای ۷ ماهگی ) شروع شود، زیرا :

1 - در این سن شیر مادر به تنهایی برای تغذیه کودک کافی نیست. در این هنگام وزن کودک دو برابر وزن تولد

او شده و شیر مادر نیازهای غذایی کودک را تأمین نمی کند.

2 - موقعی که کودک از نظر عضلانی و عصبی تکامل یافته و سر خود را بالا نگه می دارد و می تواند بنشیند و رفلکس بیرون راندن غذا ( تُف کردن ) از بین رفته است، کودک برای پذیرش غذا آماده می باشد.

3 - مقدار آهن بدن شیرخوار که در آخر دوران آبستنی از مادر به او رسیده است، در این سن به حداقل می رسد و باید از راه غذا، آهن لازم به بدن کودک برسد.

خطرات زود شروع کردن غذای کمکی

اگر غذای کمکی زودتر از ۶ ماهگی شروع شود، ممکن است مسایل و مشکلات زیر برای کودک به وجود آید :

1 ـ غذای کمکی که به شیرخوار داده می شود، ممکن است مورد قبول او واقع نشود و آن را تحمل نکند و در نتیجه کودک دچار دل درد، استفراغ و اسهالگردد، مخصوصا اگر غذای کمکی به صورت بهداشتی تهیه نشده باشد.

2- قبل از ۷ ماهگی، اعمال دستگاه گوارشی شیرخوار تکامل پیدا نکرده است، به طور مثال آنزیم آميلاز که برای هضم و جذب مواد نشاسته ای ( مثل آرد برنج ) ضروری است، در روده های کودک، کم و نا کافی است، بنابراین نمی تواند غذایی را که با نشاسته تهيه شده است، هضم و جذب نماید. همچنین خوردن مواد گوشتی قبل از پایان ۶ ماهگی، ممکن است موجب آسیب کلیه های کودک گردد.

3- چون قبل از ۶ ماهگی گنجایش معده کودک محدود است، بنابراین غذای کمکی جایگزین یکی دو وعده شیر مادر می شود و در نتیجه کودک نیز کمتر به پستان مادر مک می زند. در این وضعیت شیر مادر کم می شود و کودک دچار کمبود وزن میگردد.

۴- با شروع غذای کمکی قبل از ۶ ماهگی، پیدایش حساسیت و آلرژی نسبت به غذا در شیرخوار ممكن است به وجود آید. شروع غذای کمکی قبل از پایان 6 ماهگی ممکن است در سالهای بعد با پیدایش بعضی از بیماریهایی که منشأ حساسیت دارد، مانند کهیر، آسم و آلرژی های غذای ی در کودک ظاهر گردد.

خطرات دیر شروع کردن غذای کمکی

1 - چون شير مادر بعد از سن ۶ ماهگی به تنهایی نیاز کودک را تأمین نمیکند، شروع نکردن غذای کمکی موجب کندی یا توقف رشد می گردد.

2 ـ دیر شروع کردن غذای کمكی موجب می شود کودک در زمان مناسب عمل جویدن را یاد نگیرد، بنابراین بعد از آن نیز تمایلی به خوردن غذای کمکی نداشته و غذا خوردن او به تعویق خواهد افتاد.

3 - کودک در پایان ۶ ماهگی باید با مزه و طعم و بوی غذا آشنا شود، در غیر این صورت در آینده نیز تمایلی برای خوردن غذا نداشته و چون شیر مادر نیز برای او کافی نیست، دچار سوء تغذیه و توقف رشد می گردد.

خصوصیات غذای کمکی

غذای کمکی کودک باید دارای شرایط زیر باشد:

1 ـ حجم آن کم و دارای انرژی زیاد باشد.

2 - نرم باشد تا هضم آن به آسانی صورت گیرد.

3 - تازه و بهداشتی تهیّه شود، کاملا پخته شود، در جای خنک و سر پوشیده نگهداری گردد و امكان استفاده از آن در دفعات وجود داشته باشد.

نکات اساسی در شروع غذای کمکی

1 - غذای کمکی را بعد از شیر مادر به کودک بدهید و هرگز قبل از شیر به او غذا ندهید، زيرا شير مادر را نخواهد خورد.

2 - غذای کمکی را از یک غذای ساده شروع کنید و به تدریج غذاهای ترکیبی به کودک بدهید.

3 - شروع غذای کمکی باید نرم و رقیق باشد ( کمی غلیظ تر از شیر مادر )، سپس به تدریج به غلظت غذای او اضافه نمائید.

4 - غذای کمکی باید وِلَرم ( نه سرد و نه خیلی گرم ) باشد و قبل از استفاده، دمای آن را آزمایش کنید و سپس به کودک بدهید.

5 - برای دادن غذای کمکی، حتما از قاشق استفاده و ابتدا از یک قاشق شروع کنید و به تدریج مقدار آن را زیاد نمائید.

6 - هر غذای کمکی را به مدت ۵ تا ۱۰ روز ادامه دهید تا کودک به بو، طعم و مزه غذا آشنا شود و اگر نتواند آن را تحمل کند یا به آن ناسازگاری داشته باشد، مشخص گردد.

از طرف دیگر کودک و دستگاه گوارش او در این مدت به آن ماده غذایی عادت خواهد کرد و در هر هفته فقط یک ماده غذایی جدید به تركيب غذایی اضافه نمائید.

7 - برای مطبوع و خوش مزه کردن غذا، می توانید آن را کمی شیرین کنید، ولی نباید خیلی شیرین باشد تا شیر مادر به نظر کودک بی مزه جلوه کند. همچنین شیرین کردن زیاد غذا، اختلالات گوارشی ایجاد خواهد کرد.

8 - غذای کودک را در منزل تهیه کنید تا هم سالم، هم بدون مواد رنگی و مواد نگهدارنده و هم ارزانتر باشد.

9 - برای غذا دادن زمانی را انتخاب کنید که فرصت کافی داشته باشید و در کمال آرامش به کودک غذا بدهید. زمانی را انتخاب کنید که کودک نه سیر باشد نه گرسنه. اگر کودک سیر باشد غذا را نخواهد خورد و اگر زیاد گرسنه باشد، خوردن چند قاشق او را سير نکرده و زیادتر می خورد. در این صورت دیگر شیر نخواهد خورد. اگر زمان غذا دادن هر روز در یک ساعت معين باشد، بهتر است، زیرا باعث می شود کودک به خوردن غذای کمکی عادت کند.

چه غذاهایی برای شروع غذای کمکی خوب و مناسب است؟ ( اولین غذای کودک )

در شش ماه دوم تولد، هنوز هم شیر مادر اصل و پایه تغذیه کودک است. بنابراین مادر باید، شیر خود را مانند قبل و بر حسب ميل کودک به او بدهد.

بهترین غذایی که می توان برای اولین بار به کودک داد، غذایی است که شبیه شیر مادر باشد، یعنی نرم و مزه آن شبیه شیر مادر باشد تا کودک بتواند از قاشق بِمَکَدو از طرفی هضم آن آسان و معده و روده کودک را ناراحت نکند.

حریره بادام و حریره آرد برنج

خوبی این نوع غذاها عبارت است از :

1- به آسانی پخته و آماده می شود.

2- می توان این غذاها را کمی غلیظ تر از شیر مادر تهیه نمود تا مزه شیر مادر بدهد.

3- ایجاد حساسيّت و آلرژی نمیکند، زیرا گُلُوتن ندارد.

پوره میوه ( هلو - گلابی – زردآلو و... )

1 - مزه و طعم پوره میوه ها با حریره بادام و حریره برنج متفاوت است و کودکان آنها را بیشتر دوست دارند و بهتر می خورند.

2 - پوره ميوجات ایجاد حساسیت و آلرژی نمیکند.

3 - چون بیشتر میوه ها کمی شیرین اند، می توانید ابتدا پوره سبزی را شروع کنید و بعد پوره میوجات.

پوره سیب درختی

1 - پوره سيب درختی به آسانی در دسترس است و می توان تهیه کرد.

2 - یکی از غذاهایی است که می توانید در ابتدای ۷ ماهگی به کودک بدهید.

3 - هضم آن آسان میباشد و بیشتر کودکان آن را دوست دارند.

پوره هویج

1 - پوره هویج را به راحتی می توان تهيه کرد.

2 - هضم آن برای کودک راحت است.

3 - مزه آن کمی شیرین تر از سبزیجات است و به خاطر طعم و رنگ آن بیشتر مورد قبول کودکان قرار می گیرد.

پوره موز

1 - موز را می توان به راحتی با پشت قاشق له کرده و پوره موز تهیه کرد یا به وسیله مخلوط کن به شکل پوره نرم در آورد.
2 - هضم پوره موز به آسانی انجام می گیرد.
3 - بیشتر کودکان پوره موز را دوست دارند و به خوردن آن تمایل نشان می دهند.

پوره سیب زمینی

1 - پوره سیب زمینی به آسانی در دسترس است و به راحتی تهیه می گردد.

2 - چون پوره سیب زمینی معمولی یا پوره سیب زمینی شیرین، نرم و شیرین است، کودکان آن ار دوست دارند.

3 - اگر سیب زمینی کاملاً پخته باشد، می توان با پشت قاشق یا به وسیله مخلوط کن پوره تهیه کرد.

کودکان، پوره میوه جات ( سیب درختی، هلو، گلابی، زرد آلو و ... ) را دوست دارند. پوره میوه جات دارای املاح و ویتامین ها مخصوصاً ویتامین C بوده و همچنین ملین است. اگر دفع مدفوع کودک با فشار و به سختی صورت می گیرد، بهتر است غذای کمکی او را با پوره میوه جات مخصوصاً پوره هلو و گلابی کمپوت شده شروع کنید. پوره را می توانید در خانه تهیه کنید یا کمپوت بهداشتی آن میوه را خریداری و به شکل پوره در آورید.

سبزیجات زرد و نارنجی را نباید به مقدار زیاد به کودک بدهید، زیرا موجب رنگ زرد یا نارنجی پوست می شود. همچنین در سن 7 تا 8 ماهگی نباید به کودک مرکبات ( پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ فروت ) بدهید، چون حساسیت و آلرژی ایجاد می کند.